نقش دامپزشکان در آسا زیستی حیوانات (Animal Welfare)
دکتر روزبه مریدپور
متخصص جراحی دامپزشکی و دبیر کمیته بین‌الملل
جامعه دامپزشکان ایران
امروزه رفاه یا آسایش یا به مفهوم کامل‌تر، آسا زیستی
حیوانات به‌عنوان دانشی پویا و بین‌رشته‌ای مطرح بوده و الزام علمی و اخلاقی
به‌سلامت جسمی و روانی حیوانات به‌عنوان بخشی از مخلوقات خداوند و تأثیرات اخلاقی
و مذهبی آن در زندگی اجتماعی و فرهنگی انسان، یکی از مهمترین ابعاد کاربردی آن
است.
اطمینان از آسا زیستی مناسب حیوانات در وهله اول وظیفه و از
رسالت‌های اصلی دامپزشک و جامعه دامپزشکی است. اخیراً گفتمان آسازیستی حیوانات به
بخشی لاینفک از آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و سوگندنامه‌های بسیاری از نهادهای
دامپزشکی دنیا تبدیل‌شده و خمیرمایه اصلی همه آنها، حفظ منابع دامی، جلوگیری از
درد و رنج حیوانات و به‌طورکلی گسترش رویکرد آسازیستی حیوانات جهت تأمین منافع
جوامع بشری توسط دامپزشک است.
با گسترش ابعاد علوم مرتبط با آسازیستی حیوانات، انتظارات و باورهای اجتماعی افکار عمومی نیز نسبت به پرورش، مراقبت و نگهداری از حیوانات تغییر کرده است. تا جایی که به‌عنوان نمود آن در سطح بین‌الملل، می‌توان از تبیین این گزاره در استانداردهای بهداشت حیوانات خشکی زی سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOHA) به عنوان اسناد بالادستی الزام‌آور نام برد که یکی از شاخص‌های ارزیابی آن چگونگی سازگاری حیوانات با شرایط زندگی‌شان است.
بعلاوه اینکه آنها می‌توانند در شرایط سالم ،راحت، با
تغذیه و امنیت مناسب یا اینکه در شرایط نگهداری نامناسب، درد، ترس و استرس،
بازخوردهای مثبت و منفی از خود بروز دهند.
مفهوم آسازیستی حیوانات بازتاب پنج‌گانه‌ای دارد که توسط
بنیادهای بین‌المللی ذیصلاح و جامعه جهانی دامپزشکی تبیین و ابلاغ‌شده است. این
شامل چهار گستره جسمی و عملکردی (رهایی از گرسنگی و تشنگی، رهایی از شرایط
نگهداری نامطلوب، رهایی از بیماری‌ها و رهایی از سرکوب رفتار غریزی) است که با
بیولوژی موجود زنده مرتبط بوده و پنجمین آن وضعیت روان حیوانات است که مبتنی بر
ابعاد روان‌شناختی آسازیستی آن‌هاست.
با توجه به تأثیر آسازیستی حیوانات بر مثلث محیط
زیست-اقتصاد- جامعه که در یادداشت‌های آتی مفصل به آن پرداخته خواهد شد، نقش
دامپزشک و آموزش‌های مرتبط با این رشته بسیار برجسته و مهم جلوه می‌کند، چراکه در
ذیل گفتمان لزوم اجرای سیاست تاب‌آوری در همه عرصه‌ها علی‌الخصوص علوم
دامپزشکی و دامپروری کشور، سازگاری و شناخت دقیق ابعاد این روند جهانی (آسازیستی
حیوانات) و عملکرد به آن در سطح ملی عزمی راسخ می‌طلبد.
آموزه‌ها و فعالیت‌های دامپزشکی و دامپزشکان به‌صورت معمول
روی سلامت حیوانات و بررسی تولیدات آنها متمرکز بوده و آن را به‌عنوان شاخص
آسازیستی حیوانات تعریف کرده است، کما اینکه امروزه توجه به غرایز طبیعی و ایجاد
بستری امن جهت بروز احساسات در قالب بازتاب رفتار هرگونه خاص جانوری، شاخص این
عملکرد را تغییر داده است.
انجمن جهانی دامپزشکی(WVA)
نیز در
این راستا به اهمیت جنبه‌های آسازیستی حیوانات برای رفاه انسان‌ها توجه ویژه
نموده و افزایش سلامت روان و جسم انسان، توسعه اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری، کاهش
فقر و گرسنگی، مدیریت موفق بحران‌ها و فجایع طبیعی و توسعه پایدار محیط‌زیست کره
زمین را از آثار رعایت چهارچوب‌های آسازیستی حیوانات برمی‌شمارد.
هم‌اکنون در شرایطی که علوم مرتبط با آسازیستی حیوانات
درزمینه‌های اجتماعی،زیست‌شناسی، فرهنگی، اخلاقی، تحقیقاتی در حال تکامل است، به‌روزرسانی
آموزش‌ها و رهیافت علوم دامپزشکی و سازمان‌ها و ترجمان‌های مرتبط با آن به‌منظور
همسو شدن و پاسخگو بودن به نیازهای این مفاهیم لازم و ضروری است، تا
"دامپزشک" همچنان نقش اصلی، کلیدی و استراتژیک خود را در ارتقای سلامت
حیوانات و تولیدات دامی حفظ کند.
به‌طورکلی مشارکت دامپزشکان در تبلور هرچه بیشتر اهداف
آسازیستی حیوانات شامل فعالیت‌های گسترده‌ای است که به فهرست بخشی از آن اشاره می‌شود.
1- ایفای نقش پایه‌ای و محوری دامپزشکی به بهترین نحو در
پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها در حیوانات.
2- افزایش درک و شناخت فیزیولوژیک و سایکولوژیک درد در
حیوانات، راه‌های کاهش آن و مشارکت در تبین دستورالعمل‌های کاربردی و بهینه در این
زمینه
3- ایفای نقش کلیدی در آموزش و افزایش آگاهی و تأثیرگذاری بر
مالکین دام‌ها، مربیان، ناوگان حمل‌ونقل دامی، تولیدکنندگان، پرورش‌دهندگان،
مسئولین فنی کشتارگاه‌های دام و طیور و محققین عرصه حیوانات در جهت افزایش
استانداردها و شاخص‌های آسازیستی حیوانات
4- مشارکت در آموزش و افزایش آگاهی عمومی مردم درباره اثرات
اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی آسازیستی حیوانات
5- مشارکت در تحقیقات و پروژه‌های علمی برای درک عمیق‌تر و
جامع‌تر از آسازیستی حیوانات و کاربرد نتایج آن در طبابت دامپزشکی
6- مشارکت در توسعه سیاست‌ها و قانون‌گذاری در رابطه با
رعایت آسازیستی حیوانات در جامعه
7- مشارکت در ارزیابی و نظارت بر تولیدات دامی، تحقیقات بروی
حیوانات، نگهداری در مراکز پناهگاهی، حمل‌ونقل، پرورش و استفاده از حیوانات در
فعالیت‌های ورزشی، آموزشی و تفریحی بر اساس قوانین و دستورالعمل‌های آسازیستی
حیوانات
8- تشویق و حمایت از طرح‌هایی که آسازیستی مناسب حیوانات را
در عرصه ملی ترویج نماید
9-مشارکت در آموزش و اطلاع‌رسانی بهبود شاخص‌های کیفی
فراورده‌های دامی برای مصرف‌کنندگان نهایی پس از رعایت قوانین مصوب ملی آسازیستی
حیوانات
منبع: ایانا
