حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: دامپزشکان متخصص بیمارستان حیوانات خانگی حمیدرضا فتاحیان موفق شدند با خروج خون از بدن و ورود آن به دستگاه همودیالیز، برای اولین بار در بیماران کمتر از هفت کیلوگرم امکان همودیالیز را فراهم کنند. به گفته آنان، این دستاورد می‌تواند منشاء اثر و رهگشای سایر تحولات در امر درمان حتی جراحی‌های قفسه سینه (جراحی قلب) در آینده باشد.
«دکتر حمیدرضا فتاحیان» در گفت‌وگو با حکیم مهر معتقد است که این اتفاق، تابوی همودیالیز در دام‌های کوچک را با تکیه بر توانمندی‌های داخلی کشور و در چارچوب رسالت بخش خصوصی در بهینه سازی امر درمان و افزایش سطح کیفی زندگی و درمان بیماری‌ها شکست و این بار هم بخش خصوصی طلایه‌دار ارائه خدمات درمانی تخصصی و فوق تخصصی در دامپزشکی شد.
به گفته او، درمان بیماران کلیوی به کمک همودیالیز نقطه عطف و حساس در امر خدمات درمانی بیماران دامپزشکی است و از این پس با کمک این فناوری درمانی و دسترسی به آن، جهش بسیار محسوس و جدی در درمان بیماران صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه با دستیابی به همودیالیز در دام کوچک می‌توان به دو افق درمانی در دامپزشکی و پزشکی امیدوار بود، تصریح می‌کند: «اولین و مهم‌ترین آن سیر تحولی رو به رشد سطح خدمات درمانی در دام‌های کوچک و توفیق در جایگزینی کلیه برای ادامه بقا و حیات این دسته از بیماران است. افق دوم انتقال این تجربیات ارزنده علمی و عملی به پزشکان به منظور جایگزینی این روش بجای دیالیز صفاقی است که البته بررسی و ارزیابی‌های بالینی بیشتر و تقسیم و تسهیم اطلاعات، دانش و تجربه بین دامپزشکان و پزشکان را طلب می‌کند.»
حکیم مهر: آقای دکتر، لطفا درباره این دستاوری کمی توضیح دهید.
همانطور که مستحضر هستید کلیه از مهم‌ترین ارگان‌های بدن است که نقش‌های بسیاری در حفظ سلامت و بقاء عمر افراد دارد. نقش کلیه‌ها نه تنها در دفع مواد زائد از متابولیسم، بلکه در امر تنظیم فشار خون، تولید ویتامین، محرک خون‌سازی، متعادل نمودن رفتار برخی از غدد با عملکرد آن بر روی املاح و نقش‌های حمایتی آن است. کلیه‌ها در شرایط مختلفی دچار بیماری، صدمه و نارسایی می‌شوند که البته با توجه به شرایط بیماری آسیب ساختاری خود، همکاری آن با فرد بسیار بی‌بدیل است. اصطلاحا کلیه عضو بسیار نجیب و با شرافتی است، اما چنانچه به مرحله‌ای از بیماری نزدیک شود که دیگر امکان انجام وظایفش برای فرد میسر نباشد، با تغییر در چند الکترولیت و عدم دفع مواد زائد ناشی از متابولیسم، ارگان‌های مهمی چون ریه، مغز، قلب، کبد و غدد را تا حدی مورد آزار خود قرار می‌دهد که در بسیاری از موارد باعث می‌شود که فرد با پدیده شوم مرگ زورآزمایی کند تا اینکه از پا در آید.
بشر از دیرباز تلاش بسیاری در امر پیشگیری از بیماری، درمان یا امکانات کمکی یا جایگزینی با انواع و اقسام روش‌ها در نارسایی کلیوی داشته است که امروزه روش‌های دیالیز (صفاقی، خونی و روده‌ای) و پیوند کلیه و ساخت کلیه با چاپگرهای سه‌بعدی (در مراحل آزمایش بالینی) مورد توجه کلینیسین‌ها در شاخه طب انسانی و دامپزشکی است.
در بسیاری از بیماران کلیوی، امکان درمان دارویی و انجام جراحی پیوند (با دلایل مشخص) نه تنها در انسان بلکه در دامپزشکی نیز وجود ندارد و علی‌الخصوص در دامپزشکی محدود و مختص به کشور و یا کشورهای محدودی است. با آمدن پزشکی نوین و مهندسی پزشکی و فناوری‌های مهندسی، امکانات بسیاری در دسترس و اختیار کلینیسین‌ها به منظور درمان بیماران قرار گرفت که از جمله آن می‌توان به دستگاه جایگزینی کلیه (دستگاه همودیالیز) اشاره کرد.
حکیم مهر: استفاده از دیالیز در دامپزشکی در کجای دنیا سابقه دارد؟
در سال 1968 همودیالیز مدرن برای اولین بار در دامپزشکی توسط باتلر (Butler) مورد استفاده قرار گرفت ولی به دلیل بروز مشکلاتی، این امر تا اوایل دهه 1980 امکان‌پذیر نشد تا اینکه در اوایل این دهه در سگ و اوایل دهه 1990 در گربه در این گروه از بیماران اورمیک در آمریکا انجام پذیرفت و تاکنون یکی از هیجان‌انگیزترین پیشرفتهای بشر در امر درمان بیماران کلیوی است. اما متاسفانه به دلایل متعدد از جمله عدم دانش تخصصی کافی، محدودیت‌های اقتصادی و توسعه ناکافی فرهنگ و همچنین عدم امکان دسترسی به ادوات مصرفی در انجام دیالیز، بیماران دامپزشکی تاکنون امکان بهره‌گیری از این دستگاه را در ایران نداشتند و متاسفانه این نارسایی‌ها در بیماران تماماً منجر به مرگ ناشی از تغییرات فیزیولوژیکی کارکرد کلیه و ارگان‌های مرتبط به آن می‌شد.
اولین مراکز دیالیز، در آمریکا آغاز به کار کرد و پس از چند سال گسترش یافت. هم اکنون در آمریکای شمالی و بخش‌هایی از اروپا همودیالیز مدرن با استفاده از فیلترهای مناسب در بیمارانی از گونه‌های گاو، گوسفند، سگ و گربه در حال اجراست که به دلایل متعدد فوق ارائه خدمات به عنوان یکی از روش‌های درمانی و بالینی در حفظ جان بیماران در کلینیک‌ها و یا بیمارستان‌های دانشگاهی و غیر دانشگاهی کشور تا این تاریخ میسر نبود. با توجه به نیاز بیماران و درخواست صاحبان آن‌ها، پاسخ‌دهی به این نیاز و پایبندی به تعهد و رسالت سوگندنامه دانش‌آموختگی امری واجب بود تا اینکه با تکیه بر توانمندی دانش‌آموختگان دامپزشکی کشور به عنوان منابع و سرمایه‌های حقیقی انسانی و با سرمایه‌گذاری در امر تامین تجهیزات و وسایل مصرفی، ایده‌ای که از سال‌ها پیش مورد توجه اینجانب بود، امروز محقق شد.
حکیم مهر: کدام ایده؟
بنده همواره در کلاس‌های درس دانشجویان عنوان می‌کنم که اهمیت کلیه و دستگاه ادراری نه تنها کمتر از مغز و ریه و کبد نیست بلکه در بسیاری موارد مهم‌تر و حیاتی‌تر و تنظیم‌کننده فیزیولوژی سایر اندام‌هاست. با توجه به تحیات الهی، بومی‌سازی دانش همودیالیز مدرن و تکیه بر توانایی علمی و عملی متخصصان شاغل در امر درمان در بخش خصوصی و صرف بودجه در امر تامین تمامی امکانات و ادوات مورد نیاز بخصوص مواد مصرفی، گامی نوین و انقلابی بس شگرف در حیطه درمان بیماران در دامپزشکی توسط متخصصان بخش‌های داخلی، تصویربرداری تشخیصی، آزمایشگاه تشخیص طبی، جراحی و گروه پرستاری و مراقبت ویژه بیمارستان حیوانات خانگی حمیدرضا فتاحیان رقم خورد.
عرایض بنده قابل دفاع است در خصوص اینکه این تحول درمانی و این طلوع جدید در امر درمان بیماران مبتلا به اختلالات کلیوی حاکی از افقی جدید در رشته‌های بالینی دامپزشکی است. بالاخره این گروه درمانی موفق شدند با خروج خون از بدن و ورود آن به دستگاه همودیالیز برای اولین بار در بیماران کمتر از هفت کیلوگرم امکان همودیالیز را فراهم کنند. این دستاورد می‌تواند منشا اثر و رهگشای سایر تحولات در امر درمان حتی جراحی‌های قفسه سینه (جراحی قلب) در آینده باشد.
حکیم مهر: این فناوری چقدر با اهمیت است؟
به جرات و البته متواضعانه اعلام می‌کنم که اجرایی شدن همودیالیز اگر بیشتر از تمامی تحولات صورت پذیرفته از سال‌های دور تاکنون، در امر درمان بیماران و پیشرفتهای متعدد در زمینه‌های ارتوپدی، چشم پزشکی، نورولوژی و جراحی اعصاب، جراحی‌های کبد نباشد، کمتر هم نیست. درمان بیماران کلیوی به کمک همودیالیز نقطه عطف و حساس در امر خدمات درمانی بیماران دامپزشکی است و یقین دارم از این پس با کمک این فناوری درمانی و دسترسی به آن، جهش بسیار محسوس و جدی در درمان بیماران صورت می‌گیرد. همودیالیز چراغ امید حیات و ادامه زندگی باکیفیت را در بسیاری از بیماران کلیوی، در مسمومیت‌ها، درمان ادم ریوی و اصطلاحا حجم گرفتن از بیماران و... افزایش داده و ایران را در زمره کشورهای پیشرفتهای قرار می‌دهد که از این خدمات درمانی جهت درمان بیماران بهره می‌جوید و از این حیث ایران را هم‌تراز بسیاری از کشورهای صنعتی و تراز اول دنیا می‌نماید.
در واقع با اعتماد سازمان دامپزشکی کشور و سازمان نظام دامپزشکی کشور به بخش خصوص و با تفویض اختیارات پیشگیری، بهداشتی و درمانی، این بار نیز بخش خصوصی خدمات حیوانات خانگی دامپزشکی تحول‌ساز شد و مجددا توانایی بخش خصوصی را در حل مشکلات و معضلات پیش روی جامعه و کشور در زمینه درمان را به منصه ظهور گذاشت و ضمن پاسخ به اعتماد سازمان‌های ذیربط از اخذ این تصمیم سازنده، مجددا نشان داد که آن اعتماد واگذاری خدمات درمانی به بخش خصوصی می‌تواند باعث تحولات و ایجاد پیشرفتهای بسیاری در امر بهداشت و درمان بیماران چون گذشته باشد.
بخش خصوصی در سال‌های گذشته نشان داده است که بازوی اجرایی بسیار قابل اعتمادی در افزایش سطح بهداشت جامعه و همچنین ارائه خدمات به متقاضیان خود در تمامی زمینه‌های درمانی دامپزشکی است و همچنین با توسعه یافتن و ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات خود، بدون هیچ ادعایی تلاش همه‌جانبه دارد که فاصله خود را با سایر کشورهای توسعه یافته و صنعتی در امر درمان به حداقل برساند و الحق و الانصاف در این امر به موفقیت‌های چشمگیری نائل شده است. این جای بسی خرسندی برای جامعه دامپزشکی کشور دارد که بخش خصوصی در بسیاری موارد از مراکز دولتی و آموزشی کشور پیشروتر و موفق‌تر عمل نموده است. همانطور که به خوبی همگان مطلع هستند، خدمات بهداشتی-درمانی در زیرشاخه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حمایت سازمان‌های مالی کشور و تهیه ارز با قیمت‌های تعیین شده دولت به منظور کاهش هزینه‌های درمان و نقش بسیار تعیین‌کننده بیمه‌ها و دسترسی مراکز درمانی به تجهیزات و مواد مصرفی و مجوز واردات با قیمت ارز در تالارهای تعیین شده در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بسیار ساده‌تر و تسهیل‌شده انجام می‌پذیرد. از محدودیت‌های به تاخیر افتادن بسیاری از خدمات درمانی نظیر همودیالیز، علاوه بر موارد پیشین، شاید به دلایل اشاره شده فوق نیز باز گردد که هیچ بودجه و مساعدتی در این خصوص به بخش‌های خصوصی ارائه‌دهنده خدمات درمانی تخصیص نیافته است که علل آن و بررسی چرایی آن از حوصله این مصاحبه خارج است.
حکیم مهر: آیا محدودیتی هم در این روش وجود دارد؟
چندین محدودیت در انجام همودیالیز وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن، می توان به تهیه کتترها و صافی‌هایی اشاره کرد که بتواند در بیمارانی با سطح بدن 0.2 تا 0.3 متر مربع و وزن حدود 205 تا 7 کیلوگرم مناسب باشد. مضاف بر اینکه کارگذاری صحیح به روش جراحی یا غیرجراحی کتترها و تامین خون مورد نیاز بدن در زمان همودیالیز به گونه‌ای که پس از خروج خون از بدن اختلالاتی نظیر هایپوولمی و برادیکاردی رخ ندهد، از علل عملیاتی عدم انجام همودیالیز تاکنون است. البته تهیه و خرید دستگاه دیالیز و ادوات مرتبط به آن نیز خود خالی از چالش نیست. خوشبختانه با تلاش گروه درمانی بیمارستان و کمک سایر دست‌اندرکاران امر همودیالیز، با انجام موفقیت‌آمیز کارگذاری کتتر مناسب با جثه و وزن بیمار و همچنین تهیه صافی‌هایی به این منظور، امروز شاهد هستیم که با شروع همودیالیز نه تنها دامپزشکی در امر خدمات درمانی دام‌های کوچک پوست‌اندازی کرده است بلکه با نائل شدن به این مهم، نویدبخش حرکت و تحولی ارزنده در حوزه نفرولوژی کودکان و نوزادان است و محدودیت‌های همودیالیز نوزادان تا سطح بدن 0.3 متر مربع و وزن کمتر از هفت کیلوگرم با انجام این همودیالیز موفق در دام کوچک شکسته خواهد شد. البته لازم است که تمامی جوانب آن در کمیته‌های درمانی مشترک دامپزشکان با پزشکان و رفع موانع همودیالیز نوزدان نیازمند به آن، مورد بررسی قرار گیرد.
شایان ذکر است که امید به زندگی در افرادی که تاکنون از خدمات دیالیز صفاقی با عوارض بسیاری و گاهی عدم امکان انجام طولانی مدت آن تا بهبودی بیمار و یا تا زمان دریافت پیوند کلیه بهره می‌برده‌اند، با همودیالیز افزایش می‌یابد و این امکان را فراهم می‌کند که نوزادان تازه پا به دنیا گذاشته و نیازمند به کلیه جایگزین (همودیالیز) امکان ادامه حیات تا زمان دریافت پیوند کلیه را داشته باشند و یا اینکه خانواده‌های این عزیزان با این تغییر در روش دیالیز -از دیالیز صفاقی به همودیالیز- فرزندان دلبندشان را با این روش درمانی جایگزین موثر کلیه در کنار خود داشته باشند.
حکیم مهر: یعنی می‌توان این روش را به گروه انسانی هم تعمیم داد؟
بله. با دستیابی به همودیالیز در دام کوچک می‌توان به دو افق درمانی در دامپزشکی و پزشکی امیدوار بود. اولین و مهم‌ترین آن برای سیر تحولی امیدوارکننده رو به رشد سطح خدمات درمانی در دام‌های کوچک و موفق شدن به جایگزینی کلیه برای ادامه بقا و حیات این دسته از بیماران است. افق دوم انتقال این تجربیات ارزنده علمی و عملی به پزشکان به منظور جایگزینی این روش بجای دیالیز صفاقی است که البته بررسی و ارزیابی‌های بالینی بیشتر و تقسیم و تسهیم اطلاعات، دانش و تجربه بین دامپزشکان و پزشکان را طلب می‌کند.
امروز می‌توان ادعا کرد که با تکیه بر توانایی‌های دانش‌آموختگان، پایبندی به سوگندنامه دامپزشکی و رسالت محوله به دامپزشکان و توانایی علمی-عملی و اعتماد به تجارب دامپزشکی گذشته تاکنون، گامی موثر و تحولی اصیل و ماندنی برای آیندگان و رهپویندگان جوان و علاقه‌مند دامپزشکی برداشته شده است که فواید بسیار آن در آینده با تحولات شگرف در خدمات درمانی بالینی و... متبلور خواهد شد.
حکیم مهر: به عنوان حرف آخر...
ضمن تشکر صمیمانه از گروه درمانی بیمارستان و جناب آقای دکتر احمدیان و همه عزیزانی که در این امر به ما یاری رساندند، در پایان، این موفقیت بزرگ را در شروع درمان بیماران (سگ و گربه) مبتلا به اختلالات کلیوی و نارسایی آن و درمان بیماران مسموم (سم‌زدایی) و... به تمام اساتید بزرگوار این رشته و روح بزرگ درگذشتگان این سال‌ها جناب آقای دکتر تقی تقی‌پور بازرگانی، دکتر ایرج سهرابی حقدوست، دکتر قباد آذری تاکامی، دکتر نوردهر رکنی، دکتر مهدی وصفی مرندی، دکتر سید حسین مرجانمهر و همه اساتیدی که امروز همراه ما و در میان ما نیستند، تقدیم می‌نمایم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
واقعا آدم شگفت زده میشه از اینهمه توانایی دکتر فتاحیان و تیم قدرتمندشون ...
جا داره تشکر کنم از تیم متخصصین بیمارستان حمیدرضا فتاحیان و جناب استاد فتاحیان عزیز که در ارائه خدمات به بیماران خاص همیشه پیشرو بودند بسیار خوشحالم از خبر های این چنینی و خیلی مشتاقم که مقاله تون رو در مجلات بخونم و نقادانه همکاران بررسی کنند. البته تصور نمیکنم به دلیل مشغله هایی که ما در کار طبابت داشتیم و باهاش رو به رو بودیم این فضا را ایجاد کند که کمی زیر اخبار رو هم مطالعه فرمایید. چقدر باعث افتخاره این خبر ❤️ 
شاگردی ایشان برایم آرزوست.....