حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش بود که مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام فهرستی از «پژوهشگران ایرانی پراستناد یکدرصد برتر جهان» در بازه زمانی آبان ۱۴۰۲ تا شهریور ۱۴۰۳ را منتشر کرد که در میان آنها، نام «دکتر علی طاهری میرقائد» از اساتید دانشکدگان دامپزشکی دانشگاه تهران نیز میدرخشید. به همین بهانه به سراغ وی رفتیم و دقایقی را با او به گفتوگو نشستیم:
حکیم مهر: آقای دکتر، چه شد که وارد رشته دامپزشکی شدید؟
در دوران دبیرستان رشته تحصیلی من علوم تجربی بود اما به خاطر علاقه به حوزه خلبانی، در سال ۷۰ در آزمون رشته علوم ریاضی شرکت کردم و وارد دوره خلبانی شدم. حدود یک سال و اندی مشغول گذراندن این دوره بودم اما به خاطر بروز برخی مشکلات خانوادگی و بیماری مادرم، به ناچار انصراف دادم. در سال ۷۲ با نیت قبولی در رشته داروسازی مجددا در آزمون علوم تجربی شرکت کردم اما با توجه به شرایط و رقابت سنگینی که حکمفرما بود، موفق به قبولی در این رشته نشدم و در اولویت بعدی خودم که دامپزشکی دانشگاه تهران بود، شروع به تحصیل کردم. در دوره عمومی همزمان درگیر کار و تحصیل شدم، به این شکل که به صورت پارهوقت در سازمان سنجش شروع به کار کردم و تقریبا ۱۵ سال با این سازمان همکاری داشتم.
حکیم مهر: چه سالی فارغالتحصیل شدید و بعد از آن چه کردید؟
در سال ۷۹ فارغ التحصیل شدم و بعد از یک فاصله حدود ۱۰ ساله که در وزارت علوم مشغول به کار بودم، در آزمون تخصص امتحان دادم و در رشته بهداشت و بیماریهای آبزیان پذیرفته شدم. دوره تخصص را در کمترین زمان ممکن یعنی ظرف حدود سه سال تمام کردم و نفر اول بورد تخصصی رشته شدم. تلاش من این بود که با توجه به علاقهمندی به پژوهش و آموزش، در دانشگاه و مراکز آموزش عالی کشور مشغول به کار شوم. لذا درخواست خود را به چندین دانشگاه از جمله دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه شهرکرد، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم دریایی چابهار و... فرستادم و بعد از مدتی همه آنها موافقت کردند که بورس آنجا شوم. وقتی شرایط دانشگاه تهران فراهم شد، طبیعتا اولویت با این دانشگاه بود و درنهایت من وارد این دوره شدم. روز اول تیر سال ۹۰ به استخدام دانشگاه درآمدم و در کوتاهترین زمان یعنی دوم تیر سال ۹۸ استاد تمام شدم.
حکیم مهر: فکر میکنید چه دلیلی باعث شد که جزو یک درصد دانشمندان پراستناد جهان قرار بگیرید؟
به طور کلی به خاطر علاقهای که به فعالیتهای پژوهشی داشتم، به حوزه آموزش و پژوهش ورود کردم و در این مدت بیش از ۴۰ کتاب و ۱۷۰ مقاله در مجلات علمی پژوهشی داخلی و خارجی منتشر کردم. در دانشگاه نیز عناوین مختلفی ازجمله پژوهشگر برجسته دانشگاه، پژوهشگر نمونه دانشگاه در سالهای مختلف، مدیر نمونه، عضو هیات علمی نمونه دانشگاه، دارای طرح نمونه تحقیقاتی در جشنواره ابن سینا دانشگاه علوم پزشکی تهران و... را کسب کردم. اخیرا هم با توجه به مواردی که پایگاه اطلاعاتی جهان اسلام و دانشگاه استنفورد اعلام کرده بود، در سال ۱۴۰۱ و ۴۰۲ و ۴۰۳ به عنوان دانشمند پراستناد دو درصد جهان و بر اساس همین پایگاه در سال ۱۴۰۲ و ۴۰۳ بهعنوان دانشمند یک درصد پراستناد جهان معرفی شدم که خبر آن هم در پایگاه خبری حکیم مهر منتشر شد.
حکیم مهر: آقای دکتر، از نظر شما چرا فارغالتحصیلان دامپزشکی کمتر علاقهمند هستند که به سمت حوزه آبزیان ورود کنند و معمولاً این بخش را در اولویتهای آخر خود قرار میدهند؟
بنده چند سالی مدیرکل خدمات آموزشی دانشگاه بودم و سوابقی در سازمان سنجش داشتم و به همین دلیل عرض میکنم که در رشته دامپزشکی، قریب به ۲۵ تخصص و گرایش وجود دارد که به جز پنج مورد، سایر رشتهها از نظر استقبال داوطلبان و دانشجویان روند کاهشی داشتند و همین الان هم که نگاه میکنیم، آمار ثبتنام کنندگان در آزمونها، رشتهها و مقاطع مختلف رو به کاهش است.
حکیم مهر: خب علت آن چیست؟
شاید یکی از دلایل مهم آن بحث اشتغال است؛ دامپزشک بعد از فارغالتحصیلی، شرایط مناسب و خوبی ندارد و نهایتا اینطور تصور میکند که اگر من چهار سال وقت خود را اختصاص دهم و یک تخصص هم بخوانم اما عملا نتوانم جایی مشغول شوم، چه فایدهای دارد؟ لذا بیشتر ترجیح میدهند که بعد از فارغالتحصیلی از دوره عمومی، درگیر یک شغل شوند و بعد از آن، با توجه به نیازهای مجموعه و در راستای اهداف شرکت، موسسه و رشتهای که در آن فعالیت میکنند، دوره متناسب با آن را بگذرانند. لذا شرایط با قبل متقاوت است. آمار رشته آبزیان در سالهای قبل، بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر شرکتکننده بود اما در حال حاضر آمار شرکتکنندگان و متقاضیان دوره تخصص به زیر ۱۰۰ نفر رسیده است.
حکیم مهر: از نظر شما مهمترین مشکلات آموزشی و پژوهشی دامپزشکی چیست؟
عدم ارتباط دانشگاه با صنعت و عدم تعامل مناسب بین دانشگاه و همکاران ستادی در حوزه وزارت جهاد کشاورزی، مهمترین مشکل این حوزه است. این در حالی است که در عمل، خیلی از افراد فعال حوزه، از نظر پتانسیل علمی در شرایط مناسب و خوبی قرار دارند اما چون از آن شرایط عملی به دور هستند، دچار نوعی بیانگیزگی میشوند. در حالی که اگر تلاش کنیم و بتوانیم ارتباط بین دانشگاه و صنعت را برقرار کنیم، میتوانند خود را محک بزنند که در چه شرایطی قرار دارد و قطعا برای دانشجو انگیزه ایجاد میشود که در مجموعههای خصوصی وارد کار آزاد شود. اما اگر این اتفاق نیفتد، بیشتر فارغالتحصیلان منتظر جذب در مراکز دولتی میمانند و زمانی هم که جذب میشوند، میبینند با توجه به وضعیت موجود، شرایط مورد انتظار آنها برآورده نمیشود. لذا مقداری بیانگیزه و سرخورده میشوند و مسئولین امر باید به این موضوع توجه کنند که تعامل بیشتری بین حوزههای ستادی رشتههای مرتبط از جمله سازمان دامپزشکی با فارغالتحصیلان اتفاق بیفتد. اگر این تعامل دوجانبه ایجاد شود، میتواند در بخش خصوصی و سایر بخشهای مرتبط با موضوع، تاثیر خود را بگذارد.
حکیم مهر: به نظر شما آیا با انتقال آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت این مشکلات مرتفع میشود؟
من کاملا این مسئله را تایید میکنم. شاید یکی از دلایل آن این است که منابع تحقیقاتی که در وزارت بهداشت در اختیار پژوهشگران و محققین قرار میگیرد، اصلا قابل مقایسه با منابعی نیست که در وزارت علوم در اختیار دانشجو یا اساتید مربوطه، استاد راهنما یا گروه مشاورین قرار میگیرد. ریشه معضل کنونی در کمبود منابع مالی در بحثهایی به خصوص طرحهای پژوهشی است. متاسفانه طرحها از کیفیت مناسب برخوردار نیستند و به همین دلیل قطعا در صنعت هم نمیتوان به آن استناد کرد. در واقع با روند کنونی وقت دانشجو و استاد گرفته میشود و متاسفانه خروجی هم ندارد.
حکیم مهر: برای علاقهمندان به حوزه دامپزشکی آبزیان چه توصیههایی دارید؟ بهتر است که از کجا شروع کنند؟
به نظر من با توجه به نوپا بودن رشته آبزیان و شرایط حاکم بر جامعه، اگر فارغالتحصیلان این رشته بتوانند خود را در بحثهای تغذیهای و تکنولوژیهای روز آپدیت کنند و وارد این مجموعه شوند، قطعا در آینده میتوانند جایگاه رشته بهداشت و بیماریهای آبزیان و صنعت آبزیپروری را در شرایط ایدهآل در نظر بگیرند و شرایط را برای آن فراهم کنند. این موضوع را باید از جایی شروع کنند و صرف اینکه بخواهند به مستندات و تئوریهای ارائه شده در دانشگاه توجه کنند، قطعا شاید نتوانند موفق شوند. شرط موفقیت آنها این است که تحقیقات و پژوهشها در راستای نیاز جامعه اتفاق بیفتد و بتواند روند کار را متناسب با نیازهای جامعه و صنعت رقم بزند.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.