سؤالاتی بسیار ساده و ابتدایی از یک دامپزشک جوان داوطلب استخدام پرسیده شده بود؛ سؤالاتی که انتظار می‌رفت هر دامپزشک تازه‌فارغ‌التحصیلی پاسخ آنها را بداند، اما آن همکار جوان نتوانسته بود حتی از عهده پاسخ به این پرسش‌های پایه هم برآید ...
توصیه‌های WOAH درباره شایستگی‌های دامپزشکان فارغ‌التحصیل (Day 1 Competencies)
دامپزشک روز اول
دکتر حسن بازیار
رئیس اداره قرنطینه و امنیت زیستی اداره کل دامپزشکی استان بوشهر
چند روز پیش، در گفت‌و گویی با یکی از همکاران باسابقه مدیریتی در سطح ملی دامپزشکی کشور، صحبت از استخدام یک دامپزشک جوان در یک شرکت خصوصی به میان آمد. ایشان تعریف می‌کرد که در جریان مصاحبه علمی، سؤالاتی بسیار ساده و ابتدایی از داوطلب پرسیده شده است؛ سؤالاتی که انتظار می‌رفت هر دامپزشک تازه‌فارغ‌التحصیلی پاسخ آنها را بداند. اما به‌گفته ایشان، آن همکار جوان نتوانسته بود حتی از عهده پاسخ به این پرسش‌های پایه هم برآید.
ایشان سندی را از سازمان جهانی بهداشت دام (WOAH) در خصوص شایستگی یک دامپزشک روز اول یادآور شدند؛ سندی که من را به یاد حضور کارشناسان سازمان بهداشت جهانی دام برای ارزیابی و آنالیز خدمات دامپزشکی ایران (PVS) در سال ٩٨ انداخت تا ساختار، تشکیلات، نیروی انسانی، منابع مالی و فرایندها، دستورالعمل‌ها و استانداردها را مورد ارزیابی قرار دهند. در روزهای اخیر، آن را مطالعه کردم و با هر صفحه‌ای که جلو می‌رفتم، بیشتر به این نتیجه رسیدم که بخشی از مشکلات ساختاری ما در آموزش دامپزشکی، از نداشتن یک معیار روشن و حداقلی برای «شایستگی‌های حرفه‌ای پایه» آغاز می‌شود.
این سند دقیقاً چنین معیارهایی را تحت عنوان «شایستگی‌های روز اول دامپزشک فارغ‌التحصیل» مشخص می‌کند: اینکه یک دامپزشک باید در بدو ورود به حرفه، از چه دانشی برخوردار باشد، چه مهارت‌هایی را کسب کرده باشد، و چه رفتار حرفه‌ای‌ای از او انتظار می‌رود.
آن‌چه در ادامه می‌خوانید، خلاصه‌ای از این سند مهم است؛ برای همکاران، مدیران، اساتید، دانشجویان و همه کسانی که دغدغه ارتقاء کیفیت حرفه دامپزشکی در کشور را دارند. این توصیه‌ها می‌توانند آغاز یک گفت‌وگوی جدی و ضروری درباره بازنگری در آموزش دامپزشکی و توانمندسازی نسل آینده همکاران ما باشد.
توصیه‌های WOAH درباره شایستگی‌های دامپزشکان روز اول
سازمان جهانی بهداشت دام (WOAH) که پیش‌تر با عنوان OIE شناخته می‌شد، با هدف ارتقاء کیفیت آموزش دامپزشکی در سراسر جهان، مجموعه‌ای از شایستگی‌های ضروری را برای دامپزشکان تازه‌فارغ‌التحصیل یا همان «فارغ‌التحصیلان روز اول» تدوین کرده است.
این شایستگی‌ها، به‌عنوان حداقل توانمندی‌های مورد انتظار از دامپزشکانی که به‌تازگی وارد عرصه حرفه‌ای شده‌اند، طراحی شده‌اند تا بتوانند در خدمت به سلامت حیوانات، بهداشت عمومی و خدمات دامپزشکی ملی نقش‌آفرین باشند.
هدف اصلی این سند چیست؟
ایجاد یک استاندارد جهانی برای اطمینان از اینکه هر دامپزشک تازه‌کار، از همان روز اول فعالیت حرفه‌ای، دارای دانش، مهارت و رفتار حرفه‌ای لازم برای ایفای مسئولیت‌های عمومی و تخصصی در نظام دامپزشکی کشورش باشد.
مهم‌ترین شایستگی‌های مورد انتظار یک دامپزشک «روز اول»:
1. دانش پایه علمی
تسلط بر آناتومی، فیزیولوژی، پاتولوژی، اپیدمیولوژی، بهداشت عمومی، ایمنی زیستی و علوم پایه دامپزشکی.
2. توانایی تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها
از معاینه بالینی و کار با ابزارهای تشخیصی گرفته تا اجرای برنامه‌های درمان، پیشگیری و کنترل بیماری‌ها.
3. نقش در ایمنی غذا و بهداشت عمومی
توان ارزیابی سلامت محصولات دامی، بازرسی فرآورده‌ها و اجرای برنامه‌های نظارتی در زنجیره غذایی.
4. پایبندی به رفاه حیوانات
شناخت اصول رفاه حیوانات، تشخیص وضعیت‌های غیرانسانی و پیشنهاد راهکارهای اصلاحی.
5. آشنایی با قوانین و اخلاق حرفه‌ای
آگاهی از مقررات ملی و بین‌المللی دامپزشکی، رعایت محرمانگی، مسئولیت‌پذیری و صداقت حرفه‌ای.
6. مهارت ارتباطی و همکاری بین‌رشته‌ای
توان تعامل مؤثر با مالکان، همکاران، نهادها و مشارکت در چارچوب سلامت واحد (One Health).
7. یادگیری مداوم و به‌روز ماندن علمی
انگیزه و توانایی برای یادگیری در طی دوره شغلی، پیگیری آموزش‌های مداوم و استفاده از منابع علمی به‌روز.
اهمیت این شایستگی‌ها برای ایران
در کشور ما نیز، ارتقاء جایگاه دامپزشکی و افزایش کارآمدی نظام خدمات دامپزشکی، نیازمند تربیت دامپزشکانی است که از همان روز نخست، قادر به پاسخگویی به نیازهای بهداشتی، اقتصادی، زیست‌محیطی و اخلاقی جامعه باشند.
استفاده از این چارچوب جهانی در طراحی برنامه‌های درسی دانشکده‌های دامپزشکی کشور، بازنگری ساختارهای نظارتی و اعتباربخشی، و هدایت شغلی فارغ‌التحصیلان، گامی مهم در مسیر تقویت خدمات دامپزشکی ملی خواهد بود.
توصیه به جامعه دامپزشکی کشور:
• اعضای محترم هیات علمی: برنامه‌های درسی را با این شایستگی‌ها تطبیق دهند.
• دانشجویان عزیز: با آگاهی از این انتظارات، خود را برای ورود مؤثر به حرفه آماده کنند.
• نهادهای قانون‌گذار: از این استانداردها در اعتباربخشی علمی و صدور مجوز حرفه‌ای بهره بگیرند.
• دامپزشکان شاغل: این موارد را به‌عنوان معیار خودارزیابی و رشد حرفه‌ای در نظر بگیرند.
به دفتر شورای برنامه ریزی تحصیلی وزارت خونه که چارت تدوین میکنن توی تألیف چارت بعدی مشاوره بدین 
اصلا هیات علمیش خودش این صلاحیت هارو داره؟