حکیم مهر - در صنعت مرغداری استفاده از آنتی‌بیوتیک و داروهای شیمیایی کاربرد بسیاری دارد و این در حالی است که پسماند این داروها در بدن مرغ می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت انسانها به عنوان مصرفکنندگان این محصولات، بر جای بگذارد.
متوسط مصرف سرانه گوشت مرغ در ایران 21 تا 25 کیلوگرم گزارش شده است. به رغم اینکه گوشت مرغ مهمترین منبع تأمین پروتئین جامعه است و بالغ بر 60 درصد گوشت مصرفی هر ایرانی از مرغ تأمین می‌شود، اما افکار عمومی و به خصوص جامعه‌ی پزشکی از جهت عدم سلامت گوشت مرغ نگران هستند چرا که مهمترین دلیل این نگرانی وجود پسماند دارویی به خصوص آنتیبیوتیکها در گوشت مرغ است.
در این زمینه یک تولیدکننده مرغ به خبرنگار ایسنا، گفت: آنتیبیوتیکها در مرغداریها بسیار استفاده می‌شود و اگر واکسنی قلابی یا فاسد باشد قطعاً روی مرغ تأثیرات منفی خواهد داشت.
"جهانگیر آزادبخت" ادامه داد: داروهای گیاهی با تأثیرات کمتر از آنتیبیوتیکها را به دلیلی کمیابی و گرانی نمیتوانیم جایگزین مواد شیمیایی کنیم و نیاز است مرغداران مورد حمایت مسوولین ذی‌ربط جهت استفاده از داروهای گیاهی قرار گیرند.
این مرغدار کوهدشتی اضافه کرد: اگر مواد گیاهی دارای اثر آنتیبیوتیکی با قیمت ارزان در اختیار مرغداریها قرار گیرد میتوان سلامت مرغ و در نهایت انسان را تضمین کرد.
این تولیدکننده مرغ تأکید کرد: مصرف آنتی‌بیوتیک در مرغداریها قطعا روی سلامت انسان اثرات سوء دارد.
یکی دیگر از تولیدکنندگان مرغ به ایسنا، گفت: در زمانی که مرغها دچار عفونت می‌شوند مجبوریم تحت نظر دامپزشک از آنتیبیوتیکها استفاده کنیم.
"بهرنگ کوشکی" گفت: هیچ اعتمادی به استفاده از داروهای گیاهی نیست چه برسد به مصرف آنتیبیوتیکها؛ نیازاست در این راستا مرغداریها آموزشهای لازم را کسب کنند چرا که ارتباط مستقیمی با سلامت انسان دارند.
در زمینه اهمیت سلامت غذای سالم مردم، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان به ایسنا، گفت: عفونتها جز معدود بیماریهایی هستند که با استفاده از آنتیبیوتیکها توسط انسان ریشهکن می‌شوند.
دکتر"بهرام دلفان" با بیان اینکه بسیاری از بیماری‌ها را نمیتوانیم ریشهکن کنیم، اظهار کرد: اگر عفونتها به درستی درمان نشوند مقاومت دارویی ایجاد می‌کنند و یک بیماری ساده عفونی می‌تواند انسان را از پای درآورد.
وی ادامه داد: اگر آنتیبیوتیکها را به مقدار کم به انسان داده و در معرض باکتریها قرار دهیم و این باکتریها را تحریک کنیم میکروب‌ها فرصت پیدا می‌کنند راه حلی برعلیه دارو در بدن انسان پیدا کنند و نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاومت پیدا کنند.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، تصریح کرد: مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک به طور مستقیم و غیرمستقیم ایجاد مقاومت دارویی در انسان میکند.
وی درباره جایگزین کردن برخی داروهای گیاهی به جای شیمیایی، اظهار کرد: باید گیاهانی که اثرات آنتی‌بیوتیک دارند مورد تأیید متخصصان و محققین قرار گیرند و کارایی که علیه میکروب‌ها انجام میدهند را اثبات کنند.
در این زمینه یک متخصص نازایی به خبرنگار ایسنای منطقه لرستان، گفت: براساس تحقیقات انجام گرفته روی آنتیبیوتیکها مشخص شده که تتراسایکلینی که در چرخه غذایی انسان و به ویژه در پرورش مرغ و دام استفاده می‌شود تأثیراتی منفی روی نازایی انسان و اختلالات جنینی دارد.
دکتر"محمدحسین ملکشاهیان" با بیان اینکه مابقی داروهایی که ممکن است بین دام و انسان مشترک باشد براساس میزان و مقدار مصرفی آنها در انسان اهمیت می‌یابد، ادامه داد: عدهای از افراد معتقدند که میزان مصرف آنتیبیوتیکها در دام نمیتواند مشکلزا باشد و عدهای دیگر نیز معتقدند داروهایی که در تغذیه رایج مردم بکار گرفته می‌شوند اثرات خود را در درازمدت بر انسان نشان خواهند داد.
این متخصص نازایی با بیان اینکه داروهایی از خانواده سولفانامیدها که در پرورش مرغ استفاده می‌شوند نیز می‌توانند منجر به اختلالات جنینی در انسان شوند، تصریح کرد: نباید از داروهای ضد قارچ که بروی اختلالات جنینی تأثیر دارند غافل شد.
وی با انتقاد از اینکه گهگاهی شنیده می‌شود که در برخی از مرغداریها برای رشد سریع مرغ از هورمونها استفاده می‌شود، اظهار کرد: متأسفانه در برخی از مرغداریها به دلیل اشکال در نظارت و سلیقهای شدن حتی قرص جلوگیری از بارداری و آندوژنها را در مرغداریها به دلیل رشد سریع مرغ استفاده می‌کنند که این امر نظارت جدی حوزه دامپزشکی براینگونه مرغداریها را بسیار حساس میکند.
دکتر"ملکشاهیان" با تأکید براینکه نقش این نوع داروها در سلامت جامعه بسیار مهم است و نیاز بوده که دامپزشکی لرستان نظارت کافی بر تهیه غذای انسان از سوی مرغداریها و سایر مراکز پرورش داشته باشد، متذکرشد: البته نباید تأثیر مثبت پرورشدهندگان دام و طیور در تغذیه غذای انسان را فراموش کنیم و نیاز است که کمک کنیم تا از طریق اطلاعرسانی و آموزش صحیح به آنها متذکر شویم که خود تولید کنندگان گوشت و پروتئین مورد نیاز مردم در چرخه غذایی هستند و اگر این افراد از مواد غیر رایج و غیر استاندارد استفاده کنند این چرخه غذایی شامل خودشان نیز خواهد شد.
وی با بیان اینکه فردی که مسوول تولید غذای گوشتی و پروتئینی مردم است از لحاظ وجدانی مسوولیت سنگینی برعهده دارد، اضافه کرد: باید تحقیقاتی در زمینه استفاده اسیدهای آمینه و ویتامینها در مرغداریها انجام شود که به چه میزان باید از این مواد برای جلوگیری از عفونتها در مرغ و دام استفاده شود.
دکتر"محمدحسین ملکشاهیان" با اشاره به اینکه بدون تردید هر نوع دارویی از جمله آنتیبیوتیکها، اسیدهای آمینه و ویتامینها و...، در درازمدت تأثیر منفی روی سلامت انسان دارد، اضافه کرد: در این خصوص تحقیقاتی باید از سوی دامپزشکی انجام و درمورد تأثیرپذیری و مشابهتسازی داروهای گیاهی به جای مواد شیمیایی(آنتیبیوتیکها) انجام شود.
وی تصریح کرد: ترکیبات هورمونی درانسان باید با نظارت دقیق مصرف شوند و زمانی که از این ترکیبات در دام استفاده می‌شود، این مواد در درون بدن دام تجمع و به طور مستقیم و غیرمستقیم روی سلامتی انسان تأثیر منفی خواهد گذاشت و نمیتوانیم ثأتیر منفی این مواد را روی بدن خودمان منکر شویم.
ملکشاهیان تأکید کرد: خیلی از مرغداریها و دامداریها برای تهیه چرخه غذایی انسان زحمت میکشند و باید در این راستا مسوولین ذی‌ربط آموزشهای لازم را به آنها داده و این افراد را از بروز آسیبهای جدی که ناشی از مصرف داروهای غیر رایج است آگاه ساخت.
مدیر مجتمع دانش بنیان کشت و صنعت خرمان نیز در این خصوص به خبرنگار ایسنای منطقه لرستان، گفت: به منظور تأمین نیاز کشور به گیاه دارویی "ساتورجا" سطح زیر کشت این گیاه باید به بیش از 20 هزار هکتار برسد.
دکتر"علی صالح‌نیا" با بیان اینکه مصرف نامناسب آنتی‌بیوتیک در مرغداریها باعث بوجود آمدن باکتریهای مقاوم در مرغ می‌شود که از طریق گوشت وارد بدن انسان شده و مقاومت باکتریایی ایجاد می‌کنند، اظهار کرد: به عنوان مثال، چنانچه در روز بیستم پرورش، از آنتی‌بیوتیک استفاده شود و در روز چهلم مرغ کشتار شود، فرصت کافی برای دفع باقیمانده داروها وجود نخواهد داشت و از طرفی مصرف اینگونه مرغها اجتنابناپذیر است.
مدیر شرکت داروسازی خرمان ادامه داد: باید در مرغداریها از داروهای پیشگیری استفاده شود تا جلوی عفونت را گرفته و توان مرغ در مقابل عفونتها را بالا ببریم.
وی با تأکید براینکه مرغدار به منظور تولید مرغ در مرغداریها مجبور می‌شود سموم مورد نیاز خود را از کشورهای ترکیه، پاکستان و هند تهیه کند که اثر نامطلوبی بر روی گوشت مرغ و به تبع آن بدن انسان دارد، خاطرنشان کرد: به جای استفاده از این مواد شیمیایی میتوان از گیاهان دارویی به عنوان مکملهای غذایی که منجر به افزایش ایمنی مرغ در برابر عفونتها می‌شوند، استفاده کرد.
وی با تأکید براینکه مصرف گیاهان دارویی موجب تعادل تغذیه‌ای در جهت ایمنی، سلامت و پیشگیری از آلودگی انگلی و میکروبی می‌شود، افزود: به عنوان نمونه اسانس گیاه مرزه خوزستانی(مرزه خوزستانی با نام علمی Satureja khuzestanica بومی زاگرس مرکزی بوده که توانایی رشد در خاکهای فقیر را دارد) به طور استثنایی حاوی حدود 92 تا 94 درصد کارواکرول (کارواکرول ترکیبی فنلی با خواص میکروب کشی و آنتیاکسیدانی است) بوده، که در دنیا بی‌نظیر است که انتظار می‌رود افزودن این محلول به آب آشامیدنی مرغ، از طریق کاهش میکروبهای پاتوژن ورودی به کانال گوارش، موجب کاهش تلفات، تحریک رشد و نهایتاً افزایش عملکرد مرغ گوشتی شود.
مدیر مجتمع دانش بنیان کشت و صنعت خرمان، تصریح کرد: با توجه به کاربردهای مرزه در طب سنتی و نتایج پژوهشهای بالینی بر روی انسان و حیوانات آزمایشگاهی، نشان میدهد که اسانس مرزه بر روی متابولیسم چربی در پرندگان نیز مؤثر است.
دکتر"صالح‌نیا" اضافه کرد: با توجه به مطالعات صورت گرفته مبنی بر تأثیر اسانس مرزه بر پروفیل اسیدهای چرب و میزان کلسترول بافتهای سینه و ران در جوجه‌های گوشتی، باید تمهیدات تغذیه‌ای جدیدی را برای تولید گوشت سالم مرغ اندیشید.
این پژوهشگر با بیان اینکه به منظور تأمین نیاز کشور به گیاه دارویی ساتورجا سطح زیر کشت این گیاه باید به بیش از 20 هزار هکتار برسد، اضافه کرد: انجام این مهم مستلزم سرمایهگذاری کلان در استان بوده که متأسفانه تاکنون محقق نشده و نیازمند حمایت همهجانبه مدیران کشور است.
وی متذکر شد: بر اساس آمارها پیش‌بینی می‌شود امسال یک میلیون و 900 هزارتن گوشت مرغ در کشور تولید و عرضه شود که برای تهیه داروی گیاهی جایگزین آنتی‌بیوتیک برای این تعداد جوجه در کشور به 500 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که علاوه بر سلامت غذای مردم، اشتغالزایی را نیزتضمین خواهد کرد.
در این زمینه کارشناس طیور دامپزشکی لرستان به خبرنگار ایسنا، گفت: در حال حاضر آنتیبیوتیکهای رایج و مورد استفاده در مرغداریها شامل خانواده تتراسایکلینها و سولفانامیدها، فلومکوئین و انروفلوکاسین است.
دکتر"ذکایی"، اضافه کرد: در این مرغداریها از آنتیبیوتیکهایی مانند لینکومایسین، کلیسیتین، نئومایسین، کانامایسین، تایلوزین و تیامولین کمتر استفاده می‌شود.
مدیرکل دامپزشکی لرستان در این زمینه به خبرنگار ایسنای منطقه لرستان، گفت: موافق نیستیم که داروهای شیمیایی را زیاد استفاده کنیم اما استفاده از داروهای گیاهی نه تنها راحت نیست بلکه هزینه هنگفتی را میطلبد.
"گودرزی" با بیان اینکه از دام و طیور 800 نوع فرآورده دامی از جمله لوازم آرایشی، ژلهای آدامس، کرمهای آرایشی و... تولید می‌شود، اظهار کرد: استفاده از آنتیبیوتیکها در دام و طیور روی همه فرآوردههای دامی اثرات نسبی دارند و میزان تأثیرات بستگی به رعایت دوره پرهیز دام دارد.
وی اضافه کرد: پرهیز دام یک دوره 10 روزه بعد از قطع داروست که مرغداریها باید صبر کنند تا مواد از بدن مرغ خارج و سپس آن را به کشتارگاه بفرستند.
او با اشاره به اینکه در هر مرغداری یک ناظر از سوی دامپزشکی حضور دارد که نظارت کند 10 روز پرهیز دام رعایت شده یا نشده، تصریح کرد: مرغداریها بدون مجوز حمل بهداشتی اداره کل دامپزشکی حق کشتار ندارند چرا که تاریخ آن مشخص است و باید دامپزشک تشخیص دهد که مرغ چه زمانی به کشتارگاه فرستاده شود.
مدیرکل دامپزشکی لرستان ادامه داد: دارو و درمان مرغداریها به بخش خصوصی واگذار شده و دامپزشکی تنها به عنوان ناظر، نظارت میکند.
وی گفت: احتمال اینکه آنتیبیوتیکها در فرآوردههای گوشتی به ویژه مرغ وجود داشته و توسط انسان مصرف شود، وجود دارد و یک مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک درانسان ایجاد میکند. مواقعی دیده می‌شود که افراد اقدام به مصرف پنیسیلین می‌کنند اما تأثیری روی کنترل بیماری آنها ندارد و این نشان از مقاومت بدن نسبت به آنتیبیوتیکهاست.
مدیرکل دامپزشکی لرستان با بیان اینکه در مصرف آنتی‌بیوتیک احتمال اینکه زمان پرهیز دام رعایت نشده باشد، وجود دارد و این محصول در چرخه مصرف قرار میگیرد، تصریح کرد: باید در چرخه مصرف از مواد غیر شیمیایی مثل نانوها و گیاهان که عوارض منفی روی سلامت انسان و دام و طیور نداشته باشند، استفاده شود.
وی مهمترین مقاومت دارویی در انسان را ایجاد حساسیت و آلرژی به صورت بروز کهیر روی پوست و عوارض گوارشی بیان کرد.
او با تأکید بر اینکه بهترین راه مصرف گوشت‌های دام و طیور پخت کامل آن است که باعث از بین رفتن تمام میکروبهای گوشت می‌شود، ادامه داد: گوشت‌هایی که به صورت روزانه مصرف می‌شوند باید کاملاً استاندارد و بهداشتی بوده تا جلوی هرگونه انتقال بیماری گرفته شود.
"گودرزی" با اشاره به اینکه عدم رعایت نکات بهداشتی و ایمنی دام وطیور می‌تواند عامل انتقال میکروب به انسان باشند، اضافه کرد: به دلیل بیماریهای مشترک بین انسان و دام و همچنین برای مقابله با برخی از بیماریهای حیوانات از آنتیبیوتیکها استفاده می‌شود که در صورت استفاده افراد از گوشت حیوانات، مقاومت بدن آنها نیز در مقابل میکروب‌ها زیاد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماریهای عفونی و میکروبی بین انسان و دام مشترک هستند که می‌توانند به راحتی به علت عدم رعایت نکات بهداشتی به انسان منتقل شوند.
گودرزی یادآورشد: برخی مرغداریها اقدام به استفاده از داروهای غیرمجاز می‌کنند که در صورت مشاهده این مهم، توسط دامپزشک و ناظرین دامپزشکیها به مراجع قضایی معرفی شده و اجازه استفاده ازمرغ این مرغداریها داده نمیشود.
مدیرکل دامپزشکی لرستان اظهار کرد: قبلاً در مرغداریها برای جلوگیری از عفونتها از داروهای هورمونی استفاده میشد که در حال حاضر مصرف اینگونه مواد در مرغداریها و دامداریها منسوخ و ممنوع شده است.
به گزارش ایسنا، اهمیت سلامت مردم به حدی بالاست که دکتر"مرضیه وحید دستجردی" وزیر بهداشت و درمان نیز درباره استفاده نابجای آنتی‌بیوتیک در مرغداریها هشدار داده است.
وی میگوید: لازم است از مصرف نابجای آنتیبیوتیکها پرهیز شود چرا که مصرف غیرمنطقی این داروها عوارض زیادی بر جای میگذارند.
وزیر بهداشت و درمان با بیان اینکه در زمینه تولید گوشت مرغ در مرغداریها میزان فراوانی از آنتیبیوتیکها به طیور خورانده می‌شود، ادامه داد: مردم از این گوشتها استفاده می‌کنند و به این ترتیب این آنتیبیوتیکها وارد بدن مردم می‌شود و اگر بخواهیم با مصرف نابجای آنتیبیوتیکها مقابله داشته باشیم باید رعایت این موضوع در پرورش گوشت به ویژه گوشت مرغ صورت گیرد.
وی با بیان اینکه مصرف نابجای آنتیبیوتیکها در مرغداریها می‌تواند در سلامت مرغ و تخم مرغ تأثیر گذارد و این موضوع جزء مواردی است که باید با آن برخورد شود، تصریح کرد: این موضوع در شورای عالی سلامت و اهمیت غذایی در حال بررسی است و استانداردهای آن پس از تدوین و تصویب، ابلاغ خواهد شد.
