در پروسه تحقیقاتی یک محصول شیلاتی فازهای مختلفی وجود دارد که این فازها از مرحله آزمایشگاه شروع شده و پس از به دست آوردن روزنه‌های امید حرکت به سمت جلو ادامه پیدا کرده و کار در مزرعه ادامه می‌یابد که در نهایت با به دست آمدن نتایج مورد نظر، یک پایلوت نیمه صنعتی برای آن تعریف شده و سپس با نتیجه‌گیری نهایی کار در وسعت بیشتر اجرا می‌شود.
دکتر عباس‌علی مطلبی ـ رییس موسسه تحقیقات شیلات ایران با بیان این اظهارات به توضیح درباره پروژه‌های تحقیقاتی این موسسه پرداخت و پس ازآن به پروژه خیار دریایی و دستیابی محققان این موسسه به بیوتکنیک تکثیر و پرورش این موجود اشاره کرد و گفت: در بحث خیار دریایی با توجه به ذخایر بسیار مناسبی که در آب‌های دریای عمان، منطقه چابهار و حتی در اطراف بندرعباس در حوزه خلیج فارس شناسایی شده، از طریق روش‌های خاص غواصی نمونه‌برداری و تشخیص این گونه‌ها به وسیله مراجع معتبر بین‌المللی انجام شد و این نتیجه به دست آمد که گونه‌های خیاردریایی برای کشور ما گونه‌هایی اقتصادی هستند و مصرف دارویی دارند و می‌توان از آنها در حالت اکولوژی و بیولوژی استفاده کرد.
او افزود: پس از به‌دست آمدن این نتایج، محققان ما پی بردند که می‌توان این گونه را از اکوسیستم بیرون کشیده و روی رفتار آن کارکرد و به مدت دو سال روی بحث شناسایی، بیولوژی، رفتارشناس، تکثیر و تغذیه این موجود تحقیقاتی انجام شد.
مطلبی اضافه کرد: به دلیل اینکه کشورهای آسیای جنوب شرقی همچون هندوستان بسیار متقاضی خیار دریایی به خصوص از جنبه مصارف دارویی آن هستند، در کشور موضوع تکثیر و پرورش خیار دریایی با هدف افزایش ذخایر آن دنبال شد به طوری که در سال گذشته در منطقه گواتر خیار دریایی با میگو پرورش داده شد و متوجه شدیم این موجود در مزارع میگو مانند یک فیلتر عمل می‌کند.
وی با اشاره به اینکه پروژه تکثیر و پرورش خیار دریایی مورد استقبال سازمان شیلات ایران قرار گرفت، افزود: در این زمینه سفارش و اعتباری نیز برای موسسه تحقیقات شیلات ایران در نظر گرفته شد و ما موفق شدیم طی عملیاتی سه میلیون لارو خیار دریایی را در سال گذشته تکثیر کنیم.
رییس سازمان شیلات ایران تصریح کرد: البته با وجود تکثیر این میزان لارو ما نمی‌توانیم بگوییم کار تحقیقات ما تمام شده است بلکه باید پایلوت این پروژه توسعه یابد.
وی با اشاره به اینکه کار در مورد خیار دریایی، مشابه کاری است که برای میگوی وانامی در کشورمان انجام شد، گفت: در پایلوت نیمه صنعتی میگوی وانامی در وسعت مزرعه نیز از پرورش‌دهندگان میگو خواستیم که در کنار ما به این اقدام بپردازند.
او با بیان اینکه در پروژه خیار دریایی امسال باید سعی کنیم 10 میلیون لارو را تکثیر کنیم، اضافه کرد: اگر سال گذشته لاروهای تکثیری در یک مدت مشخص نگهداری شد باید امسال بتوانیم لاروهای تکثیری را درمدت بیشتری نگهداری و تحقیقات به دست آمده را کامل کنیم.
مطلبی تاکید کرد: در کنار فعالیت‌هایی که در این پروژه موسسه انجام می‌دهد از داوطلبان خواسته‌ایم در کنار پروژه ما قرار بگیرند و کشت خیار دریایی با میگو و کشت انحصاری و اختصاصی را خود انجام دهند.
وی تصریح کرد: با تکمیل شدن تحقیقات پروژه خیار دریایی و تمام شدن کار تا یکسال آینده و انجام پایلوت بیشتر از وسعت آزمایشگاه و در سطح کارگاه، از تولید‌کنندگان می‌خواهیم که خود به تنهایی کار تکثیر را انجام دهند.
رییس موسسه تحقیقات شیلات ایران با اشاره به اینکه یک شخصیت حقیقی از ما درخواست کرده که این بیوتکنیک دانش فنی را در اختیارش قرار دهیم، ادامه داد: طبیعی است که ما این بیوتکنیک را در اختیارش قرار نمی‌دهیم چراکه در دانش فنی که ما در اختیار داریم یک مالکیت معنوی وجود دارد.
او افزود: اگر به‌طور مثال اتحادیه آبزی‌پروری به همراه عده‌ای برای این بیوتکنیک به ما مراجعه کنند اعلام آمادگی می‌کنیم که برای آنها کارگاه‌های آموزشی برگزار کرده و آموزش‌های لازم را به آنها می‌دهیم چراکه این اقدام انحصاری هم نمی‌شود و البته در این نوع رفتار ما نیز بهای اقتصادی در تحقیق را دنبال نمی‌کنیم چراکه ما برای آنها تحقیق می‌کنیم و بهای این تحقیق‌ها را هم دریافت می‌کنیم.
مطلبی تصریح کرد: البته اگر قرار باشد یک نفر برای منافع اقتصادی خود اقدام به دریافت این دانش فنی از این موسسه کند ما برای آن دانش ارزش می‌گذاریم و با توجه به سرمایه‌گذاری دولت روی این پروژه باید در مقابل واگذاری این امتیاز ارزش آن نیز پرداخت شود.
وی در ادامه با بیان اینکه در مجموع کار تحقیقات ما دررابطه با خیار دریایی تمام نشده است و باید برای تثبیت عملیات تحقیقاتمان را ادامه دهیم، افزود: البته هیچ منعی نیز وجود ندارد که بخش خصوصی و بهره‌برداران در کنار هم کار انجام دهند.
او در پایان تاکید کرد: دانش فنی خیار دریایی به دست ما آمده است ولی باید این دانش را در پایلوت بیشتری کامل کنیم.
