سخنرانی دکتر لطفی‌زاده در جمع اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی(علوم تحقیقات) درباره شکار تفریحی/رفتار با حیوانات/نجاست سگ و غیره (مشروح سخنرانی + سؤالات حضار + عکس)

حکیم مهر -  صبح چهارشنبه پنجم خرداد ماه ، نخستین هم اندیشی "چگونگی رفتار با حیوانات از منظر ادیان الهی" با حضور دکتر محمد لطفی‌زاده رئیس مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی که به دعوت دفتر فرهنگ اسلامی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات در محل این نشست حاضر و به ایراد سخنرانی پرداخت برگزار شد.

در این نشست که تعدادی از اساتید و دانشجویان دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات حضور داشتند ، دکتر لطفی‌‎زاده با اشاره به سابقه رابطه انسان و حیوان در صدر آفرینش انسان و آموزش قابیل توسط یک پرنده بعنوان پیک الهی گفت : رابطه انسان و حیوان همواره از بدو تولد انسان یک رابطه تنگاتنگ بوده که در طول تاریخ گاهی دستخوش تغییراتی شده و کفه انسانی حق بدون احساس تکلیف به سود انسان سنگین شده است.

مدیر مسئول حکیم مهر افزود : در ادیان مختلف الهی همواره حیوان جایگاه خاص و قابل احترامی داشته و مردم مقید به رعایت حقوق حیوانات بوده‎اند.

وی با نام بردن از حضرت نوح (علیه السلام) بعنوان پیشتاز جلوگیری از انقراض نسل حیوانات گفت : در ادیان بزرگ نظیر آئین حضرت موسی و حضرت عیسی علیه السلام رابطه انسان و حیوان یک رابطه مبتنی بر حق و تکلیف بوده و حضرت موسی علیه السلام در ارتباط نزدیک با حیوانات بوده و حضرت عیسی (علیه السلام) هم اهتمام ویژه‌ای به رسیدگی به امور حیوانات و غذا دادن به آنان داشته است.

دکتر لطفی‎زاده با اشاره به قربانی کردن بدون ضابطه حیوانات در برخی اعصار و دوره‌های تاریخی ، مدون شدن قربانی و محدود شدن آن را از ویژگیهای ادیان الهی دانست و گفت : جناب زرتشت از کشتن حیوانات پرهیز فرموده و در ادیان دیگر نظیر اسلام هم قربانی کردن بی ضابطه و بدون دستورالعمل حیوانات و کشتن تفریحی آنها مذمت شده است.

وی با اشاره به اهتمام آئین‎های بشری و اسطوره‌ای به موضوع اهمیت رفتار با حیوانات گفت : هر چند آئین‌های بشری و اسطوره‌ای پشتوانه‌ دینی ندارند اما بعضاً به دلیل تغذیه از فطرت انسان در آنها هم رفتار ملاطفت‌آمیز با حیوانات دیده می‌شود.

مدیرمسئول حکیم مهر به سمبل‌سازی حیوانات در ایران باستان هم اشاره کرد و گفت : کلاغ که امروز برخلاف گذشته مورد بی مهری مردم قرار می‌گیرد در عهد باستان نشانه مهر و دوستی بوده و پادشاهانی که حتی اهتمام آنچنانی به دین هم نداشتند به حیوانات علاقمند بوده اند و حتی در منابع مختلف علاقمندی پادشاهان ایرانی نظیر انوشیروان به حیوانات یا تمرکز بهرام گور به پرورش اسب مؤید ارتباط نوع بشر با حیوان است.

وی با ذکر روایتی از قول ابوذر (رحمت الله علیه) گفت : جناب ابوذر با جمعی در محضر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بودند که دو بز به یکدیگر شاخ زدند و حضرت فرمودند: خداوند شاخ بیهوده زدن یکی به دیگری را در روز حساب مؤاخذه خواهد کرد.

دکتر لطفی‎زاده با انتقاد از به جنگ انداختن حیوانات و پرندگان نظیر خروس و کبک و شرط بندی گفت : در عهد جاهلیت اعراب پای شترها را در رسمی به نام معاقره می زدند و در این کار قبل از نحر (ذبح) شتر مسابقه می‌گذاشتند و حیوانات را به جان یکدیگر می‌انداختند که این عمل توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله محکوم شد.

رئیس مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی با اشاره به اهتمام ویژه بزرگان دین در رفتار با حیوانات هم گفت: بزرگان دینی ما هیچگاه حیوان خود را نمی‎زدند و حتی بیش از طاقتش سوار حیوان نمی‌شدند.

وی با اشاره به برگزاری سمینار روان و رفتار حیوانات و سخنرانی دکتر محقق داماد در سال 86 در فرهنگستان علوم و تقدیر از برگزاری آن سمینار گفت : در آن سمینار به صراحت ایشان که از اساتید حقوق هستند از عدم تبدیل اصول اخلاقی کار با حیوانات به کد قانونی سخن گفتند و از اساتید دامپزشکی خواستند به دستگاههای مختلف کشور فشار بیاورند تا این اتفاق رخ دهد.

دکتر لطفی‎زاده خطاب به دانشجویان گفت : شما باید در صف اول حمایت از حیوانات و پاسدار اصول اخلاقی کار با حیوانات در کلاس‎ درس باشید.

وی افزود : اینکه استاد عزیزی در کلاس درس به دانشجو یاد دهد که قورباغه را از پا به دست بگیرد و سر جانور را چندین بار به میز بکوبد تا آماده تشریح شود یا سر مرغ و خروس را آنقدر بپیچاند که جان دهد با اصول اسلام و پیشینه ملی ما سازگار نیست و دانشجو باید با رعایت ادب این موضوع را به آن استاد تذکر دهد.

مدیر مسئول حکیم مهر با ذکر چند روایت از جمله تمجید امام صادق علیه السلام از غذا دادن یک غلام به سگ و آزاد کردن غلام و خرید و بخشیدن باغ صاحب غلام به وی به پاس این عمل ارزشمند، که بر لزوم تأمین غذا و آب و سرپناه برای حیوان و عدم تکیه دادن به پشت حیوان و بار گذاشتن بیش از طاقت حیوان اشاره داشت گفت : متأسفانه در مراسم عید قربان برخلاف توصیه اسلام که نباید حیوانی را مقابل چشم حیوانی دیگر ذبح کرد این کار به راحتی انجام می‎شود و این موضوع باید اصلاح گردد.

وی همچنین از نحوه کشتار سگ ها و حیوانات بی سرپرست با سلاح گرم و با تیراندازی انتقاد کرد و گفت : وظیفه ما این است که حیوان بی سرپرست را اگر بیمار است درمان کنیم و اگر سالم است به پناهگاه منتقل و سپس به افراد واجد شرایط واگذار کنیم ولی متأسفانه اکنون در بسیاری از استان های کشورمان شهرداری و فرمانداری ها به راحتی بجای زنده گیری دست به تیراندازی برده و اتلاف حیوانات را برابر با امنیت غذایی و بهداشتی جامعه می دانند!

پس از سخنرانی رئیس مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی نوبت به سؤالات حاضرین رسید. در ابتدا چهره ارزشمند و ماندگار کشورمان و رئیس گروه دامپزشکی فرهنگستان علوم – جناب آقای دکتر نادعلیان – در سخنانی کوتاه ضمن تمجید از فعالیت رسانه‎ای دکتر لطفی‌زاده به موضوع قربانی کردن حیوانات مقابل چشم یکدیگر اشاره کرد و خواستار توجه مراجع مسئول به این موضوع شد.

سپس نوبت به سؤالات کتبی رسید. یکی از حاضرین پرسیده بود : " ذبح کردن حیوانات حتی در موقع مرگ واجب است یا نه؟" در پاسخ به این سؤال دکتر لطفی‌زاده گفت : اگر حیوانی رو به مرگ است و راه نجاتی وجود ندارد به دلیل جلوگیری از زجر کشیدن حیوان می‌توان آنرا اگر حلال گوشت است ذبح است و اگر حرام گوشت است به روش مرگ با شفقت راحت کرد اما باید توجه داشت که لازم است تمام تلاش در نجات حیوان بکار گرفته شود.

وی افزود : حتی در حدیث داریم که اگر سگ و گوسفندی از تشنگی رو به مرگ هستند و آب فقط برای یکی از آنها در دسترس است باید گوسفند را که حلال گوشت است ذبح کرد و آب را به سگ داد.

دکتر لطفی‌زاده در ادامه گفت : تصورم این است که بسیاری از مردم به دلیل ناآگاهی از اینگونه توصیه‌ها به دلیل برداشت اشتباهی که از سگ دارند اول سگ را می‌کشند تا از دست این حیوان راحت شوند!!!

یکی دیگر از حاضرین پرسیده بود : "چرا سگ از نظر اسلام نجس است؟ "

مدیر مسئول حکیم مهر در پاسخ به این سؤال ابتدا به توضیح معنای کلمه نجس پرداخت و با ذکر عبارت عربی معنای این واژه گفت : نجس یعنی آلودگی که یا به چشم دیده می‌شود و یا به بصیرت درک می‌گردد و لزوماً در نجاست بعد بهداشتی مطرح نیست کما اینکه ادرار با اینکه استریل است اما جزء نجاسات هم هست.

وی افزود : نجس بودن سگ در اسلام دلیل پزشکی نداشته است و صرفاً یک حکم فقهی بر اساس روایات مستند بوده و به معنای مجوز ظلم به این حیوان نیست و با نگهداری این حیوان در منزل هم لزوماً مرتبط نیست کما اینکه نظر رهبری در این زمینه آن است که "نگهداری سگ در منزل فی نفسه اشکالی ندارد" و این به معنای آن است که باید برای نماز و برخی اعمال عبادی تطهیر نمود.

مدیرمسئول حکیم مهر همچنین گفت : نجاست سگ با رطوبت انتقال می‌یابد و لذا خشک بودن دو طرف تماس سبب سرایت نجاست نمی‌شود.

دکتر لطفی‌زاده با انتقاد از شایعه‌پراکنی برخی از غیرمتخصصین و با ذکر نمونه‌ای از یادداشت اخیر یک متخصص علوم رفتاری در سایت تابناک که گفته بود : "بزاق سگ میکروب و ویروس‌هایی دارد که با هیچ ماده ضدعفونی کننده‌ای از بین نمی‌رود" گفت : این اظهارات متأسفانه منشاء علمی ندارد و کاملاً اشتباه است و حتی بزاق سگ امروز در آزمایشاتی برای ترمیم زخم هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این هنگام یکی از حضار پرسید " آیا در این زمینه عقل را باید کنار بگذاریم. مگر نه اینکه شطرنج بعد از مدتی حلال شد؟ و ضمناً مگر در رساله ننوشته که مو و ناخن سگ نجس است و اگر در لباس نمازگزار باشد نماز وی باطل می‌شود؟"

دکتر لطفی‌‎زاده در پاسخ گفت : اگر مجتهد عادلی که اعلم باشد یافتید باید از نظر وی پیروی کنید و این به معنای تعطیلی عقل نیست بلکه نظیر اعتماد من به یک متخصص بیماری عفونی در تجویز یک دارو ، پس از استفاده از عقل در انتخاب اعلم نشانه اعتماد به یک متخصص است.

یکی دیگر از حضار هم با اشاره به اهمیت عقل و لزوم توجه به آن در کنار سنت و اجماع گفت : با توجه به کارهایی که دکتر آل داود کرده اند و تولید حیوانی نظیر قوچک و تشکیک در بحث نجاست سگ بهتر است شما هم با قطعیت از نجاست سگ نگویید و جلوی آن یک علامت سؤال بگذارید.

دکتر لطفی‌زاده در پاسخ گفت : چون آقای دکتر آل داود در اینجا تشریف ندارند در مورد کار ایشان چیزی نمی‌گویم اما همین مقدار را باید توجه کنیم که بعضی اوقات انسان به دنبال اثبات یا رد چیزی است اما راه را اشتباه می‌رود و این حتی ممکن است در مورد خود من هم رخ دهد. در مورد قوچک و تولید حیوان حاصل اختلاط سگ و گرگ هم باید به تفصیل در جلسه‎ای بررسی کنیم که اصلاً چنین امکانی وجود دارد و اینکه آیا اینکار واقعاً انجام شده است یا خیر؟!

وی افزود : علامت سؤال گذاشتن جلوی همه احکام برای تحقیق اشکالی ندارد اما نباید این موضوع به تعطیلی احکام بیانجامد و اگر روایات مستندی در این زمینه وجود دارد برای مقلدین مراجع که همه در موضوع نجاست سگ اتفاق نظر دارند لازم الاتباع  است.

رئیس مرکز مجازی پژوهشهای راهبردی دامپزشکی افزود : در مورد شطرنج یا ماهی اوزون برون موضوع عوض شد و گرنه حکم تغییر نکرده و همچنان به قصد برد و باخت بازی کردن حرام است.

مدیر مسئول حکیم مهر ادامه داد : نجاست سگ با باطل شدن نماز بواسطه وجود مو و غیره حیوانی نظیر سگ متفاوت است. یک حکم کلی داریم که اجزای حیوان حرام گوشت در لباس نمازگزار سبب بطلان نماز می‎شود و در این باره فرقی بین سگ و گربه که یکی نجس است و دیگری نجس نیست نمی‌باشد.

یکی دیگر از حضار پرسیده بود : "اگر شکار تفریحی حرام است پس ورزش ماهیگیری هم حرام است؟!"

دکتر لطفی‎‌زاده در پاسخ گفت : یکی از مشکلات ما با این مسئله ورزش ماهیگیری است! در اسلام صید و شکار تفریحی نداریم و قطعاً شکار تفریحی حرام است و اگر کسی به این قصد سفر برود سفرش معصیت بوده و نمازش تمام است و نمی تواند نمازش را در مسافرت شکسته بخواند.

فرد دیگری پرسیده بود : "اگر شما می‌فرمایید کشتن حیوان در روز قیامت سبب مؤاخذه است پس ا نسان برای رفع گرسنگی باید چه کند؟"

مدیر مسئول حکیم مهر در پاسخ گفت : مطابق نص صریح قرآن کریم استفاده از گوشت و شیر حیوانات حلال گوشت مجاز و نه واجب است. لذا به قدر رفع نیاز می توان از آنها استفاده نمود و مطابق دستورالعمل اسلام ذبح را انجام داد. البته باید در جلسه‎ای دیگر مفصل در مورد گیاهخواری و منافع آن و نظر اسلام در این خصوص هم بحث کنیم.

همین فرد سؤال دیگری هم پرسیده بود که : " آیا دادن شوک الکتریکی به پرندگان قبل از کشتن آنها مجاز است؟ گوشت آنها اینگونه حرام نمی‌شود؟ و آیا بیرون کردن حیوان از حیاط خانه مجاز است؟"

دکتر لطفی‌زاده در پاسخ گفت : اهل تسنن دادن شوک به حیوان قبل از ذبح را سبب حرام شدن گوشت دانسته و حیوان را شبه مرده فرض می‎کنند اما از نظر شیعیان این موضوع مشکلی ندارد. منتها من با روشی که در کشتارگاهها حیوان را در تونلی می‎آورند و چند بار به طرز ناشیانه به بدن وی با شوکر ضربه می‌زنند موافق نیستم و این کار را خلاف اصول و تعلیمات اسلام می‌دانم. در مورد بیرون کردن حیوان از حیاط خانه هم اگر ضرری برای انسان دارند به قصد دفع ضرر می توان آنها را دفع کرد در غیر اینصورت آزار رساندن به حیوانات صحیح نیست و باید ملاحظه حیوان را نمود. حتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در جنگی مسیر لشکر را برای عدم برخورد با سگ و توله‌هایش که در زیر سایه درختی آرمیده بودند تغییر داد و این نگاه اسلام به رفتار با حیوانات است که متأسفانه رفتار امروز ما فاصله زیادی با این نگاه دارد!

یکی دیگر از حضار هم در پایان در مورد دفع حیوان موذی یا گزنده و وجوب دیه پرسیده بود که مدیر مسئول حکیم مهر گفت : اینکه حیوانی را در صورت در معرض خطر یا ضرر قرار گرفتن دفع کنید اشکالی ندارد.