نقش دامپزشکی در توسعه پایدار - دکتر اکبر لطفی

حکیم مهر -  یادداشت : نقش دامپزشکی در توسعه پایدار - دکتر اکبر لطفی

نقش دامپزشکی در توسعه پایدار

دکتر اکبر لطفی

 با توجه به نزدیکی 14 مهر، که در کشورمان به روز دامپزشکی نامیده شده است؛ دوستانی از من خواستند که در معرفی علم و فن یا حرفه دامپزشکی مطالبی بنویسم. هر چند که ترسیم ابعاد همچنین موضوعی بویژه در نوشته ای به اندازه چند سطر برای همچون منی مشکل است و ممکن است که نتوانم بدرستی آنرا به انجام برسانم، ولی امیدوارم با ذکر مهم ترین زمینه های علمی و عملی دامپزشکی، و با اشاره ای اجمالی به نقش دامپزشکی در در توسعه پایدار، تا اندازه ای موفق شوم تصویری عینی از رشته تحصیلی خودم را به عزیزان ارائه دهم.

در نگاه کلی، نقش دامپزشکی را می توان در سه محور عمده و اساسی در سطح جامعه و عرصه مسئولیت مربوطه تشریح کرد. 1- بعد اقتصادی ، 2- بعد بهداشتی و 3- بعد تحقیقاتی و پژوهشی .

ا – بعد اقتصادی : به جهت مسئولیت خطیر دامپزشکی در حفظ سلامت سرمایه های دامی، شامل انواع دامها و حیواناتی که در خدمت انسان هستند؛ مثل اسب، گاو، گوسفند، طیور، ماهی ها و انواع آبزیان و ..... تا زنبور عسل و حیوانات خانگی، زینتی و تفریحی تا حیات وحش؛ و به عبارتی دیگر تمامی حیوانات ریز و درشتی که در عرصه حیات یافت می شوند ؛! به عنوان بارز ترین چهره کاری دامپزشکی مطرح می باشد.

این بعد از رسالت دامپزشکی، با جلو گیری از وقوع، شیوع و بروز بیماریها یا تلفات نا خواسته در دامها و حیواتات در محیط های مختلف زیستی معنی میگردد. در این راستا، دامپزشکی با ارائه و توسعه بهترین، علمی ترین و عملی ترین روش های پیشگیری، درمان، کنترل و یا ریشه کنی بیماریهای دامی و حیوانی مسئولیت خطیر خویش را محقق می سازد .

توجه به اینکه دامداری به مفهوم رایج آن، شامل زمینه های مختلف پرورش دام، طیور وآبزیان و دیگر دامها و حتی نگهداری حیوانات زینتی و تفریحی و خانگی، تا چه اندازه ای در تأمین درآمد عمومی و معاش انسانها در جوامع مختلف مهم هستند، به خوبی گویای اهمیت اقتصادی این جنبه از فعالیت دامپزشکی می باشد. در تمامی جوامع انسانی، درصد بسیار بالائی از درآمد مردم و درآمد سرانه و ملی، چه در جوامع بسیار پیشرفته و صنعتی و چه در جوامع سنتی و ابتدائی، وابسته به سرمایه دامی آن جامعه می باشد.

۲ – بعد بهداشتی : یا نقش بنیادین و مسئولیت دامپزشکی در تأمین بهداشت و سلامت زیستی از جنبه سلامت جامعه انسانی می باشد. اساس و پایه بهداشت و سلامت جوامع انسانی، به میزان بسیار زیادی هم به صورت بالقوه و هم به صورت بالفعل وابسته به بهداشت دامها و حتی دیگر حیوانات می باشد.

صدها نوع بیماری مشترک یا قابل انتقال از دام به انسان شناخته شده است؛ که دامها می توانند به عنوان منبع ذخیره یا پایگاه استقرار عوامل این بیماریها واقع شوند؛ و از طرق مختلف این بیماریها را به انسان منتقل نموده و خطری جدی برای سلامت انسانها را ایجاد کنند. به عنوان مثال، مصرف فراورده های خوراکی، مثل گوشت، شیر، آلایش، تخم مرغ و....یا استفاده از فراورده های غیر خوراکی مثل پشم، پوست مو، پر و ... یا از طریق تماسهای محیطی مستقیم و غیر مستقیم با حیوانات و قرار گرفتن در چرخه های مختلف زیست محیطی عوامل بیماری زا، ممکن است باعث وقوع و شیوع بیماریهای قابل توجهی در انسانها گردد.

انواع بیماریهای سل، بروسلوز یا تب مالت، شاربن، هاری و.... در سالهای اخیر وحشت شیوع بیماریهای بالفعل و بالقوه ای مثل جنون گاوی ، آنفلوانزای خوکی و بویژه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان (که در سالهای اخیر، کره زمین را با یکی از شدیدترین بحرانهای زیستی خود مواجه کرد) ، مثال هائی از بیماری های مشترک بین انسان و دامها یا حیوانات هستند که در موردشان اغلب و هر روز و به کرّات اخباری را دریافت می کنیم.

دامپزشکی در این بعد از مسئولیت خویش، علاوه بر تخفیف و از بین بردن راههای اشاعه بیماری در دامها و حیوانات، با استفاده از آخرین دستاوردهای علمی و فنی روز، در جلوگیری و توقف چرخه انتقال بیماریها و آلودگی ها از دام به جمعیت های انسانی رسالت بسیار مهمی را به انجام  میرساند. فعالیت بسیار گسترده دامپزشکان و دانش آموختگان علوم دامپزشکی در کشتارگاهها، کارخانجات بسته بندی فراورده های گوشتی و خوراکی ، مراکز جمع آوری شیر و کارخانجات تولید مواد لبنی و .... گواه بر انجام این وظیفه مهم می باشد. برای تجسم ذهنی این مسئولیت سنگین برای خوانندگان محترم، ذکر مثالی را لازم میدانم:

اگر تصور کنیم که در کشتار صدها رأس دام در کشتارگاهی، فقط یک رأس دام مبتلا به بیماری سل، از دید نظارتی دامپزشکان و بازرسین سلامتی گوشت عبور کند و معدوم نگردد؛ می توان تخمین زد که لاشه یک رأس دام در حدود 200 کیلو گرمی، چندین خانواده یا چندین نفر را در سطح جامعه می تواند در معرض آلودگی به میکروب خطرناک سل قرار دهد! کافی است تأملی برمیزان ضایعات وارده در جمعیت های انسانی مسلول و هزینه های مادی و معنوی و اجتماعی ناشی از بیماری و درمان و ریشه کنی را در اینگونه شرایط داشته باشیم. اگر موضوع بیماریهای خطرناکتر شناخته شده ویا ناشناخته و مجهول مطرح شود که ابعاد فاجعه بسیار گسترده تر و وحشتناکتر خواهد بود!

۳ – بعد تحقیقاتی و پژوهشی : دامپزشکی در بستر علمی و توسعه کمّی و کیفی خویش، به عنوان یکی از مهمترین رشته های تحصیلی دانشگاهی و از اوایل دوران تأسیس دانشگاه مطرح بوده است. دوره تحصیلی دکترای عمومی در دانشگاه بطور متوسط هفت سال می باشد . در حال حاضر تخصص های بیشماری در زمینه های مختلف علمی و فنی در دانشگاه ها و دانشکده های دامپزشکی ایجاد شده است؛ لذا امروزه دانشمندان، دانش پژوهان و تعداد زیادی از دانش آموختگان مختلف علوم دامپزشکی ، علاوه بر فعالیت های تخصصی در حیطه دامپزشکی، در موارد بسیار و متعددی در کنار دیگر محققان در رشته های مرتبط، در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و در علوم و فن آوری های گوناگون، همکاری شایان توجهی دارند. از جمله در توسعه علوم پایه و زیست شناسی، فیزیولوژی، بیو شیمی، باکتریولوژی، ویروس شناسی، انگل شناسی، آسیب شناسی، علوم آزمایشگاهی، تحقیقات پزشکی و داروسازی، تهیه واکسن و سرم سازی و زمینه های متعدد دیگر که ذکرشان طولانی می باشد.

در خاتمه یاد آوری میکنم با وجودیکه دامپزشکی به عنوان یک رشته تحصیلی دشوار و حرفه ای سخت مطرح می باشد، ولی افزایش درک عمومی از جایگاه این رشته در جامعه و ایجاد علاقه و انگیزش پایدار بر مبنای ارزش های اجتناب نا پذیر، می تواند آنرا تا حد یک رشته تحصیلی بسیار خوشایند و حرفه ای جذاب و متنوع برای ایجاد و توسعه زندگی سالم و برخوردار، بخصوص برای نسلهای آینده معرفی کند. با توضیح اینکه در جوامع پیشرفته تر و بخصوص در جوامعی که استانداردهای زیستی با دقت و اهمیت بیشتری مد نظر قرار دارند، دامپزشکان از جایگاه بسیار رفیعی بر خوردار می باشند . اما....

خبر مرتبط :