حکیم مهر - رییس سازمان دامپزشکی کشور با پیش‌بینی اینکه در سالیان آتی بحران غذا در بسیاری از کشورها بروز کند، گفت: کمبود غذا و گرسنگی که از دیرباز در بسیاری از جوامع به عنوان یک مساله روز برای بسیاری از اقشار مردم مطرح بوده و امروزه نیز به رغم پیشرفت‌های فوق‌العاده در زمینه‌های صنعتی و کشاورزی علاوه بر گسترش کمبود اقلام غذایی در کشورهای جهان اول و دامن‌گیر شدن بسیاری از کشورهای درحال توسعه، بحرانی تحت عنوان بحران غذا نیز در سال‌های آتی بروز خواهد کرد.
دکتر سید محسن دستور چهارم آبان ماه در دومین کنگره بین‌المللی مدیریت بهداشتی و بیماریهای آبزیان اظهار کرد: جمعیت فعلی جهان به هفت میلیارد نفر رسیده که این جمعیت در سال ٢٠٠٥ به ٩ میلیارد نفر خواهد رسید و این در حالیست که تقریبا ٢٥ درصد جمعیت جهان که اکثریت آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند به سوء تغذیه مزمن مبتلا هستند. بدون شک یکی از مهمترین دغدغه‌های پیش روی برنامه‌ریزی و مدیران هر کشور تامین غذای سالم برای مردم خویش است.
وی افزایش بی‌رویه جمعیت، محدودیت منابع آبی، کمبود خاک و محدودیت‌های اقلیمی را به‌عنوان عوامل اصلی ایجاد کننده این بحران مطرح کرد و گفت: تلاش در جهت افزایش بهره‌وری از منابع موجود، یافتن منابع جایگزین، دستکاری‌های ژنتیکی جهت تولید محصولات تراریخته، تغییر الگوی مصرف مواد غذایی، کاهش خسارات مواد غذایی و غیره به‌عنوان راهکارهایی جهت غلبه بر این مشکلات عنوان می‌شوند.
رییس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به اهمیت آبزیان در تامین غذای کشورهای جهان اذعان کرد: بدون شک یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین اجزاء جیره غذایی، پروتئین است و میزان مصرف پروتئین به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی عنوان می‌گردد چراکه پروتئین سالم و کافی لازمه‌ی یک جامعه‌ی بانشاط و پویا است که در این مسیر پروتئین آبزیان به دلایل داشتن خصوصیات منحصر به فرد دارای اهمیت ویژه‌ای است.
دستور خاطرنشان کرد: در حال حاضر حدود ١٥ درصد از سهم پروتئین حیوانی کل جهان از طریق ماهی و سایر آبزیان تامین می‌شود که حدود ٧٠ درصد از این میزان مستقیما به‌عنوان غذای انسان‌ها استفاده شده و بقیه صرف تولید خوراک دام و طیور می‌شود.
وی یادآور شد: براساس گزارش فائو مصرف سرانه و سهم آبزیان در تامین پروتئین حیوانی در کشورهای توسعه یافته به ترتیب ١/٢٦ کیلوگرم و ٣/١٣ درصد است. در حالی که مصرف سرانه جهانی و سهم آبزیان در تامین پروتئین حیوانی جهان به ترتیب ٣/١٣ کیلوگرم و ١/١٦ درصد است. در حالیکه سرانه مصرف آبزیان ایران در سال ٨٧ به ٣٢/٧ رسیده که هنوز نسبت به میانگین جهانی بسیار کمتر است.
رییس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به اینکه از دیرباز اتکا به صید و صیادی و بهره‌برداری از آب‌های ساحلی تنها راه تامین پروتئین آبزیان بود اضافه کرد: ولیکن پرورش آبزیان در آب‌های داخلی در طی چند دهه اخیر به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است به طوری که میزان تولیدات آبزیان پرورشی از رقم ٥٧٧/٦٣٨ تن در سال ١٩٥٠ میلادی به رغم ٩٤٣/٣٤٨/٦٨ تن در سال ٢٠٠٨ میلادی رسیده است.
دستور گفت: این رشد بیشترین رقم رشد در بخش‌های مختلف صنایع تولید مواد غذایی مورد مصرف انسان‌ها بوده به نحوی که در مقایسه با رشد ٣/٢ درصدی برای تولیدات صیادی و رشد ٨/٢ درصدی برای تولیدات گوشت قرمز قابل توجه است.
وی ادامه داد: تولیدات صیادی از دهه ٩٠ میلادی به بعد به رغم افت و خیزهای متعدد حدود ٨٠ میلیون تن برآورد می‌شود که در بسیاری از سال‌ها رشد صفر یا منفی داشته است.
رییس سازمان دامپزشکی کشور با بیان اینکه امروزه فشار صیادی و منابع دریایی و اقیانوسی باعث کاهش جدی ذخایر آبزیان دریایی شده است، افزود: کاهش جدی ذخایر حیاتی آبزیان دریایی و اقیانوسی و گسترش روز افزون جمعیت انسان‌ها و تقاضای روز افزون برای تامین پروتئین دلیایل قاطعی برای رشد روزافزون تولیدات آبزی‌پروری است و پیش‌بینی می‌شود علاوه بر رشد تولید در این بخش تولیدات آبزیان پرورشی طی دو دهه آینده به ٥ برابر وضعیت فعلی برسد تا حداقل پروتئین مورد نیاز انسان‌ها تامین شود.
وی در ادامه با اشاره به آخرین سالنامه آماری سازمان شیلات ایران درباره‌ی میزان کل تولیدات آبزیان کشور اظهار کرد: براساس این آمار سالنامه در سال ٨٧ رقم ٥٦٢٥٩٤ تن تولیدات کل آبزیان کل کشور بوده که سهم آبزی‌پروری از میزان ١٨٣ هزار و ٦٤٧ تن است که رشد آبزی‌پروری در ایران معادل ١٥ درصد بوده به نحوی که در ابتدای برنامه پنج ساله چهارم میزان تولیدات آبزی‌پروری ١٢٤ هزار و ٥٦٠ تن بوده که در سال ٨٧ به میزان ١٨٣ هزار و ٣٤٧ تن رسیده است.
دستور در ادامه با اشاره به اهمیت بیماری‌ها در آبزی‌پروری اظهار کرد: توسعه آبزی‌پروری و افزایش تراکم موجودات زنده باعث بروز و ظهور بیماریهای مختلف در جمعیت آبزیان پرورشی شده است به نحوی که بروز بیماری‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین مانع توسعه آبزی‌پروری مطرح شده است و به‌طوری که سالانه این بیماری‌ها باعث خسارات فراوانی به دلیل از بین رفتن و مرگ و میر آبزیان، از دست رفتن هزاران شغل و مشکل در تجارت بین‌المللی می‌شود.
او افزود: نگرانی موجود نه تنها مربوط به مانع بر سر راه توسعه پایدار آبزی‌پروری بلکه تاثیرات متقابل بیماریهای آبزیان به انسان‌ها نیز می‌شود و امروزه توجه به بهداشت عمومی و مخاطرات بیماری‌ها از این جنبه نیز مورد توجه است.
رییس سازمان دامپزشکی کشور اضافه کرد: بیماریهای آبزیان گسترش جهانی داشته و به دلیل نقل وانتقالات آبزیان زنده و محصولات آنها و گسترش سریع صنعت آبزی پروری به راحتی بین کشورها و قاره‌های مختلف جابه جا می‌شود.
دستور با اشاره به اینکه استفاده براساس گزارش انجمن بین‌المللی میکروبیولوژی جهانی امروزه صنعت آبزی پروری به دلیل وارد کردن پسآب‌های بیولوژیک و دارویی به منابع آبی و محیط زیست یکی از مخاطرات و چالش‌های عمده جهانی محسوب می‌شود، گفت: آنچه مهم است و نبایستی فراموش شود این است که در برنامه توسعه پایدار آبزی پروری توجه به بهداشت و بیماری‌ها باید به صورت جدی لحاظ شود و توجه به بهداشت آبزیان در کنار سایر مسائل از جمله بهبود تکنولوژی تکثیر و پرورش، اجرای برنامه‌های اصلاح نژادی، اصلاح ساختار مزارع، توجه به مسائل زیست محیطی توجه به تنوع گونه‌ای، اصلاح ساختار مدیریتی مجتمع‌های پرورشی، استفاده از نظرات متخصصان و صاحب‌نظران می‌تواند در این راه گره‌گشا باشد.
وی با اشاره به اینکه دفتر بهداشت و مبارزه با بیماریهای آبزیان به‌عنوان بخش تخصصی سازمان دامپزشکی کشور و جهت سیاست‌گذاری کلان در امر پایش و مبارزه با بیماریهای آبزیان و ارتقاء سطح بهداشتی و صیانت از سرمایه‌های شیلاتی کشور در سال ١٣٨١ تشکیل شد، افزود: به‌رغم نوپا بودن این دفتر در راستای وظایف محوله در قانون سازمان دامپزشکی کشور تمهیدات گسترده‌ای را جهت کنترل و مبارزه با بیماریهای آبزیان و کاهش تلفات و ضایعات ناشی از بیماری‌ها اندیشیده است که تشکیل ادارات مستقل بهداشت و بیماریهای آبزیان در استان‌های کشور، راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه‌های تشخیص بیماریهای آبزیان در تمامی استان‌های کشور و به خصوص استان‌های صاحب صنعت و آموزش پرسنل، راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه‌های ملی و تخصصی بیماریهای آبزیان و تدوین و اجرای برنامه‌های مراقبت از بیماری‌های‌آبزیان شامل پایش و مراقبت از بیماریهای لک سفید میگو و ... از مهمترین آنها محسوب می‌شود.
