به گزارش حکیم مهر به نقل از روزیاتو، برخی از افراد دوست دارند فکر کنند که فاصله ی زیادی بین انسان ها و حیوانات وجود دارد. در واقع یا انسان از حیوانات باهوش تر و نجیب تر است و یا حیوانات از انسان ها معصوم تر و پاک تر هستند. با این وجود مشخص شده است که بسیاری از نقاط ضعف ما انسان ها را می توان در برخی از گونه های جانوری دیگر نیز دید از جمله میل به مصرف داروهای روان گردان و مواد شیمیایی خاص. در ادامه ی مطلب شما را با ده مورد از استفاده ی حیوانات از مواد شیمیایی خاص برای لذت بردن یا منفعتی خاص آشنا خواهیم کرد.
۱۰- الکل
تخمیر الکلی بسیار ساده اتفاق می افتد بدین ترتیب که اگر مقداری میوه در جایی جمع شود بعد از مدتی یک مخمر خاص باعث فساد میوه شده و شکر موجود در میوه را به الکل تبدیل می کند. شاید انسان اولین موجودی بوده باشد که از میوه ها و این روش خاص برای درست کردن الکل استفاده کرده است اما امروزه مشخص شده که انسان تنها موجودی نیست که در دام اعتیاد به الکل گرفتار می شود.
بر اساس برخی ادعاها و افسانه ها حتی فیل ها نیز در نتیجه ی خوردن میوه هایی که از درختان افتاده و مدتی از تخمیر آن ها می گذرد دچار مستی می شوند اما مشاهدات تجربی نشان می دهند که فیل ها میوه های روی درخت که هنوز دچار تخمیر نشده اند را بیشتر ترجیح می دهند. با این وجود دیده شده که حیوانات بسیاری از قبیل آهو، گوزن، میمون و خوک پس از خوردن میوه های پوسیده شده دچار حالتی شبیه مستی شده اند و حتی در برخی موارد دیده شده که پرندگان تمشک های تخمیر شده خورده اند. البته ممکن است این موضوعات کاملا تصادفی بوده و در واقع برای رفع گرسنگی و از روی فرصت طلبی بوده باشد.
مگس های میوه یکی از گونه های جانوری مورد علاقه ی محققان برای انجام آزمایشات علمی هستند. در سال ۲۰۱۲ دانشمندان دو ظرف پر از آبمیوه را در فضایی قرار دادند که مگس های میوه در آن جا حضور داشتند. یکی از این ظرف ها حاوی آبمیوه ی طبیعی خالص و دیگری حاوی مقداری آبمیوه ی مخلوط شده با الکل بود. سپس آن ها منتظر شدند که ببینند کدام یک از آبمیوه ها طرفدار بیشتری دارد. در کمال تعجب مشخص شد که در مگس های میوه ی نری که اخیراً جفت گیری داشته اند علاقه ی خاص و قابل توجهی به آبمیوه ی الکلی دیده نمی شد. اما مگس های میوه ی نری که تاکنون هیچ جفت گیری نداشته بودند تمایل شدیدی به خوردن آبمیوه ی الکلی داشتند و شاید با مستی حاصله، تنهایی و سرخوردگی را برای خود قابل تحمل می کردند.
۹- سیگار
معمولاً افراد سیگاری فیلتر و ته مانده ی سیگار خود را در خیابان رها می کنند. این موضوع ممکن است باعث اذیت شدن برخی شهروندان شود اما برخی حیوانات از این موضوع استفاده می برند. در نقاط زیادی از جهان دیده شده که پرندگان ته سیگارها را برداشته و از آن ها در ساختار لانه هایشان استفاده کرده اند. این موضوع باعث شد که محققان از خود بپرسند که چرا پرندگان چنین کاری می کنند.
بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ انجام گرفت مشخص شد که در لانه ی پرندگانی که در ساختار آن ها از ته سیگار استفاده شده بود مقدار انگل کمتری نسبت به دیگر لانه ها وجود داشت. همانطور که می دانید سیگار حاوی ماده ی معتاد کننده ی نیکوتین است. در پرندگان نیز همانند انسان ها همین نیکوتین باعث شده که این گونه ی جانوری به سمت سیگار جذب شود هرچند انسان و پرنده هرکدام دلایل متفاوتی برای این کار دارند. نیکوتین برای حشرات یک سم کشنده به شمار می آید از این رو پرندگان از ته مانده ی سیگار برای دور کردن انگل ها و حشرات موذی از لانه های خود استفاده می کنند که می توانند باعث مرگ جوجه ها شوند.
البته این کار زیان هایی نیز دارد برای مثال جوجه هایی که در لانه های حاوی ته سیگار بزرگ می شوند در برخی موارد به ناهنجاری های کروموزومی مبتلا می شوند. بنابراین به نظر می رسد که سیگار برای نوزاد تمامی گونه های جانوری مضر و خطرناک است.
۸- اسید فرمیک
در برخی از انواع پرندگان عادتی وجود دارد که بسیاری از پرنده شناسان را برای سال ها گیج کرده بود. برخی از پرندگان معمولا یک حشره، معمولا مورچه، را با نوک خود گرفته و به پرهای خود می مالیدند. این روش که دانشمندان آن را «مورچه مالی» (anting) نامیده اند در گونه ها مختلفی از پرندگان دیده شده است.
یکی از تئوری ها در این زمینه این است که پرندگان با این کار سعی دارند مورچه را قابل خوردن کنند. مورچه ها یک ماده ی سمی به نام اسید فرمیک از خود ترشح کرده که بو و طعم زننده ی آن باعث می شود شکارچیان از خوردن آن ها صرفنظر کنند. با این وجود اسید فرمیکی که این مورچه ها تولید می کنند با روش مورچه مالی از بین رفته و پرنده با مالیدن این ماده ی شیمیایی سمی به بال های خود مورچه را برای خوردن آماده می کند.
اما تئوری دیگر این است که پرندگان با مورچه مالی سعی می کنند حشرات موذی دیگر و انگل های موجود در بالهایشان را از بین ببرند. با این وجود در تحقیقات انجام گرفته مشاهده شد که وقتی مورچه های فاقد اسید فرمیک یا مورچه هایی که اسید فرمیک روی بدن آن ها پاک شده بود به این پرندگان داده شد این پرندگان از روش مورچه مالی استفاده نکرده و به سرعت مورچه را می خوردند.
البته تئوری دیگری نیز وجود دارد و آن هم این است که مورچه مالی به خاطر اعتیاد انجام می گیرد. برخی از پرندگان بعد از انجام مورچه مالی بالهایشان را باز کرده و همزمان با رقصیدن و چرخیدن به دور خود نوکشان را نیز باز نگه می داشتند. برخی دیگر نیز بعد از مورچه مالی روی زمین دراز کشیده و بال های خود را باز می کردند. حرکات عجیب این پرندگان حالتی شبیه نشئگی و مستی در انسان را تداعی می کند.
۷- نوروتوکسین ماهی بادکنکی
دانشمندان بر این باورند که دلفین ها از باهوش ترین حیوانات هستند زیرا رفتارها و ارتباطات اجتماعی آن ها شباهت بسیاری با انسان ها دارد. علاوه بر این به نظر می رسد که دلفین های نوجوان نیز مانند انسان ها مستی و نشئگی را دوست دارند. همانطور که در ویدیو بالا نیز می بینید دلفین های بالغ ماهی های بادکنکی را گرفته و برای سرگرمی به همدیگر پاس می دهند. در حالی که دلفین ها دیگر ماهی ها را برای خوردن صید می کنند و به سرعت آن ها را می بلعند اما در مورد ماهی بادکنکی قضیه طور دیگری است و این دلفین ها بعد از صید ماهی بادکنکی آن را به دهان گرفته و با آن بازی می کنند.
ماهی های بادکنکی در پشت خود یک سم عصبی قوی (neurotoxin) ترشح می کنند که وسیله ی دفاعی آن ها به شمار می آید. به نظر می رسد که دلفین ها در تماس با این ماده ی شیمیایی دچار حالتی شبیه خلسه در انسان می شوند. بعد از این که این ماده ی شیمایی وارد بدن دلفین ها شد آن ها وارد حالت خلسه شده و در سطح آب بدون حرکت معلق می مانند.
۶- تریاک
گیاه خشخاش (Opium poppy ) که هروئین، مورفین و دیگر مشتقات تریاک از آن به دست می آید از گیاهان بسیار سودآور و رایج در استرالیا به شمار می آید. استرالیا تقریبا بیش از نیمی از گیاه خشخاش قانونی را در جهان تولید می کند. با وجود وفور این گیاه جای تعجب وجود ندارد که برخی در مناطق کشت آن از این گیاه استفاده کنند. اما نکته ی جالب این جاست که این معتادان انسان نیستند. در واقع این معتادان یک نوع جانور کیسه دار گیاه خوار به نام والابی (Wallaby) است که بومی استرالیا محسوب می شود.
در تاسمانی مشاهده شده است که این والابی ها پس از حضور در مزارع کشت خشخاش رفتارهای عجیب و غریبی از خود نشان داده اند. این جانوران کیسه دار به مزارع کشت خشخاش حمله کرده و آن قدر از این گیاه می خورند تا دچار حالتی شبیه مستی و نشئگی شده و به جفتک انداختن و جست و خیز در مزرعه بپردازند. همچین آن ها در مزرعه لم داده و روی زمین می غلتند. این رفتارها باعث می شود که به مزارع خشخاش آسیب زیادی وارد گردد.
البته این موضوع تنها مختص والابی ها نبوده و در مواردی دیگر نیز مشاهده شده که گوسفندها نیز پس از وارد شدن در مزارع خشخاش چنین حرکاتی را از خود نشان داده اند.
۵- علف گربه
همه ی داروهای مخدر روی هر گونه ی جانوری تاثیر مشابهی ندارند. تریاک، سیگار و الکل انسان را دچار اعتیاد می کنند که کاملاً از آن ها آگاهی داریم. گیاه علف گربه (Catnip ) یا Nepeta cataria برای انسان ها بی ضرر و معمولی بوده و معمولا برگ های آن به صورت دم کرده مورد استفاده قرار می گیرد. اما تماس با این گیاه در گربه ها تاثیر متفاوتی دارد. گربه ها با هر جنسیتی که باشند بعد از مالیدن خود به این گیاه روی زمین دراز کشیده و با میو میوهای بلند روی زمین می غلتند در حالی که مقدار زیادی بزاق از دهان آن ها جاری شده و مردمک چشم نیز به شدت گشاد می گردد.
بعد از حدود ۱۰ دقیقه که مقدار کافی از علف گربه وارد بدن آن ها شد به مدت نیم ساعت حساسیت آن ها نسبت به آن از بین می رود. اما در کمال تعجب بار دیگر گربه ها سراغ این گیاه آمده و با مالیدن خود به آن به حالت خلسه فرو می روند.
گیاه علف گربه حاوی یک روغن شیمیایی فرار به نام «نِپِتالاکتون» (nepetalactone) است که غده ی هیپوتالاموس گربه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و او را به حالتی شبیه نشئگی و خلسه فرو می برد. این ماده ی شیمیایی نه تنها گربه های خانگی بلکه گربه سانان بزرگ تری مانند سیاه گوش، پلنگ و گربه ی وحشی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اما از خوش شانسی گربه ها این گیاه به غیر از نشئه کردن گربه ها ضرر دیگری برای آن ها نداشته و به همین دلیل گربه ها بارها و بارها برای سرخوشی خود را به این گیاه می مالند.
۴- درخت یاگ (Yage)
یک تاک خاص به نام یاگ با اسم علمی «بانیستریوپسیس کاپی» (Banisteriopsis caapi ) درختچه ای معروف است که در جنگل های بارانی آمریکای جنوبی می روید. این گیاه ترکیبات توهم زای بسیار قوی دارد که شمن ها (جادوگران و پزشکان قبایل بومی ساکن در جنگل های آمازون) از آن در نوشیدنی های خلسه آور خود که به آن «آیاهواسکا» (Ayahuasca) می گویند استفاده می کنند.
اما در کمال تعجب پلنگ های جگوار نیز ریشه و برگ های این گیاه را خورده و سپس در کف جنگل دراز کشیده، روی زمین می غلتدند و بازی های کودکانه انجام می دهند. پلنگ جگوار از نگاه بومیان ساکن جنگل های آمازون حیوانی مقدس به شمار می آید به همین دلیل شاید با مشاهده ی حرکات عجیب این حیوان بعد از خوردن برگ و ریشه ی این درخت به فکر افتاده اند که آن ها نیز از این گیاه جادویی در نوشیدنی های مقدس خود استفاده کنند.
نوشیدنی خلسه آور آیاهواسکا هنوز هم در میان این بومیان در مراسم مذهبی و تدفین مورد استفاده قرار گرفته و برخی از گردشگران و ماجراجویان غربی که به جنگل های آمازون سفر می کنند نیز برای دستیابی به حالت خلسه ای شبیه آن چه جگوارها به آن می رسند از این گیاه مصرف می کنند.
شاید پلنگ های جگوار دلایلی غیر از خلسگی و نشئه شدن برای جویدن این گیاه داشته باشند زیرا مصرف این گیاه باعث اسهال و استفراغ شده که انگل های روده را از بدن دفع می کند.
۳- گَوَن سمی (Locoweed)
گَوَن سمی که به علف دیوانگی (Crazy Weed ) نیز شهرت دارد گیاهی است که در کمال تعجب باعث وقوع رفتارهای عجیب و غریبی در برخی از حیوانات می شود. گَوَن سمی در واقع انواع مختلفی دارد که همگی تاثیرات مشابهی را بر حیوانات دارند که در اصطلاح دامپزشکی به آن «لوکویسم» (Locoism) گفته می شود. حیوانی که به لوکویسم دچار می گردد بی هدف راه رفته یا جفتک می اندازد، آب دهانش به شدت جاری شده و دچار رخوت و بی حالی شدید می گردد. هیچ یک از عوارض لوکویسم خوشایند به نظر نمی رسد اما ظاهراً اسب ها به آن اعتیاد پیدا می کنند. در واقع اسب ها عاشق علف دیوانگی هستند.
اسب ها این گیاه را بسیار دوست دارند زیرا در کنار خاصیت نشئگی که به همراه دارد ترکیبات مغذی دیگری نیز در آن یافت می شود. نکته ی جالب این که به محض این که اسب یک بار از این گیاه استفاده می کند به آن اعتیاد پیدا کرده و برای دستیابی به آن دست به هر کاری می زند. تنها دو هفته مصرف این گیاه به نوعی حالت بیحالی و افسردگی منجر می شود اما تاثیرات سوء جسمی مدت زمان بیشتری به طول خواهند انجامید. وزن اسب هایی که به طور مداوم از این گیاه استفاده کنند به شدت کاهش پیدا کرده و حرکات ناموزون از خود بروز داده و به مقدار زیادی تعادل خود را از دست می دهند.
البته اسب ها تنها حیواناتی نیستند که به این گیاه چنین عکس العملی نشان داده اند زیرا مشاهده شده که گوسفند و گاو نیز پس از مصرف این گونه ی گیاهی به حالات مشابهی دچار شده اند. در مزارع ایالات متحده ی آمریکا کشاورزان و پرورش دهندگان احشام و اسب یاد گرفته اند که چطور از افتادن این حیوانات در دام لوکویسم جلوگیری کنند.
۲- قارچ فلای آگاریک (Fly Agaric)
قارچ فلای آگاریک یک قارچ قرمز رنگ با نقطه های سفید روی کلاهک آن است که به اسم علمی «آمانیتا موسکاریا» (Amanita muscaria ) شناخته می شود. این قارچ که در سراسر اروپا و آسیا می روید برای انسان ها سمی به شمار می رود به طوری که خوردن ۱۵ کلاهک از این قارچ مرگ فرد را در پی خواهد داشت. اما این موضوع نیز باعث نشده است که انسان ها از خوردن این قارچ واهمه ای داشته باشند زیرا قارچ فلای آگاریک حاوی یک ماده ی روان گردان به نام «میوسکیمول» (muscimol) است که انسان را به حالت خلسه فرو می برد.
با این وجود انسان ها تنها موجوداتی نیستند که به خوردن این قارچ علاقه دارند زیرا این قارچ سهم بزرگی از رژیم غذایی گوزن های شمالی را به خود اختصاص داده است. این گوزن ها علاوه بر استفاده از ترکیبات مغذی این قارچ، با خوردن آن دچار نوعی حالت سرخوشی می شوند. خوردن این نوع قارچ باعث می شود که گوزن های شمالی دچار نوعی خلسه و بیحالی شده، از خود رفتارهای نامتعادلی نشان داده و صداهای عجیب و غریبی تولید کنند. نکته ی مهم این است که گوزن های شمالی با خوردن این قارچ دچار مسمومیت نمی شوند.
شمن ها نیز از این قارچ ها در ترکیب نوشیدنی های خاصی که در مراسم تدفین ارائه می شود استفاده می کنند. گوزن های شمالی بعد از مصرف این قارچ سم موجود در آن را هضم کرده و بخش زیادی از مواد توهم زای موجود در آن از طریق ادرار دفع می شود.
۱-ترشحات بدن هزارپا
لمورهای سیاه ماداگاسکار از هزارپا به عنوان یک وسیله ی دفاعی در برابر حشرات موذی استفاده می کنند. این پستانداران هزارپاها را شکار کرده و بدن آن ها را گاز می گیرند. هزارپای نگون بخت نیز در دفاع از خود ترشحات بدبوی شیمیایی دفاعی موجود در بدن خود را آزاد می کند و این همان چیزی است که لمورها به دنبال آن هستند. لمورها این ترشحات را به تمام بدن خود را مالیده و بدین ترتیب حشرات موذی و انگل ها را از بدن خود دور می سازند.
این موضوع تنها یکی از استفاده هایی است که می توان از هزارپاها کرد. لمورهایی که از این خزنده ی چندش آور برای دفع حشرات استفاده می کنند در تماس با ترشحات شیمیایی بدن هزارپا دچار نوعی خلسه می شوند. لمور بعد از تماس با این ماده ی شیمیایی، دچار رعشه شده و صداهای عجیب و نامفهومی مانند ور ور کردن بچه از خود درمی آورند. همچنین بدنشان را به سمت عقب و جلو تکان داده و خود را می خارانند.
در کمال تعجب تنها نخستی های ماداگاسکار نیستند که دریافته اند هزارپاها خاصیت درمانی و دارویی دارند. در ونزوئلا نیز مشاهده شده که میمون های کاپوچین (Capuchin) ترشحات بدن هزارپاها را به بدن خود می مالند. البته در مورد این میمون ها هنوز مشاهداتی دال بر خلسگی ناشی از ترشحات بدن هزارپا گزارش نشده است. ترشحات بدن این خزنده ها در دفع کردن خرمگس هایی که لاروهای خود را در بین موهای روی بدن میمون ها قرار می دهند بسیار موثر است. در صورتی که این میمون ها نتوانند به هر دلیلی به این خزنده ی مفید دسترسی پیدا کنند خود را به میمون های دیگری که از قبل ترشحات هزارپا روی بدن خود دارند می مالند.
