کارشناس بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد گفت: در 11 ماهه نخست سال جاری رشد تقریباً 2 برابری بیماری سالک در شهر یزد را شاهد بوده‌ایم که حدود 120 نفر آن‌ها از یک کانون به این بیماری آلوده شدند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از یزدرسا، سالک یک بیماری پوستی مشترک بین انسان و حیوان است که می‌تواند مزمن باشد؛ سگ و موش‌های صحرایی می‌توانند درگیر این بیماری شوند. این بیماری عموماً بدون درد و تب است و توسط پشه‌های خاکی در زمان خون‌خواری انتقال پیدا می‌کند.
ناقل بیماری سالک، پشه ریزی به نام پشه خاکی با نام علمی سلبوتوموس است؛ این پشه‌ها در اندازه‌ی کوچک حدود 2 تا 3 میلی‌متر هستند. رنگ زرد و خاکی، پرمویی، چشمان برجسته، بال‌های ایستاده و آماده پرواز در حالت عادی، پرواز ضعیف، فعالیت در غروب تا پیش از طلوع آفتاب، فعالیت در 6 ماهه اول سال ازجمله خصوصیات این حشره است.
مکان‌های تاریک و مرطوب، شکاف دیوار، اماکن مخروبه و متروکه، محل تجمع زباله‌ها، لانه جوندگان ازجمله استراحتگاه‌های پشه‌های خاکی است. در روستاها پشه خاکی برای استراحت به لانه جوندگان می‌رود.
پشه خاکی از زمانی که خون آلوده به انگل سالک را می‌خورد، می‌تواند این انگل را به مدت ۴ تا ۱۵ روز بعد به فرد مستعد بیماری انتقال دهد.
کارشناس بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی در رابطه با عامل بیماری سالک اظهار کرد: پشه خاکی هنگام خون‌خواری به انگلی به نام لشمانیا که عامل بیماری سالک است، آلوده می‌شود؛ پشه خاکی با زخم‌های پوستی که در بدن انسان یا حیوان ایجاد می‌کند، انگل را انتقال می‌دهد.
«علی‌اکبر تاج فیروزه» در مورد علائم بیماری سالک تصریح کرد: این بیماری دوره نهفته دارد و ممکن است از زمانی که پشه نیش می‌زند تا زمان ظاهر شدن علائم یک سال طول بکشد؛ بعد از بروز علائم که ابتدا به‌صورت یک نقطه نیش‌زده شده در بدن ایجاد می‌شود، کم‌کم زخم برآمده و تغییر رنگ می‌دهد و بعد از مدتی به گره سفت و کبود رنگی که وسط آن چرک و خونابه بیرون می‌آید تبدیل می‌شود.
وی افزود: درصورتی‌که به‌موقع درمان نشود ممکن است ضمن طولانی شدن دوره درمان فرد دچار عفونت‌های ثانویه نیز بشود و این خود روند بهبودی زخم را طولانی‌تر خواهد کرد؛ افراد تا زمانی که درمان نکرده‌اند و زخم خوب نشده است، می‌توانند پشه خاکی را آلوده کرده و باعث انتقال بیماری به سایرین شوند.
تاج فیروزه با بیان اینکه سالک به 2 دسته شهری و روستایی تقسیم می‌شود، خاطرنشان کرد: مخازن بیماری سالک در مناطق شهری اکثر در بافت‌های قدیمی شهر بوده و در سالک شهری برخی مواقع پشه‌های خاکی با گزیدن سگ‌های آلوده به انگل می‌توانند در گزش‌های بعدی این بیماری را به انسان انتقال دهند.
وی ادامه داد: مخزن بیماری سالک روستایی موش‌های صحرایی هستند و پشه‌های موقع خون‌خواری از این موش‌ها آلوده می‌شوند و در گزش‌های بعدی این بیماری را به انسان انتقال می‌دهند.
بیش از 50 درصد افراد مبتلا به سالک استان در یزد ساکن هستند
کارشناس بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد خاطرنشان کرد: در 11 ماهه نخست سال جاری در کل استان 420 نفر به بیماری سالک مبتلا شده‌اند که 220 نفر مربوط به شهرستان یزد است. در سال گذشته کل مبتلایان 190 نفر بوده‌اند که از این تعداد 120 نفر مربوط به شهرستان یزد بوده‌اند.
وی ادامه داد: رشد تقریباً 2 برابری بیماری سالک در شهر یزد را شاهد بوده‌ایم که حدود 120 نفر آن‌ها از یک کانون به این بیماری آلوده شدند.
اقدامات صورت گرفته برای مبارزه با بیماری سالک در یزد
تاج فیروزه اظهار کرد: هرساله با همکاری شهرداری، میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی و فرمانداری اقدامات پیشگیرانه در مبارزه با این بیماری انجام می‌شود؛ در سال‌های اخیر با جدیت بیشتر برای مبارزه با سالک اقدام کرده‌ایم.
وی گفت: 2 نوبت سم‌پاشی در سال، جونده کشی در حاشیه روستاها، سم‌پاشی و مه پاشی در بافت‌های تاریخی ازجمله آب‌انبار و قنات‌ها و جاهایی که احتمال انتقال بیماری بیشتر است، ازجمله اقدامات صورت گرفته برای مبارزه با سالک است.
کانون‌های بیماری سالک در استان یزد
کارشناس بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با بیان اینکه کانون به مناطقی اطلاق می‌شود که عامل بیماری در آنجا بیشتر بوده و معمولاً انتقال بیماری هم در آن محل انجام می‌گیرد، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین کانون سالک شهری در شهر یزد بافت تاریخی است؛ اردکان، بافق، خاتم، ابرکوه و زمین‌های کشاورزی تفت مهم‌ترین کانون‌های سالک روستایی در استان یزد به‌حساب می‌آیند.
تاج فیروزه افزود: البته در برخی شهرها هم افراد مبتلا به سالک حضور دارند اما آن‌ها به خاطر مسافرت به شهرهای آلوده مبتلا شده‌اند.
راه‌های پیشگیری و درمان سالک
وی در مورد راه‌های پیشگیری از ابتلا به سالک، اذعان کرد: جمع‌آوری و دفع اصولی زباله و نخاله‌ها تأثیر بسزایی در کاهش تعداد پشه‌ها و کمتر انتقال یافتن بیماری دارد. جمع‌آوری و بیرون بردن فضولات حیوانی از روستا در پیشگیری از انتشار بیماری سالک مؤثر است.
تاج فیروزه ادامه داد: مردم سعی کنند در ایام مسافرت به‌جاهایی که امکان انتقال بیماری در آنجا بیشتر است، نروند و اگر می‌روند شب را آنجا نمانند و در صورت اقامت از وسایل ایمنی مانند پشه‌بند استفاده کنند.
کارشناس بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با تأکید بر ضرورت مراجعه هرچه سریع‌تر فرد مبتلا یا مشکوک به سالک برای درمان گفت: تشخیص، درمان و مشاوره این بیماری رایگان بوده و مردم شهر یزد می‌توانند در این رابطه به درمانگاه نیکو پور واقع در خیابان مطهری مراجعه کنند.
وی افزود: افراد مشکوک به بیماری سالک یعنی افرادی که زخم با ضایعه پوستی را حداقل به مدت 2 هفته مخصوصاً در ناحیه بازو داشته باشند، می‌توانند برای تشخیص به این درمانگاه مراجعه کنند.
