توصیه‌های یک حشره‌شناس درباره نگهداری از حیوانات خانگی

حشره شناس و متخصص کنترل آفات به هموطنان هشدار داد بدون دانش در خصوص شرایط نگهداری حیوانات خانگی، اقدام به خرید و نگهداری حیوانات خانگی (خصوصاً سگ و گربه) نکنید، چرا که کَک ها حشره های خونخواری هستند که در دام ها و حیوانات خانگی کمین کرده و به محض تماس با بدن انسان، ناقل بیماری های عفونی و روده ای می شوند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، «دکتر وحید درخش احمدی» روز یکشنبه افزود: کَک‌ها حشراتی قهوه‌ای رنگ بسیار ریز (حدود ۳ میلی‌متر) بدون بال و به شدت خونخوار هستند که به واسطه داشتن پاهای عقبی بسیار قوی حرکت‌های جهشی دارند که حدود ۳۰۰ برابر طول بدن خود پرش می‌نمایند.

این حشره شناس و متخصص کنترل آفات با بیان اینکه کک ها از پستانداران و گاهی از پرندگان بیشتر خونخوار هستند، درباره محل رشد این حشرات اظهار داشت: محل مناسب تکثیر کَک در روستاها و به طور کلی‌تر، در مناطقی است که دام پروری وجود دارد به همین دلیل بیشترین شکایت حاصل از گزش کَک ها در افرادی که برای تفریح به مناطق روستایی می‌روند و یا بدون دانش در خصوص شرایط نگهداری حیوانات خانگی، اقدام به خرید و نگهداری حیوانات خانگی (خصوصاً سگ و گربه) می‌کنند.

وی ادامه داد: در زمان عید سعید قربان نیز گزش در افرادی دیده می‌شود که دام (گوسفند) قربانی را از مراکز نامعتبر که تحت نظارت مراجع ذیصلاح (سازمان دامپزشکی کل کشور و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی) نیستند تهیه می‌نمایند. این موارد از راه های اصلی شیوع کَک در شهرها خصوصاً کلان شهر تهران می‌باشد. پس هر حیوان (دام یا حیوان خانگی) را باید از مراکز معتبر خریداری نمود.

این متخصص با اشاره به اینکه گزش کک‌ها باعث تحریک، سوزش شدید و در صورت ادامه یافتن منجر به کم خونی می‌شود، یادآور شد: کَک‌ها از جمله پارازیت‌های خارجی هستند که در تهران اغلب منازلی که حیوانات خانگی از جمله سگ و گربه نگهداری می‌شود را درگیر می‌کنند. پس در صورت نگهداری حیوانات خانگی حتماً به بهداشت آنها بسیار اهمیت دهیم (شامل: معاینات و واکسیناسیون دوره‌ای، در صورت رویت علایم آلودگی نظیر خارش، ریختن موها و … به مراجعه سریع به دامپزشک، تمیز نمودن مرتب محل خواب حیوان به همراه ضدعفونی، ممانعت از تماس با سایر حیوانات آلوده و بی سرپرست) صرف نگهداری حیوان خانگی دلیل بر حیوان دوستی و حامی حقوق حیوانات بودن نیست.

وی تاکید کرد: فراهم نمودن شرایط مناسب نگهداری حیوانات خانگی بسیار مهمتر است زیرا کوچکترین سهل انگاری می‌تواند تبعات سختی برای حیوان، صاحبان و سایر شهروندان داشته باشد (نگهداری حیوان خانگی هزینه دارد. بطور مثال صاحبان ۳.۵ میلیون سگ در آلمان به طور متوسط ماهانه حداقل ۱۰۰ یورو برای حیوان خود هزینه می‎کنند، پس بی‌هدف و صرفاً برای منظورهای واهی حیوان خانگی خریداری نکنیم). کَک‌ها می‌توانند به لباس‌ها یا حیوان بچسبند. کک‌ها در حیاط‌ها، پرورشگاه‌های سگ و گربه، جنگل‌ها، پارک‌ها و یا در سایر مکان‌های دیگری که حیوانات در آنجا زندگی می‌کنند یافت می‌شوند.

کَک ها موجب عفونت پوستی و خونی و یا حتی مرگ می‌شوند

«درخش احمدی»، مهمترین گونه های کَک را کَک جوندگان (Xenopsylla cheopis) ، کَک انسان (Pulex irritans)، کَک گربه(Ctenocephalides felis) ، کَک سگ (Ctenocephalides canis) و کَک تونگا (Tunga penetrans) عنوان کرد و تصریح کرد: کَک جوندگان ناقل مهم طاعون -کانون آن در ایران در استان کردستان است- و تیفوس وکَک‌های گربه نیز ناقل انگل‌های روده‌ای (ستودها) هستند. در این میان کَک تونگا یا کَک چیگو قادر است پوست انسان را سوراخ کرده و باعث عفونت شود.

وی ادامه داد: کک تونگا در بدن انسان و حیوان تخمگذاری می‌کند که به این تخم‌ها جیگر (jigger) می‌گویند و اگر از بدن با جراحی کوچک خارج نشوند موجب عفونت پوستی و خونی و یا حتی مرگ می‌شوند.کک تونگا در بدن انسان و حیوان تخمگذاری می‌کند که به این تخم‌ها جیگر (jigger) می‌گویند و اگر از بدن با جراحی کوچک خارج نشوند موجب عفونت پوستی و خونی و یا حتی مرگ می‌شوند.

این متخصص درباره چرخه زندگی کَک‌ها توضیح داد: یک کَک ماده می‌تواند در روز ۵۰ عدد تخم بگذارد. تخم کَک‌ها حدود نیم میلی‌متر طول دارد، تخم‌مرغی شکل و سفید می‌باشد. تخم‌ها روی فرش، زمین، خاک یا هر جای دیگری قرار گرفته و در شرایطی آب و هوا گرم و مرطوب می‌توانند چرخه زندگی خود را کامل کنند.

وی افزود: پس از ۱۰ روز در محیط مناسب، لاروهای کرم مانندی ظاهر می‌شوند. این لاروها از زیر سطح خاک حرکت می‌کنند یا اگر داخل اتاق باشد به داخل فرش‌ها یا شکاف‌های کف نفوذ می‌کنند. لاروها از مدفوع کَک‌های بالغ تغذیه می‌کنند و پس از حدود ۱۰ روز، پیله‌ای ابریشم مانند در اطراف خود تولید و تبدیل به شفیره (cocoon) می‌شوند. پس از خروج حشره بالغ از پیله بسته، خود را به میزبانش می‌رساند و ادامه عمرش را که حدود ۱۰۰ روز می‌باشد روی میزبان سپری می‌کند و از او تغذیه می‌نماید.

محیط خانه را علیه کَک ها بسازیم

درخش احمدی در ادامه این گفت و گو درباره فضاسازی خانه در جهت مقابله با کَک ها گفت: کَک‌ها نسبت به سرما حساس بوده و در زمستان قادر به تحمل سرمای هوای بیرون از منزل نیستند به همین علت به ساختمان‌هایی که هوای گرم و مرطوب و غذای کافی (میزبان) وجود دارد هجوم می برند.

وی ادامه داد: کَک ها از نور گریزانند و بیشتر در میان موها، پر حیوانات یا در تختخواب و لباس افراد دیده می‌شوند. کَک‌ها نزدیک محل استراحت و خواب میزبان در گرد و غبار، شکاف‌های موجود در دیوار و کف ساختمان، فرش، حفره‌های ایجاد شده توسط حیوانات، آشیانه پرندگان، محل نگهداری حیوانات، کودهای دامی و زباله‌ها زندگی و تخم ریزی می‌کنند. در آلودگی ها شدید (وفور کَک) لکه‌های سیاه موجود بر روی لوازم خواب که در اثر استفراغ خون هضم نشده به وجد می آید می تواند در تشخیص وجود کَک ها کمک نماید. کَک‌ها در شرایط سخت قادرند تا یک سال گرسنگی را تحمل کرده و زنده بمانند (البته در مورد ساس‌ها این زمان حدود ۲ برابر می‌باشد).

به گفته این متخصص، کَک ها از روی زمین (در منزل از روی پرزهای فرش، قالی، موکت) به روی میزبان پریده و به همین علت بیشتر زانو به پایین افراد را می‌گزند که در افراد در حال خواب (دراز کشیده) می توانند هر نقطه‌ای را بگزند. گزش کَک‌ها تحریک و خارش شدید به همراه داشته که این امر می‌تواند منجر به عفونت ثانویه شود. در زمانیکه تعداد گزش‌ها زیاد باشد ممکن است فرد دچار واکنش‌های آلرژیک و یا درماتیتتیس شود.

راه های کنترل کَک‌ها قبل و حین شیوع

حشره شناس و متخصص کنترل آفات درباره راهکار پیشگیری قبل از گرفتار شدن در دام کَک ها هم یادآور شد: کنترل جعیت جوندگان شهری، افزایش سطح آگاهی عمومی شهروندان در نگهداری حیوانات خانگی، ساماندهی مراکز عرضه دام زنده، مراکز فروش و نگهداری حیوانات خانگی و حیوانات بی‌سرپرست از راه های پیشگیری از شیوع کک ها است.

وی، درباره راه های کنترل کَک‌ها حین و بعد از شیوع هم گفت: نسبت به مسدود نمودن تمامی درزها و شکاف‌های موجود در منزل (خصوصاً در کف و کناره قرنیزها) با ملات یا خمیر درزگیر اقدام نمایید. نسبت به کشیدن جاروبرقی با دقت زیاد کف منزل (خصوصاً فرش‌ها، قالی‌ها و موکت‌های پرز بلند) اقدام نمایید. مبلمان موجود در منزل (خصوصاً کاناپه و راحتی) را یا شستشو نموده و یا با دقت بخارشویی نمایید. چه در صورت رؤیت و چه در صورت احساس حرکت کَک روی بدن، سریعاً بدن‌تان را خیس کرده و سپس کَک را بگیرید. در صورت خشک بودن بدن گرفتن آن سخت است. سعی کنید به حمام بروید و زیر دوش، لباس‌های خود را دربیاورید چون آب، کَک‌ها را بی‌حرکت و درنهایت نابود می‌کند.

وی توصیه کرد: در زمان مواجهه با گزش کَک، محل زخم را با آب و صابون بشویید و در صورت نیاز سایر اقدامات درمانی (استفاده از هر گونه پماد ضدخارش) را زیر نظر پزشک انجام دهید. لباس‌ها را جوشانده و در فضای باز خشک کنید. تمامی وسایل مربوط به خواب و استراحت نظیر روتختی، رو بالشتی و پتوها را حتماً بشویید.در آلودگی‌های شدید جهت ریشه‌کنی مؤثر کَک‌ها می‌باید سم‌پاشی با سمومی مناسب زیر نظر کارشناسان مربوطه انجام گردد و از هر گونه اقدام خود سرانه جدداً خودداری نمود. ضمناً در زمان رفتن به مکان‌های آلوده می‌توانید برای دور کردن کَک‌ها و مصون ماندن از گزش آنها خصوصاً در مسافرت و یا ورود به محل‌های آلوده مشکوک می‌توانید از عصاره ترکیبات گیاهی نظیر سیر، اوکالیپتوس، شمعدانی، پونه، درخت چای، اوسطوخودوس و بابونه به همراه وازلین (پماد دورکننده کاملاً طبیعی) استفاده نمایید.