منشاء و مخزن حیوانی کرونا ویروس سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS)
منبع: انجمن بین‌المللی بیماری‌های عفونی، تاریخ سه ژوئن 2016
مترجم: دکتر کامبیز امجدی گلپایگانی
معاونت سلامت اداره کل دامپزشکی هرمزگان
1- خلاصه:
سندروم تنفسی خاورمیانه (کرونا ویروس مرس) ناشی از کرونا ویروس جدیدی است که در سال 2012 کشف شد و مسبب بیماری حاد تنفسی در انسان است. مطالعات فیلوژنیک و بررسی های متعدد نشانگر این است که خفاش منشاء ویروس است ولی تا کنون تایید نشده است. این بیماری بطور وسیعی در جمعیت شترهای جماز خاورمیانه و شرق آفریقا آندمیک است. این مسئله نامشخص است که چه زمانی ویروس به شترهای جماز وارد شده است اما اطلاعات مطالعاتی که بر روی سرم‌های ذخیره شده شترهای جماز و نیز انتشار جغرافیایی جمعیت شترهای جماز درگیر نشان می دهد که ویروس در چندین دهه گذشته در شترها وجود داشته است. اگرچه خفاش‌ها و آلپاکاها می‌توانند به طور جدی به عنوان مخزن بالقوه کرونا ویروس مرس مطرح باشند اما به نظر می‌رسد شترهای جماز تنها میزبانی است که مسئول بروز عفونت انسانی است.
2- آیا حیوانات اهلی دیگری جزء مخازن کرونا ویروس مرس هستند؟
در تلاش برای یافتن دیگر مخازن احتمالی چندین جمعیت حیوانات اهلی مورد غربالگری قرار گرفته اند. در یک مطالعه سرولوژیکی در عربستان سعودی در بین سال‌های 2010 لغایت 2013 سرم 100 راس گوسفند، 45 راس بز، 50 راس گاو و 240 قطعه مرغ که از مناطق جغرافیایی مختلف در سراسر کشور جمع آوری شده بود، انجام گرفت. تمامی نمونه‌ها از نظر کرونا ویروس مرس منفی بودند. در یک مطالعه دیگر نمونه سرم تعداد 36 راس بز و 102 راس گوسفند مرکز عربستان سعودی از نظر وجود آنتی بادی های کرونا ویروس مرس منفی بود. در سال 2013 مطالعه مشابهی در اردن انجام شد. هیچکدام از 150 راس بز، 126 راس گوسفند و 91 راس گاو آزمایش شده از نظر وجود آنتی‌بادی‌های کرونا ویروس مرس مثبت نبودند. همچنین سرم گاوها، بزها و گوسفندان اروپایی هم فاقد آنتی بادی های کرونا ویروس مرس بودند. تک سمیان هم از نظر آنتی بادی های کرونا ویروس مورد غربالگری قرار گرفتند و 192 راس اسب بالغ در امارات متحده عربی و 861 نمونه از اسپانیا (697 راس اسب، 82 راس الاغ و 82 راس قاطر) غربالگری شد. تمامی موارد از نظر کرونا ویروس مرس منفی بودند.
تا آپریل سال 2015 که مطالعه ای در قطر انجام شد به‌نظر می‌رسید فقط شترهای جماز مخزن حیوانی بیماری مرس هستند. در این تحقیق وضعیت عفونت کرونا ویروس مرس در بین 15 آلپاکای سالم (vicugna pacos) در یک گله 20 راسی که در یک اصطبل با شترهای جماز نگهداری می شدند، بررسی گردید. تمامی آلپاکاها آزمایش شده از نظر کرونا ویروس مرس مثبت بودند (100 درصد). توجه داشته باشید کرونا ویروس مرس در شترهای جماز قطر آندمیک است و تعداد 9 نفر از 10 نفر شتر نگهداری شده در همان اصطبل از نظر کرونا ویروس مرس مثبت بودند. این مسئله نشانگر حساسیت آلپاکاها برای عفونت طبیعی کرونا ویروس مرس بعنوان یک مخزن حیوانی جدید کرونا ویروس مرس است.
توجه داشته باشید در مطالعه عفونت کرونا ویروس مرس در آلپاکاهای این مناطق یافت نشد و کرونا ویروس مرس آندمیک نیست. در مطالعه دیگری 3 آلپاکا بطور تجربی و از طریق تزریق کرونا ویروس مرس به درون بینی آلوده شدند. همه آنها به ویروس آلوده شده و ویروس را منتشر می کردند. همچنین آنها عفونت را به دو از سه آلپاکا دیگر که در همان اطاق بودند انتقال دادند. همانند شترهای جماز، آلپاکاهای عفونی تب نداشتند اما برخلاف شترهای جماز آلپاکاها هیچ ترشح بینی قابل مشاهده در طول مدت عفونت نداشتند. همه حیوانات آلوده قادر به خنثی‌سازی آنتی بادی های کرونا ویروس مرس بودند. مطالعات آنها نشان داد که آلپاکاها شبیه شترهای جماز می تواند عفونی شوند و بطور بالقوه بعنوان مخزن باشند.
3- نتیجه گیری:
تجربیات ما نشانگر این است که کرونا ویروس مرس یک بیماری زئونوز است که از شترهای جماز آلوده به انسان‌ها منتقل می شوند. منشاء کرونا ویروس مرس به خوبی شناخته نشده است. منشاء ویروس می تواند خفاش باشد و در یک زمان نامشخص در گذشته به شترهای جماز انتقال داده شده است. به نظر می رسد ویروس به خوبی در شترهای جماز نگهداری شده و بعنوان یک مخزن برای عفونت‌های انسانی است. موارد اسپورادیک بیماری در انسان در مناطقی که کرونا ویروس در آنها آندمیک است ممکن است مکرراً اتفاق بیافتد.
آگاهی در مورد بیماری و دسترسی آسان به سیستم مراقبت پیشرفته بیماری می تواند علت بروز بیشتر موارد تشخیص کرونا ویروس مرس در عربستان سعودی را نسبت به دیگر کشورهای آفریقای جایی که احتمالاً بیماری نادیده گرفته شده را توضیح دهد. غربالگری سرولوژیکی با حجم وسیع‌تر در جمعیت‌های انسانی در مناطقی که کرونا ویروس مرس در شترهای جماز آندمیک است، بایستی در نظر گرفته شود. غربالگری وسیع در خفاش‌های عربستان سعودی و شرق آفریقا بخصوص خفاش مقبره مصری نیاز است در نظر گرفته شود. غربالگری جمعیت‌های شتران جماز در آفریقا (صحرای ساهاری و مناطق اطراف) و شرق آسیا (پاکستان، افغانستان و ایران) به ترسیم بهتر انتشار جغرافیایی درگیری شترهای جماز کمک می‌کند.
انتقال تجربی کرونا ویروس مرس در دیگر حیوانات به مشخص نمودن گروه‌های در معرض خطر کمک می‌کند و بایستی به عنوان راهنمایی برای غربالگری سایر مخازن بالقوه بکار گرفته شود.
ازتغییر رویکرد حکیم مهر هم که مطالب علمی بیشتری را در سایت قرار می دهد تشکر می نماییم.