همگام با بخش پزشکی کشور، بخش دامپزشکی هم در حال مقابله با کرونا و پیشگیری از شیوع بیشتر این ویروس است که شاید از نگاه‌ها پنهان مانده است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، حدود هشت ماه است از مهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا میزبانی می‌کنیم، مهمانی که به اجبار آمده و بر بخش‌های مختلف زندگی بشر تاثیر گذاشته است. علاوه بر تاثیر کرونا بر شئون اجتماعی زندگی بشر، نفوذ کرونا را بر بخش‌های اقتصادی هم شاهد هستیم. شاید تصور بر این باشد که کرونا فقط بر بخش‌های ضعیف انسانی و اقتصادی آسیب وارد کرده است ، اما باید بدانیم جامعه دامپزشکان هم از آسیب‌های کرونا در امان نمانده و کرونا گریبان دامپزشکان را هم گرفته است.
تاثیر دامپزشکی در مقاطع مختلف زندگی بشر جاری است و شاید کمتر کسی به این موضوع فکر کند که دامپزشکی چه نقشی در زندگی‌اش دارد؛ این تاثیر از صبحانه افراد شروع می‌شود و بی‌وقفه نقش دارد. حالا در شیوع کرونا نقش دامپزشکی بیشتر از قبل نمایان شده است. اینکه دامپزشکان چه نقشی در پیشگیری از بیماری‌های ویروسی مانند کرونا دارند، کرونا چه تاثیری بر روند کار دامپزشکان گذاشته است، اقتصاد دامپزشکی در شیوع کرونا چگونه است و سئوالاتی از این دست مطرح می‌شود که به بخشی از آنها پاسخ داده شده است.
دامپزشکی و نقش پیشگیری از کرونا
دبیر انجمن دامپزشکان بالینی مازندران با اشاره به اینکه در ۲۰ سال اخیر سه موج همه‌گیری کرونا داشتیم، اظهار داشت : سال ۲۰۰۳ نوعی از ویروس کرونا از خفاش و گربه وحشی به انسان منتقل شد، در سال‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ سندرم تنفسی خاورمیانه یا " مرس " مساله ایجاد کرد و کوید- ۱۹ هم از سال ۲۰۱۹ شروع شده که همچنان درگیر این پاندمی هستیم.
«دکتر سبحان متولی» با اشاره به اینکه در رفتار با ویروس‌های مرگبار از جمله کرونا، مساله مهم این است که به جای اینکه منفعل باشیم بتوانیم فعالانه وارد عمل شویم، افزود: چون ویروس عموما از حیات وحش به دام و طیور و سپس به انسان و یا مستقیم به انسان منتقل می‌شود ، کارکرد دامپزشکی این است که با تشخیص و کنترل بموقع آن مانع انتقال به جامعه بشری می‌شود.
وی با بیان اینکه مجموعه دامپزشکی، سیستمی است که ویروس‌ها را رصد می‌کند و تشخیص می‌دهد، گفت: سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد رویدادهای مرتبط با حیوانات را تحت نظر و نگاه راهبردی به مسائل مرتبط از جمله بیماری‌ها دارد، بخش دامپزشکی این سازمان می‌تواند قبل از آلوده شدن انسان‌ها، علائم بالینی را در حیوانات ببیند چرا که زمانی که نخستین گزارش را در انسان ببینیم می‌توان ۲ تا سه هفته زودتر، علائم بالینی را در حیوانات مشاهده کرد.
متولی ادامه داد: اگر دامپزشکی نبود، حیات شهروندان در کره زمین مانند بمب ساعتی که هر لحظه احتمال انفجار آن می رود تهدید می‌شد و دامپزشکی دائم در حال خنثی کردن این بمب است که مشکلی در جامعه انسانی ایجاد نکند، در واقع تشکیلات دامپزشکی از تهدید حیاتی جان شهروندان پیشگیری می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: عملکرد موثر دامپزشکی در حفاظت از سلامت و بهداشت جامعه و جان و مال شهروندان را بویژه در دوران همه‌گیری کرونا می‌توان به خوبی مشاهده کرد.
متولی با اشاره به اینکه سازمان بهداشت جهانی در بیانیه‌هایی که صادر می‌کرد درباره انتقال ویروس از طریق فرآورده‌های حیوانی خام مثل تخم‌مرغ یا گوشت هشدار می‌داد، افزود: کارکرد دامپزشکی در تولید و عرضه سالم این محصولات پروتئینی و استراتژیک است که شهروندان اطمینان و احساس امنیت کنند که محصولی که به دستشان می‌رسد سالم و عاری از عوامل عفونی از جمله ویروس‌ها باشد.
دبیر انجمن دامپزشکان بالینی مازندران یادآور شد: در ایامی که همه‌گیری کرونا را داریم بخش‌های دولتی و خصوصی دامپزشکی بدون تعطیلی و بی‌وقفه در حال فعالیت هستند تا خلل بهداشتی در جامعه مشاهده نشود و به نظر می‌رسد در این زمینه تاکنون با سربلندی و افتخار، ایفای نقش و خدمت‌رسانی شده است.
متولی اظهار کرد: در عین اینکه ستاد ملی کرونا مصوبه‌ای مبنی برالزام فعالیت بخش درمانی دامپزشکی در ایام همه گیری داشت، اما در یکی از شهرهای استان، برخی دستگاه‌ها با مراجعه به مراکز دامپزشکی اعلام کرده بودند باید مراکز دامپزشکی تعطیل باشند که با رایزنی‌هایی که از سوی انجمن انجام دادیم با همکاری خوب سازمان و اداره کل دامپزشکی استان این مساله در اسرع وقت رفع شد.
دامپزشکی، آنفلوانزا، کرونا
وی خاطرنشان کرد: بر اساس دستورالعمل دریافت واکسن آنفلوانرا انسانی سال ۱۳۹۹ وزارت بهداشت مبنی بر تزریق واکسن آنفلوانزا، با وجود اینکه در بخشنامه تصریح شده که نیروهای دامپزشکی جزو افراد در معرض خطر و در اولویت دریافت این واکسن هستند با وجود مکاتبه‌ای که از طرف کانون مراکز درمانی دامپزشکی با وزارت بهداشت انجام شده تاکنون هیچ واکسنی به کارکنان مراکز درمانی دامپزشکی اختصاص نیافته است.
متولی با اشاره به عضویت ۲۳۵ دامپزشک در انجمن دامپزشکان بالینی مازندران، اظهار کرد: دامپزشکان در خط نخست برخورد با پرندگان چه پرندگان زینتی و صنعتی قرار دارند و وزارت بهداشت به درستی اینها را در اولویت دریافت واکسن آنفلوانزا قرار داده اما تا این لحظه هنوز دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران به ما هیچ واکسن آنفلوانزایی ارائه نداده است.
وی با بیان اینکه البته این مساله در سطح کشور هم مطرح است، ادامه داد: پیشنهاد می‌کنیم دامپزشکان را که به شکل مستقیم با پرندگان بیمار در تماس هستند در اولویت نخست تزریق رایگان واکسن قرار دهند چون از نظر بهداشت عمومی به ویژه در زمان پاندمی کرونا، دریافت نکردن واکسن برای این قشر بسیار کار خطرناکی است و دامپزشکانی که کار درمانی انجام می‌دهند و مسئولان فنی مراکز تولید طیور باید در اسرع وقت این واکسن را دریافت کنند.
آگاهی‌بخشی درست و به موقع، می‌تواند به کاهش بحران کمک کند، در شیوع کرونا، اطلاعات چندانی از این ویروس در دسترس نبود و همین مساله باعث شد بازار شایعات داغ شود.
همزمان با شیوع کرونا برخی افراد تصور کردند حیوان خانگی آنها می‌تواند باعث انتقال ویروس کرونا باشد و شاهد بودیم که برخی حیوانات خانگی در خیابان و یا گوشه و کنار شهر رها می‌شود که مخاطرات دامپزشکی را افزایش می‌داد.
متولی اظهار کرد: با توجه به اینکه در روزهای اولیه کرونا اطلاع نداشتیم آیا حیوانات باعث انتقال بیماری به انسان می‌شوند یا خیر، خطر زیادی داشت که همکاران دامپزشک ما با حیوانات در ارتباط باشند اما با وظیفه‌شناسی و جانفشانی، بدون وقفه به خدمت‌رسانی مشغول بودند.
وی با اشاره به اینکه انجمن دامپزشکان بالینی مازندران از زمان شیوع کرونا تاکنون حدود ۳۰ اطلاعیه در این مورد صادر کرده است، افزود: با انتشار و به‌روزرسانی این بیانیه‌ها سعی کردیم از اطلاعات غیرموثق، شایعات و مطالب غیر علمی که به ویژه در روزها و ماه‌های اولیه شیوع کوید ۱۹ در فضای مجازی و سطح جامعه منتشر می‌شد از تشویش اذهان عمومی پیشگیری کنیم و با شفافیت و صداقت، آخرین اطلاعات سالم و درست را به شهروندان ارائه دهیم تا آرامش یابند.
گزارشی از ابتلای حیوانات به کرونا در کشور نداریم
دبیر انجمن دامپزشکان بالینی مازندران با بیان اینکه در حال حاضر می‌دانیم که در نقاطی از دنیا گربه‌ها مبتلا به کوید ۱۹ شدند اما هیچ موردی از انتقال کرونا از حیوانات به انسان تاکنون گزارش نشده است، یادآور شد: در یک پژوهش در کشور از یکصد نفر مبتلا به کوید ۱۹ که حیوان خانگی داشتند نمونه‌گیری از حیوانات این افراد انجام شد و در هیچ مورد ابتلای حیوان مشاهده نشد.
این دامپزشک با اشاره به اینکه همچنان بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در انسان‌ها و در رفتار با حیوانات تاکید می‌کنیم، افزود: کرونا، ویروس حیوانات است و دامپزشکان اشراف و صلاحیت کاملی برای اظهارنظر درباره آن دارند، در شیوع ویروس کرونا ۲ سازمان نظام دامپزشکی کشور و سازمان دامپزشکی کشور با تعاملی که در کنار هم داشتند هماهنگی کاملی با مراکز درمانی برقرار کردند و اطلاعیه‌های آگاهی‌بخشی را دائم به روز رسانی می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه دامپزشکان در طول دوران تحصیل، واحد بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان دارند و به شکل تخصصی درباره ویروس و باکتری‌هایی که در حیوانات بیماری ایجاد می‌کند تحصیل، مطالعه و تحقیق می‌کنند، گفت: در بسیاری از دانشکده‌های پزشکی هم این دامپزشکان هستند که بیماری‌های مشترک را به دانشجویان رشته‌های پزشکی تدریس می‌کنند و بهترین مرجع برای اظهار نظر درباره ویروس‌های مرتبط با حیوانات از جمله ویروس کرونا هستند.
با شیوع کرونا و تعطیلی مراکز اقتصادی و تولیدی و کارگری، ضربه سنگین مالی به بخش‌های مختلف وارد شد و دامپزشکان هم از این آسیب دور نماندند.
اقتصاد دامپزشکی زیر سایه کرونا
وی ادامه داد: به دلیل اینکه طبق پروتکل بهتر بود مردم در خانه بمانند پس تعداد مراجعات به مراکز درمانی دامپزشکی به شدت کاهش پیدا کرد و با توجه به شرایط اقتصادی حاضر، فشار کمرشکنی به مراکز دامپزشکی وارد شد اما هیچ کمک بلاعوض یا تسهیلاتی به مراکز درمانی دامپزشکی اختصاص نیافت، همان کمک ناچیز که به مراکز فرهنگی اختصاص یافت حتی کمک یک ریالی به دامپزشکان نشد، باید در نظر گرفت دامپزشکان در خط مقدم مقابله با ویروس کرونا قرار دارند و بسیاری از همکاران ما در مراکز استیجاری فعالیت می‌کنند و کرونا به شدت از نظر اقتصادی دامپزشکان را تحت فشار قرار داد.
دبیر انجمن دامپزشکان بالینی مازندران با بیان اینکه این پاندمی آنچنان بر اقتصاد تاثیر گذاشته که در تاریخ بشر چه در عرصه اقتصادی وصنعتی و چه روابط انسانی بی‌سابقه است، اظهار کرد: کرونا بسیاری از صنایع را ورشکسته کرد و یا در معرض تهدید قرار داد و دامپزشکی هم از این مساله مستثنی نیست.
این مسئول با بیان اینکه برخی از شهروندان با انتشار اطلاعات ناقص در فضای مجازی به نادرستی با رها کردن حیوانات در محیط شهری و روستایی علاوه بر آن که تعداد مراجعات را کاهش دادند بلکه مخاطرات بهداشتی هم ایجاد کردند، افزود: سعی کردیم با اطلاع رسانی به موقع از سوی انجمن علاوه بر آن که در ایام شیوع کرونا به کمک شهرداری‌ها بیاییم تا از ایجاد مشکلات بیشتر برای سیستم خدماتی کشور جلوگیری شود بلکه به شهروندان هم آگاهی‌رسانی کنیم.
متولی با اشاره به اینکه شرایط بحرانی کرونا اهمیت ویروس‌های حیوانات را برای بشر روشن کرد و در کشور نیز اهمیت سازمان دامپزشکی کشور در پیشگیری از شیوع این بیماری‌ها بیشتر عیان شد، تصریح کرد: در شرایط حاضر و با شناختی که از احتمال بحران‌سازی ویروس‌های حیوانات پیدا شده برای پیشگیری و مهار آن شایسته است اعتبارات بیشتری به سازمان ارائه شود و همچنین کمک‌های بیشتری به دامپزشکان بخش خصوصی اختصاص یابد.
وی خاطرنشان کرد: انجمن دامپزشکان بالینی مازندران با دارا بودن تعداد کثیری نیروی متخصص آمادگی دارد با نهادها و سازمان‌های مختلف برای مقابله با کرونا همکاری کند.
تناسب دانش‌آموختگان دامپزشکی و نیاز بازار
متولی با اشاره به اینکه تعداد دانش‌آموختگان دامپزشکی متناسب با نیاز بازار نیست، ادامه داد: در سال‌های گذشته مکاتبات و رایزنی‌هایی داشتیم در مورد اینکه ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها بیش از نیاز بازار دامپزشکی است امسال به نظر می‌رسد به صورت نسبی این تناسب ایجاد شده و ظرفیت دانشگاه‌ها به شکل محسوسی کاهش یافته است که به عنوان دستاوردی موثر می‌توان از این امر نام برد.
وی با اشاره به اینکه بحث مهم در کرونا، تولید واکسن است، تصریح کرد: انستیتو پاستور و موسسه رازی به تولید در زمینه‌های مختلف واکسن مشغول هستند و اکنون که جامعه نیاز شدیدی به واکسن کرونا احساس می‌کند می‌توان فهمید دامپزشکانی که در این مراکز کار می‌کنند چقدر می‌توانند به کمک جامعه آیند و در مقطع فعلی بیش از هر زمانی اهمیت دامپزشکی در تولید واکسن، ملموس و قابل درک است.
متولی درباره نقش دامپزشکان ایرانی در مقابله با ویروس‌های مرگبار، گفت: باعث افتخار دامپزشکان ایران است که تاکنون کشور ما منشا هیچ ویروسی نبوده که برای کره زمین مشکل ایجاد کند در حالی که در اروپا شاهد چنین مساله‌ای بودیم و در دوره‌ای نوعی عامل عفونی که باعث بیماری جنون گاوی می‌شد برای مردم جهان مساله ایجاد کرد، واقعیت این است که دامپزشکان ایرانی در این زمینه بسیار خوب عمل کردند.
این مسئول یادآور شد: دامپزشکان در شرایط بحرانی کرونا همگام با سایر بخش‌های کشور، در ارائه محلول‌های ضدعفونی به شهروندان کمک کردند و روزانه تماس‌های بی‌شماری که خواهان اطلاعات در مورد کرونا بودند دریافت و ارائه اطلاعات کردیم تا آرامش روانی جامعه برهم نخورد، نظام دامپزشکی استان هم در این مسیر اقدامات موثری انجام داد.
وی با اشاره به اینکه ما در شرایط بسیار ویژه در تاریخ بشر هستیم، تصریح کرد: دامپزشکان همگام با سایر شهروندان با خلوص و تواضع به کمک کشور آمده‌اند تا به یاری پروردگار یکتا به سلامت و با حداقل هزینه از این دوران عبور کنیم.
علاوه بر دامپزشکان بخش خصوصی، بخش دولتی دامپزشکی هم برای پیشگیری از شیوع بیشتر کرونا، وارد عرصه شد تا علاوه بر تامین سلامت غذایی در بخش‌های تولیدی و توزیعی، اقدامات نظارتی هم انجام شود.
افزایش نظارت بر مراکز تولیدی و توزیعی
مدیرکل دامپزشکی مازندران هم در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: اقدامات گسترده‌ای درباره نظارت بر مراکز تولیدی، توزیعی و واکسیناسیون مازندران انجام دادیم با این نگاه که اگر شرایط عادی بود اقدامات به شکل متفاوتی انجام می‌شد و به راحتی می‌توانستیم اقدامات موثرتری انجام دهیم اما شیوع کرونا باعث شد این اقدامات شکل دیگری به خوب بگیرد.
«دکتر سید حسین رضوانی» با تاکید بر نظارت گسترده بر کشتارگاه‌ها، مرغداری‌ها و دیگر مراکز تولیدی از نظر رعایت پروتکل‌های بهداشتی ستاد ملی کرونا، افزود: یکی از این اقدامات، رعایت فاصله برای تولید مرغ جهت توزیع بود تا سلامت و امنیت غذایی حفظ شود.
وی با اشاره به اینکه به دلیل شرایط کرونا و برخی تحریم‌ها واکسن مورد نیاز برای مراکز تولیدی و دام و طیور با کمی مشکل تهیه می‌شود، گفت: چنانچه واکسن دام و طیور به موقع تهیه نشود می‌تواند زمینه‌ساز دیگر بیماری‌ها شود.
افزایش مراکز واکسیناسیون
این مسئول با بیان اینکه برای اینکه در زمان شیفتبندی دستگاه‌های دولتی، با مشکل مواجه نشویم مراکز واکسیناسیون را توسعه دادیم، تصریح کرد: با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، یک نفر با خودرو برای واکسیناسیون اعزام می‌شد تا ضمن تضمین سلامت دامپزشکان، اقدامات دامپزشکی هم به موقع انجام گیرد.
رضوانی با اشاره به اینکه پزشکان و دامپزشکان در تامین سلامت غذایی مردم نقش ویژه دارند، یادآور شد: در این حوزه سعی کردیم نظارت‌های میدانی و کنترل سلامت مواد غذایی را افزایش دهیم.
وی ادامه داد: به ویژه در اسفند ماه سال گذشته و فروردین ماه امسال در حوزه عرضه مواد غذایی و بازدیدهای میدانی، تشدید نظارت داشتیم تا سلامت مواد غذایی کنترل شده باشد.
این مسئول خاطرنشان کرد: دامپزشکان پا به پای پزشکان بخشی از سلامت مردم را بر عهده دارند و سلامت انسانی و دامی تامین می‌شود.
آسیب‌های کرونا بر دامپزشکان
وی درباره آسیب‌های ناشی از شیوع کرونا بر حوزه دامپزشکی، گفت: دامپزشکان هم مانند سایر مشاغل با آسیب‌هایی مواجه شدند، در حوزه کلینیک‌ها مراکز درمانی دامپزشکی به دلیل پرهیز از تجمع و رعایت پروتکل‌های بهداشتی ستاد ملی کرونا، دامپزشکان کمتر از گذشته بیمار ویزیت می‌کردند.
مدیرکل دامپزشکی مازندران اظهار کرد: تاکنون موردی از اثبات بیماری مشترک بین انسان و حیوان درباره کرونا منتشر نشده و اگر چنین موضوعی اتفاق می‌افتاد شاید با مسائل پیچیده‌تری مواجه می‌شدیم.
رضوانی افزود: اگرچه ممکن است انتقال مکانیکی ویروس کرونا از این طریق انجام شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده و از این جهت خاطر آسوده داریم اما تاکید داریم همچنان در ارتباط با حیوانات باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم تا ناقل بیماری به حیوان نباشیم.
وی درباره اختصاص واکسن آنفلوانزا به دامپزشکان گفت: هنوز توزیع واکسن انجام نشده و در حال رایزنی هستیم که در زمان توزیع واکسن، واکسن آنفلوانزا به گروه‌های در معرض خطر اختصاص یابد.
تاثیر دامپزشکی بر پیشگیری از ویروس‌های همه‌گیر و نقش این بخش از فعالان بهداشتی و درمانی جامعه اگرچه از دیدگاه جامعه کمی مغفول مانده اما نمی‌توان آن را نادیده گرفت. دامپزشکان پیش از کرونا هم در خط مقدم مبارزه با آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و دیگر بیماری‌های اینچنینی قرار داشتند و به مخاطرات این مسیر آگاهی دارند.
