نظارت بهداشتی در دامداری‌ها و مرغداری‌ها بر عهده کیست؟ مسئول فنی بهداشتی یا کلینیسین؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش بود که رئیس انجمن صنفی درمانگاه‌های دامپزشکی استان اصفهان در نامه‌ای خطاب به رئیس شورای نظام دامپزشکی این استان نوشت: «هرگونه صدور فعالیت درمانی یا بهداشتی دام زنده طبق تعریف نظام دامداری و درمانگاه در حیطه وظیفه درمانگران است، لذا خواهشمند است از صدور هرگونه مجوز تحت عنوان مسئول فنی بهداشتی، در دامداری‌ها و مرغداری‌ها و تعاونی‌هایی که خلاف قوانین فوق است، جلوگیری به عمل آید»؛ این نامه واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشت.

معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی سازمان نظام دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با پایگاه خبری تحلیلی حکیم مهر، درخصوص این نامه گفت: «ما یک آیین‌نامه نظارت بهداشتی داریم که در آن مراکز دامپروری و... تعریف و حکم شده که اینها باید برای تولید و نظارت بر تولید سالم، مسئول فنی بهداشتی دامپزشک داشته باشند. آیین‌نامه اگرچه خوب است اما به هر حال مثل خیلی از مسائل دیگر مقداری غیر واقع‌بینانه نوشته شده است؛ کمااینکه طبق آیین‌نامه، قایق‌های ماهیگیری نیز باید مسئول فنی بهداشتی داشته باشند و این کاملاً غیر عملیاتی است.»

دامپروری‌های کوچک و متوسط زیر بار داشتن دو نفر (کلینیسین و مسئول فنی بهداشتی) نمی‌روند

 «دکتر بهمن جاوید لامعی» با یادآوری اینکه همواره مواد ۱۸ و ۱۹ آیین‌نامه‌ که به اصطلاح مربوط به دستمزد مسئول فنی است، بحث‌برانگیز بوده است، تصریح کرد: «بر اساس آیین‌نامه، مراکز باید مسئولین فنی بهداشتی دامپزشکی داشته باشند و پروانه‌ی آنها را هم سازمان دامپزشکی صادر می‌کند. از طرف دیگر این مراکز نیازمند راهنمایی و دستورات دامپزشکی در جهت پیشگیری و درمان هستند که این مهم کار کلینیسین است. در اینجا ما با ۲ حکم قانونی مواجه هستیم؛ یکی که می‌گوید پیشگیری و درمان را باید کلینیسین دارای پروانه و واجد صلاحیت انجام دهد. حکم دیگر می‌گوید همه مراکز باید مسئول فنی بهداشتی دامپزشک داشته باشند. مراکز کوچک و متوسط زیر بار داشتن ۲ نفر نمی‌روند و این طبیعی است که بگویند وقتی یک دامپزشک دارم، چرا باید یک نفر دیگر را هم بگیرم که یک نفر بخواهد نسخه دهد و نفر دوم گزارش دهد که جوجه‌ریزی و بارگیری و ... چه زمانی انجام شده است؟ بنابراین طبیعتا مراکز دنبال ۲ نفر آدم نمی‌روند.»

انتظار ما این است که پدیده‌ی «امضافروشی» اتفاق نیفتد

وی افزود: «از طرف دیگر بسیاری از مراکز دامپروری به لحاظ سایز اقتصادی به‌شکلی هستند که برای آنها بی‌معنی است که بخواهند کسی را به صورت تمام‌وقت استخدام کنند و در اختیار داشته باشند. مثالی که می‌توان زد، واحدهای کوچک دامداری و مرغداری است که این موضوع برای آنها اقتصادی و عملیاتی نیست. از طرف دیگر عهده‌دار شدن مسئولیت تعداد زیادی واحد کوچک منطبق با ضوابط و مقررات بهداشتی نیست. چون از یک طرف انتظار ما این است که پدیده‌ای که به آن امضا فروشی می‌گویند اتفاق نیفتد و مسئول فنی بهداشتی واقعا حضور داشته باشد و نظارت کند که مثلا برای مرغداری گوشتی هفته‌ای یک بازدید از سوی دوستان ما در سازمان دامپزشکی تعریف شده است. اگر قرار باشد هفته‌ای یک بازدید با رعایت ضوابط بهداشتی انجام شود، طبیعتا یک نفر آدم با توجه به بعد مسافت و مباحث رعایت مسائل قرنطینه‌ای و... از عهده این کار بر نمی‌آید. مگر در یک روز توانایی نظارت بر چند واحد را می‌تواند داشته باشد؟ قطعاً تعداد واحدهای محدودی خواهد بود.»

کلینیسین‌های طیور به نوعی وظیفه مسئول فنی را نیز عهده‌دار شوند

لامعی خاطرنشان کرد: «مسئولین سازمان دامپزشکی کشور به ویژه آقای دکتر اکبرشاهی مدیرکل پیشین طیور سابقه بررسی و نگاه به این موضوع را از زمان حضور در قزوین داشتند. ایشان متوجه شدند که این مغایرت قانونی وجود دارد و فی‌الواقع اتفاق درستی که باید بیفتد این است که کلینیسین‌های طیور باید به نوعی وظیفه مسئول فنی را عهده‌دار شوند. خوشبختانه این موضوع را ایشان با تکیه بر تجربه‌ای که در استان به دست آورده بودند، در سطح ملی هم جا انداختند و زمان رئیس سابق سازمان دامپزشکی کشور ابلاغ هم شد.»

چون مسئول فنی بهداشتی اجازه تجویز دارو واکسن ندارد، فقط می‌تواند یک گزارشگر باشد

لامعی ادامه داد: «این مساله هم‌اکنون نیز به شکل موردی در بعضی استان‌ها اجرا می‌شود، اما خیلی از استان‌ها زیر بار اجرای آن نرفته و چند استان هستند که مطلقاً زیر بار نرفتند و معتقد بودند که یک دامپزشک جدا باید بیاید و مسئول فنی بهداشتی شود. به این دلیل که آن دامپزشک به لحاظ قانونی اجازه تجویز دارو واکسن نخواهد داشت. ایشان فقط می‌تواند یک گزارشگر باشد که گزارش بدهد جوجه‌ریزی و واکسیناسیون انجام شد و برای تجویز واکسن و دارو از خدمات فرد واجد صلاحیت و مجاز دیگری استفاده کنند.»

معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی سازمان نظام دامپزشکی کشور گفت: «راه حلی که دکتر اکبرشاهی به آن رسید و ابلاغ شد این بود که در مورد واحدهای طیور، کلینیسن‌ها عهده‌دار وظایف مسئولین فنی بهداشتی شوند و همان واقعیتی که الان وجود دارد، شکل قانونی به خود گیرد. کلینیسینی که کار مرغداری انجام می‌دهد، وظایف مسئول فنی از جمله نظارت بر ورود و... را هم انجام دهد؛ حتی می‌دانم که در چند استان هم جنبه عملیاتی و اجرایی به خود گرفته است.»

بر اساس شنیده‌ها، در اصفهان همان امضافروشی و کار صوری رخ داده است

وی افزود: «اتفاقی که در اصفهان افتاده، بر اساس آن چیزی که به من منتقل شده این است که مثلا به شرکت‌های تعاونی اجازه دادند یک دامپزشک برای ۷۰ واحد بگیرند. اگر چنین چیزی باشد که همان امضا فروشی و کار صوری می‌شود که سال‌ها سازمان دامپزشکی خودش از آن شاکی و گریزان بود. اگر قرار باشد یک دامپزشک بگذاریم که فقط گواهی جوجه‌ریزی امضا کند، اگر واقعا بازدید کند که خلاف همه موازین بهداشتی یک دامپزشک است که همزمان ۷۰ واحد را هم بازدید کند و هم کنترل.»

لامعی در پایان توضیح داد: «دوم اینکه اصلا امکان‌پذیر نیست. مگر یک شبانه‌روز چند ساعت است؟ بنابراین مسلما اگر قرار باشد ما به یک تشکل دامپروری بگوییم که یک دکتر آنجا بنشان که فقط برای تو مهر بزند، به راحتی به آنچه امضافروشی نام دارد، جنبه قانونی داده‌ایم. البته این فقط بر اساس شنیده‌های من است و امیدوارم این طور نباشد.»