حکیم مهر - بیماریهای قابل انتقال بین انسان و همستر (بخش دوم) - دکتر سید شهرام میرزمانی / دامپزشک
دکتر سید شهرام میرزمانی
تولارمی (Tularemia):
یک عفونت باکتریایی است که توسط فرانسیسلا تولارنسیس (Francisella tularensis) با دو تیپ A (بیووار تولارنسیس) در امریکای شمالی با بیماریزایی بالا در انسان و حیوانات (خرگوش، موش آبی، سگ آبی) و تیپ B (بیوار پاله آرکتیا palaearctia) در اروپا و آسیا با بیماریزایی کم در جوندگان ایجاد می شود. نشانه های بالینی و بیماریزایی این باکتری به روش انتقال و سویه باکتری بستگی دارد. این باکتری بطور متداول در حیوانات وحشی از جمله پستانداران جونده با دو ردیف دندان (Lagomorphs) از جمله خرگوش و خرگوش صحرایی و جوندگان تشخیص داده شده است. عفونت در انسان و حیوانات با هیچ نشانه بالینی همراه نیست یا ممکن است با نشانههای شبه آنفلوانزا یا اسهال شدید یا پنومونی همراه باشد. باکتری بشدت بیماریزا است و تنها 10 تا 50 باکتری انسان را آلوده می کند.
یک مورد انتقال مشکوک فرانسیسلا تولارنسیس از یک همستر خانگی به انسان گزارش شده است که در سال 2004 در ایالت کلورادو اتفاق افتاده است. آنها مشکوک شدند که همستر به وسیله جوندگان وحشی هنگام اقامت در فروشگاه حیوانات خانگی آلوده شده و عفونت را به یک پسر سه ساله از طریق گازگرفتن وی انتقال داده است. همستر در زمان گاز گرفتن بیمار، اسهال داشته و دو روز بعد تلف شده است. همچنین در سال 2004 در ایالت مینسوتا 63 همستر کوتوله وارداتی به تولارمی مبتلا شدند و همه یک هفته بعد تلف شدند. این همسترها توسط توزیع کنندگان همستر بین فروشگاههای محلی توزیع شدند. این بیماری در بین کارکنان 4 فروشگاه حیوانات خانگی هم گزارش شد. یکی از کارکنان با سابقه گازگرفتی همستر بیماری شدیدتری را با نشانه های شبه انفلوانزا شامل سردرد ، گلو درد ، گرفتگی بینی ، استفراغ ،تب بالا ، لرز ، درد بدن و تورم لبها نشان داد اما آزمایش وی از نظر تولارمی منفی بوده است. نتیجه بررسی سرولوژیکی روی 72 نمونه حیوانی و محیط نشان داد که همه همسترها از جمله همسترهای کوتوله وارداتی بدون نشانه بالینی، دو قلاده سگ و یک خرگوش و نمونههای محیط مثبت بوده است. بررسیها نشان داد که عامل بیماری از طریق موشهای وحشی به داخل مراکز توزیع کننده و فروشگاههای حیوانات خانگی معرفی شده است. تولارمی در میان شکارچیان همستر در شوروی سابق نیز گزارش شده است.
علاوه بر بیماری های یاد شده که تا کنون موارد انتقال آنها از طریق همستر گزارش شده است احتمال انتقال بیماری های زیر نیز از همستر درصورت تماس آنها با سایر حیوانات به ویژه جوندگان اهلی و وحشی وجود دارد اما گزارشی از انتقال آنها به شکل مدون از همسترهای خانگی در دسترس نیست.
لپتوسپیروز (Leptospirosis):
لپتوسپیروز یک بیماری باکتری است که توسط باکتریهای جنس لپتوسپیرا ایجاد میشود و بطور گسترده در انسان و حیوانات اهلی و وحشی انتشار یافته است. بسیاری از انواع حیوانات حامل این باکتری هستند و آنها ممکن است بیمار باشند اما هیچ نشانه بالینی را بروز نمیدهند. احتمال انتقال این بیماری به انسان از بسیاری از گونه های حیوانی باید مورد توجه قرار گیرد. اما حیوانات مزرعه و سگ متداولترین مخزن این بیماری هستند. انتقال باکتری به انسان می تواند از طریق خراشهای پوستی و غشاهای مخاطی چشم و بینی به دنبال تماس با ادرار یا بافتهای حیوان آلوده به لپتوسپیروز و آب ، غذا و خاک آلوده به ادرار اتفاق افتد. میکروب از راه تنفسی و گوارشی نیز میتواند انتقال پیدا کند. روش انتقال بیماری از انسان به انسان ناشناخته است. بیماری می تواند از عفونت بدون نشانه تا بیماری شدید با دامنهای از نشانههای شبه آنفلوانزا شامل تب بالا، سردرد شدید، لرز، درد عضلانی و استفراغ تا درد شکمی ، اسهال و بثورات جلدی بروز کند. اگر بیمار درمان نشود نارسایی کبدی با نشانه زردی ( در پوست و چشم )، نارسایی کلیوی، مننژیت و انسفالیت (التهاب پرده مغز و نخاع) و درگیری ریوی ظهور مییابد. سپتی سمی با نشانههای تب، بیقراری، سردرد و التهاب ملتحمه چشم همراه است. بندرت موارد مرگ اتفاق می افتد. انتقال از جوندگان خانگی و دست آموز نادر است اما میتواند اتفاق افتد. همه گیری بیماری در جوندگان آزمایشگاهی گزارش شده است.
تب گاز گرفتگی موش (Rat-Bite Fever):
تب گاز گرفتگی به وسیله باکتری استرپتوباسیلوس مونی فرمیس (Streptobacillus moniformis) در امریکا یا اسپیریلوم مینوس (Spirillum minus) در آسیا ایجاد می شود . این ارگانیسمها در فلور میکروبی مجاری تنفسی و دهان - حلق جوندگان به ویژه موش وجود دارند. بیماری در جوندگان بدون نشانه است. بیشتر عفونتهای انسانی بدنبال یک زخم گاز گرفتگی یا خراش و همچنین بندرت پس از خوردن غذا و آب آلوده به ترشحات جوندگان یا تماس نزدیک با جوندگان ایجاد می شود. نشانهها شامل لرز ، تب ، بیقراری ، سردرد ،استفراغ و درد عضلانی 2 تا 10 روز پس از آلودگی می باشند. بثورات جلدی (Rash) می تواند همراه با درد مفاصل ، آبسه ، اندوکاردیت ، پنومونی ، هپاتیت ، پیلونفریت و انتریت باشد. اگر اقدامات درمانی انجام نشود می تواند منجر به بروز بیماری شدید و مرگ شود. میزان مرگ و میر در افراد بیمار درمان نشده 7 تا 10 درصد است.
کامپیلوباکتریوز (Campylobacteriosis) :
کامپیلوباکتر را می توان از گونههای حیوانات خانگی و آزمایشگاهی جدا کرد. انتقال عفونت به انسان از راه مدفوعی دهانی انجام میشود و انتریت حاد ایجاد می نماید و نشانههای آن شامل اسهال ، شکم درد ، تب ، تهوع و استفراغ میباشد.
عفونت هانتاویروس (Hantavirus Infection) :
عفونت با هانتاویروسها در جمعیت جوندگان سراسر جهان اتفاق میافتد. موش صحرایی و موش خانگی در همهگیریها درگیر این بیماری میشوند و عفونت کارکنان آزمایشگاه بدنبال تماس با موشهای صحرایی آلوده گزارش شده است. ویروس در ترشحات تنفسی، بزاق، ادرار و مدفوع حیوانات آلوده دفع میشود و به انسان از طریق افشانههای تنفسی (Aerosol) ایجاد شده از ادرار ، مدفوع ، بزاق یا مواد بستر لانه جوندگان خانگی و یا تماس مستقیم این مواد آلوده با زخم باز ، دهان و بینی انتقال می یابد. انتقال ویروس از راه گاز گرفتن حیوان آلوده ممکن است اتفاق افتد اما نادر است. بیشتر موارد انتقال بیماری هنگامی که جوندگان محیط خانه را آلوده کرده باشند از راه جارو زدن و تمیز کردن خانه انتقال یافته است. نشانههای بالینی اولیه شامل خستگی، تب ، درد عضلانی عمیق (در عضلات بزرگ ران ، لگن ،پشت و گاهی شانه) است که عمومیت دارد و در 50 درصد افراد نشانههای دیگری شامل سردرد، منگی، لرز و مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکمی ظهور میباید. 4 تا 10 روز پس از بروز نشانههای اولیه بیماری به سرعت نارساییهای تنفسی شامل سرفه، تنفس کوتاه، احساس سنگینی و سفتی اطراف قفسه سینه و قرار دادن یک بالش برروی صورت به واسطه پر شدن ریه های با آب ظهور میکند. سندروم تنفسی حاد هانتاویروسی اولین بار در سال 1993 در سراسر امریکا با همه گیری یک بیماری نامشخص در بین افراد بالغ جوان در چهار ایالت نیومکزیک، آریزونا، کلورادو و یوتا با میزان مرگ و میر 50 درصد شناسایی شد. این بیماری درمان اختصاصی ندارد و بلافاصله افراد بیمار باید بستری و تحت مراقبت های ویژه قرار گیرند.
تشخیص بیماری در همستر :
برای تشخیص سلامتی همستر باید از رفتار طبیعی آنها آگاه شوید. رفتار در همستر مانند کودکان هم میتواند ارثی باشد و هم میتواند از محیط آموخته شود. بعضی از رفتارها غریزی است مانند شیر خوردن از بدو تولد. سایر رفتارها از والدین و با مشاهده آموخته میشود و بعد به صورت غریزی در میآیند. حیوانات در طول زندگیشان دائما در حال یادگیری هستند. آنها به حواس بینایی، بویایی و شنوایی اعتماد زیادی دارند و از علامتهای کلامی اجتناب میکنند زیرا توسط حیوانات درنده ردیابی میشوند. عملکرد رفتار آنها خوردن ، دفاع از خود و تولید مثل است.
خسته نباشید
یک سوال از خدمتتون داشتم. جنابعالی یا دکتر میرزمانی اطلاع دارید از این خبر که گفته می شه وزارت ارشاد به کتب مرتبط با همستر دیگه مجوز نمی ده؟ ممنون می شم راهنماییم کنین که این خبر درست هست یا نه.
با سپاس فراوان