از نظر آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان سال خوبی را پشت سر گذاشتیم/ اگر برنامه‌های جدید سازمان دامپزشکی نبود، قطعاً وضع خوبی نداشتیم

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی کشور معتقد است که به غیر از تالاب میقان اراک، در سایر نقاط مشکل خاصی از بابت بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان نداریم و اگر با همین روال پیش برویم، می‌توانیم بگوییم سال خوبی را پشت سر گذاشتیم.

 «دکتر محمدباقر مقدس» می‌گوید: «گزارش اولیه اعلام بیماری در کشور روسیه ۵۲ روز و قزاقستان حدود ۲۵ روز طول کشیده بود. بعضی از کشورها به خاطر مسائل اقتصادی و تبادلات صادراتی که دارند، اصلا بیماری را اعلام نمی‌کنند و تا گزارش نکنند، ما نمی‌دانیم که وضعیت ما نسبت به آنها چطور است.»

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، روند بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور چگونه است؟

روند بیماری به این شکل است که تا این لحظه، یک درگیری در تالاب میقان داشتیم که بلافاصله از طریق انتشار ۲ اطلاعیه، کانون‌ها را اعلام کردیم. تالاب میقان در استان مرکزی واقع شده و موارد تلفات پرندگان مهاجر در این منطقه همچنان به شکل موردی مشاهده می‌شود. کانون بعدی اردبیل و در ۳ نقطه بود که خوشبختانه در آنجا هیچ مشکلی نداشتیم و منتظریم که طبق برنامه OIE بعد از گذشت ۲۲ روز مختومه شدن کانون را اعلام کنیم. در استان مازندران نیز تلفات فریدونکنار را داشتیم که خوشبختانه آنجا هم هیچ مشکلی نداریم و تقریبا می‌توان گفت که بیماری جمع شده است. در استان تهران نیز در روستای قلعه سید ملارد، ۶۰۰ قطعه بوقلمون وجود داشت که به شکل غیرمجاز نگهداری می‌شد. این مرکز هم درگیر شد و اگرچه مالک آن تصور می‌کرد که مشکل از دان است، اما متاسفانه به آنفلوانزا درگیر شده بودند. در واقع به غیر از تالاب میقان اراک، در سایر نقاط مشکل خاصی نداریم و اگر با همین روال پیش برویم، می‌توانیم بگوییم سال خوبی را پشت سر گذاشتیم. کمااینکه خیلی از کشورهای اروپایی درگیر هستند اما ما سال خوبی را گذراندیم. البته تا ماه اردیبهشت باید منتظر بود و ما هم باید عملیات خود را ادامه دهیم تا ببینیم کار به کجا می‌رسد.

حکیم مهر: گذشته از کانون‌هایی که مربوط به پرنده‌های مهاجر بوده، به صورت کلی در سایر نقاط چه برنامه‌هایی دارید و چه اقداماتی انجام می‌دهید؟

با تشکل‌های مرغداران جلسه داشتیم و داریم و بلافاصله بعد از اینکه کانون‌ها را متوجه می‌شویم، به آنها هم خبر می‌دهیم که آنها هم به مرغداران هشدار دهند. مثلا همین دیروز جلسه‌ای با مسئولین استان‌ها داشتیم و هشدار دادیم که مرغ تخم‌گذار را که هدف ماست، بالای سن مصوب نگهداری نکنند. البته نامه کتبی هم ارسال شده مبنی‌بر اینکه از طیور تخم گذار که تعداد آنها در ۱۲ استان هدف زیاد است، مراقبت ویژه صورت گیرد و واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند. مثلا علی‌الخصوص در مورد تخم‌گذاران، خودروی حمل تخم مرغ که هر روز مراجعه می‌کند، نباید به مرغداری ورود داشته باشد. همچنین به مرغداران اطلاع دهند که حتما بیوسکوریتی را به شکل مطلوب رعایت کنند و هشدار دهند که ویروس ممکن است از هر جای مملکت سر در بیاورد. ورودی ماشین‌های خوراک، آب و سوخت به مزرعه‌های خود را کنترل کنند.

حکیم مهر‌: در اطراف تالاب میقان چند مرغداری فعالیت می‌کنند. برای آنها چه برنامه‌هایی داشتید؟

در تالاب میقان از بانک کشاورزی درخواست کردیم که اگر بتواند طبق ضوابط خود به ما کمک کند که در شعاع ۱۰ کیلومتری که شعاع حفاظتی ماست و ۵ مرغداری تخم گذار در آن وجود دارد، مرغداران زودتر از موعد تخلیه کنند و بانک کشاورزی هم به اینها کمک کند. این مساله به نفع بانک هم هست. کمااینکه اگر مرغداری‌ها به دلیل آلودگی تالاب خدایی ناکرده درگیر شوند، بانک باید خسارت یکی را به همه بدهد. تا این لحظه بانک کشاورزی موافقت اولیه را کرده است و قرار شد که خبر تکمیلی و نهایی را بدهند. این یکی از کارهای پیشگیری سازمان دامپزشکی در مورد تالاب میقان است.

حکیم مهر: آیا واکسیناسیون همچنان ادامه دارد؟

صد درصد. ما سعی کردیم نهایت تلاش خود را به کار گیریم که واکسن وارد کشور شود.

حکیم مهر: آیا مشکلی در زمینه تامین واکسن نداشتید؟

خوشبختانه خیر. الان مشکلی نیست و واکسن داریم و مرغداران هم از آن استفاده می‌کنند.

حکیم مهر: چه سروتیپی وارد ایران شده است؟

سروتیپ H5N8 بوده و چیز جدیدی نداشتیم. تقریبا اکثر جاهای دنیا هم همین سروتیپ را گزارش می‌کنند و موج قبلی هم همین بود.

حکیم مهر: آیا می‌توان احتمال تغییر سویه را پیش‌بینی کرد؟

این را به طور دقیق نمی‌توان گفت و بستگی به پرنده‌های مهاجر دارد و جهشی که ممکن است در ویروس پیش بیاید. اما امید ما این است که همین بماند.

حکیم مهر:‌ احتمال اینکه مرغداری‌های صنعتی درگیر شوند، چقدر است؟

چیزی که OIE می‌گوید این است که نسبت درگیری گوشتی به تخم‌گذار یک به ۶۵ است. موج قبلی هم همین را به ما ثابت می‌کند. به دلیل طول دوره پرورشی که دارند، تا ویروس می‌آید گردش و تکثیر پیدا کند و بیماری‌زا شود، جوجه به کشتارگاه رفته است. خوشبختانه مرغداران هم طی این چند سال و تجربه امواج قبلی آنفلوانزا، خیلی بیشتر رعایت می‌کنند. لذا ما احتمال درگیری آنها را خیلی کم برآورد می‌کنیم و البته این احتمال منتفی نیست اما خیلی کم است.

حکیم مهر:‌ وضعیت ما نسبت به کشورهای منطقه به چه شکل است؟

مهم این است که کشورهای منطقه وضعیت را مثل ما گزارش کنند. من یک جلسه در ارتباط با استان‌ها داشتم و در آنجا ذکر کردم که گزارش اولیه اعلام بیماری در کشور روسیه ۵۲ روز و قزاقستان حدود ۲۵ روز طول کشیده بود. بعضی از کشورها به خاطر مسائل اقتصادی و تبادلات صادراتی که دارند، اصلا بیماری را اعلام نمی‌کنند و تا گزارش نکنند، ما نمی‌دانیم که وضعیت چطور است. اما اگر با قزاقستان یا روسیه بعد از اعلام بیماری که چند ماهی هم درگیر آن هستند، مقایسه کنیم، قزاقستان به شدت درگیر است و تمام طیور و حتی طیور بومی را تحت پوشش واکسن قرار داده که بتواند صنعت را نجات دهد. حجم درگیری در روسیه نیز خیلی وسیع است و همه ایالت‌های آن واکسن می‌زنند. ما که فقط چند استان را که تعداد تخم‌گذار در آنها خیلی زیاد است، تحت پوشش قرار دادیم و سایر پارامترها را رعایت کردیم و فکر می‌کنم اوضاع بدی خصوصا تا این لحظه نداشتیم.

حکیم مهر: آیا دستاورد امروز ارتباطی به برنامه‌های جامع سازمان دامپزشکی در چند سال اخیر دارد؟

اگر برنامه‌های جدید نبود که قطعاً وضع خوبی نداشتیم.

حکیم مهر:‌ اما به نظر می‌رسد که در تمام دنیا میزان درگیری و تلفات کم شده است.

خیر. در حال حاضر در کشورهای زیادی بیماری گزارش شده است که البته عمدتا در حیات وحش بوده است. اما به طور کلی در خیلی از کشورها درگیری داریم.

حکیم مهر: در خصوص سایر بیماری‌های طیور چطور؟ مثلا بیماری نیوکاسل به هر حال برای ایران معضلی بوده است. آن را چطور کنترل کردید؟

خوشبختانه طی امسال وضعیت نیوکاسل خیلی بهتر است. اگرچه آنفلوانزا خیلی ما را اذیت کرد اما شاید همین اقدامات بیوسکوریتی، هشدارها، رعایت مرغدارها و بالا رفتن امنیت زیستی به ما کمک کرد. خیلی از همکاران موفقیت ما را مدیون همین بحث می‌دانند که قطعا هم همین است. مگر در کشورهای دیگر پرنده هوایی و طیور وحش نمی‌رود؟ اما اقدامات بیوسکوریتی آنها آن‌قدر بالاست که کمتر مرغداری و پرورش صنعتی آنها درگیر می‌شود. ما هم قطعا باید به این سمت و سو برویم.

حکیم مهر:‌ ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

 توضیح حکیم مهر: این مصاحبه در روز یکشنبه ۲۳ آذر انجام شده است.