آیا میمون یک حیوان خانگی است؟ - دکتر محمود مرعشی

آیا میمون یک حیوان خانگی است؟

دکتر محمود مرعشی

دامپزشک و کارشناس بیماری‌های حیات‌وحش

زندگی انسان و حیوانات از گذشته‌های بسیار دور به هم گره خورده است. انسان‌های نخستین برای تأمین غذا دست به شکار حیوانات می‌زدند ولی با پیشرفت جامعه بشری و اهلی کردن یکسری از حیوانات توسط انسان، پایه دامپروری نهادینه گشت و رابطه انسان با برخی حیوانات به یک رابطه هم‌زیستی متقابل تبدیل شد.

زندگی انسان و حیوانات از گذشته‌های بسیار دور به هم گره خورده است. انسان‌های نخستین برای تأمین غذا دست به شکار حیوانات می‌زدند ولی با پیشرفت جامعه بشری و اهلی کردن یکسری از حیوانات توسط انسان، پایه دامپروری نهادینه گشت و رابطه انسان با برخی حیوانات به یک رابطه هم‌زیستی متقابل تبدیل شد. گوسفند، بز، گاو، سگ، گربه، خرگوش، مرغ و خروس، کبوتر و بوقلمون ازجمله جانورانی بودند که اهلی شده و زندگی در کنار انسان را تجربه کردند. با صنعتی شدن جوامع و به‌دنبال آن صنعتی شدن دامپروری، زندگی برخی از این حیوانات به مزارع و دامداری‌ها محدود گشت ولی کماکان علاقه انسان به نگهداری حیوانات بر سر جای خود باقی ماند.

موضوع اخیر منجر به ایجاد گروهی از حیوانات تحت عنوان حیوانات خانگی گردید که یکسری از جانوران با توجه به ویژگی‌هایشان ازجمله داشتن هم‌زیستی مناسب با انسان یا همان اهلی بودن، وضعیت بهداشت، کم‌خطر بودن برای سلامت، یا به عبارتی کم بودن بیماری‌های مشترک با انسان در این گروه قرار می‌گیرند.

مردم هر کشور با توجه به فرهنگ و یا پیشینه تاریخی آن کشور علاقه‌مند به نگهداری برخی گونه‌ها می‌باشند برای مثال مردم کشور آلمان علاقه زیادی به نگهداری سگ‌های با نژاد مختلف ازجمله نژاد‌های منحصر به کشور خودشان را دارند و یا در کشور خودمان مثال‌های فراوانی وجود دارد که ازجمله می‌توان به علاقه‌مندی شاهزادگان قاجار به نگهداری از گربه‌ها اشاره نمود.

در این میان همیشه انسان‌های هنجارشکن نیز وجود دارند که اقدام به نگهداری گونه‌های نامتعارف ازجمله انواع گونه‌های وحشی از قبیل میمون، شیر، پرندگان شکاری، خزندگان، آهو و... در منازل مسکونی خود می‌کنند که این امر در درجه اول منجر به تهدید سلامت خودشان و اطرافیانشان و دوم به مخاطره انداختن سلامت حیوان و سوم و از همه مهم‌تر تهدید و تخریب تنوع زیستی و محیط‌زیست می‌گردد.

گونه‌های حیات‌وحش همان‌طور که اسم حیات‌وحش را یدک می‌کشند تنها می‌بایست در محیط طبیعی خود زندگی کنند ولی متأسفانه خودخواهی عده‌ای از ما انسان‌ها باعث می‌گردد آن‌ها را از محیط زندگی طبیعی دور و در محیط پر استرس نزدیک به انسان نگهداری کنیم که با توجه به روند تکامل این جانوران که اساس آن دوری از انسان و گزند‌های آن تعریف شده است، با این کار عملاً استرس مضاعف برای حیوان و در تمام طول زندگی‌اش ایجاد می‌کنیم که این امر منجر به بروز انواع بیماری‌های ناشی از افزایش استرس می‌گردد و چه‌بسا یکسری از این بیماری‌ها نیز بین حیات‌وحش و انسان مشترک بوده و می‌تواند سلامت فرد را نیز به مخاطره بیندازد.

ارجاع موارد بسیار زیاد از پرندگان وحشی نگهداری شده در منازل مسکونی که دچار انواع بیماری‌های قارچی و میکروبی شده‌اند و متأسفانه یکسری از این ضایعات نیز غیرقابل برگشت بوده و اغلب منجر به تحمیل درد و رنج فراوان و در نهایت تلف شدن پرنده می‌گردد گویای همین واقعیت تلخ است.

میمون رزوس یا (Macaca mulatta) نیز یکی از جانوران وحشی مناطق جنوب شرقی آسیاست که متأسفانه در سال‌های اخیر به‌صورت قاچاق و از راه‌های غیرقانونی وارد کشور ما شده و برخی از مردم از روی دانش پایین و اطلاعات ناکافی در این زمینه، مبادرت به نگهداری از آن در منازل مسکونی می‌نمایند.

در این میان نگارنده سعی دارد تا با روشن کردن ابعاد موضوع و همچنین ذکر معایب نگهداری ازاین‌گونه به‌عنوان حیوان خانگی، خطرات ناشی از این اقدام را به افرادی که سعی در انتخاب یک حیوان خانگی دارند یادآور شود.

الف) بیماری‌های مشترک:

با توجه به نزدیکی ساختار آناتومیکی و فیزیولوژی پریمات‌ها با انسان، بیشترین بیماری‌های مشترک انسان و حیوانات متعلق به این جانوران است که در این میان گروهی از بیماری‌ها بسیار مهلک و کشنده بوده و متأسفانه هیچ راه پیشگیری ندارند که می‌توان به ایدز، کزاز، تب زرد، هپاتیت، مننژیت، بیماری‌های ناشی از هرپس ویروس‌ها و انواع بیماری‌های انگلی داخلی و همچنین قارچ‌های پوستی و... اشاره کرد.

لازم به ذکر است بیماری‌های مذکور ممکن است به‌صورت مخفی در بدن میمون‌ها وجود داشته باشد ولیکن هیچ علائم بالینی را نشان ندهد و میمون به‌عنوان یک مخزن عمل نماید و با ورود عامل بیماری به بدن انسان، علائم بروز نماید.

ب) آسیب‌های زیست‌محیطی:

گونه مهاجم نام واژه‌ای است که برای گونه‌های غیربومی هر منطقه که خطر پخش شدن در طبیعت را دارند به کار می‌رود. متأسفانه کشور ما در خصوص آسیب‌های وارده از گونه‌های مهاجم خصوصاً در سال‌های اخیر بی‌نصیب نبوده که از مهم‌ترین موارد آن می‌توان به شانه‌دار دریای خزر اشاره کرد که منجر به پایین آمدن شدید صید و صیادی و از بین رفتن بسیاری از گونه‌های بومی دریای خزر شد و یا معرفی ماهی فیتوفاگ به دریاچه هامون که منجر به از بین بردن نی‌ها و درنتیجه خشکی تالاب و به‌دنبال آن نابودی دامپروری و زندگی در حاشیه تالاب شد.

مثال بارزتر در خصوص پستانداران نیز، ورود گونه مهاجم راکون به جنگل‌های شمال کشور خصوصاً جنگل‌های استان گیلان در منطقه تالش اشاره نمود که منجر به کاهش جمعیت پرندگان منطقه و همچنین ده‌ها اثر شناخته شده و یا ناشناخته برای تخریب محیط‌زیست شده است

گونه میمون رزوس نیز یک گونه بسیار مهاجم بوده که در برخی از کشور‌های جهان ازجمله عربستان صعودی، ایالات‌متحده و... با فرار از قفس و پناه بردن به طبیعت به‌عنوان گونه مهاجم مطرح شده و خطر آن برای معرفی به‌عنوان یک گونه مهاجم به طبیعت کشور ما نه‌تنها دور از ذهن نیست بلکه با ادامه روند موجود بسیار نزدیک است

منبع: سپهرغرب، گروه زیست‌بوم