«همیاران دامپزشک» با نشان دادن کارت همیاری، اقدام به درمان و حتی جراحی می‌کنند!/ ۸۰ درصد داروهای دامپزشکی بدون نسخه دامپزشک کلینیسین مصرف می‌شوند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «اگرچه فروش داروی دامپزشکی خیلی زیاد است، اما نهایتا ۲۰ تا ۳۰ درصد مراجعه‌کننده‌ها به درمانگاه‌ها می‌رسند. فروش بدون نسخه دارو در داروخانه‌ها فوق‌العاده زیاد است و کلینیسین‌ها آسیب‌های زیادی در این فرایند متحمل می‌شوند»؛ این را یک دامپزشک کلینیسین فعال در استان خوزستان به حکیم مهر می‌گوید: «در خیلی از داروخانه‌ها حتی خود دکتر دامپزشک هم حضور ندارد و فروش دارو توسط کارگری که ای‌کاش فوق دیپلم داشته باشد، انجام می‌گیرد.»

از نظر «دکتر عبدالکریم صالحی» بهترین راهکار در ایران، بحث تجمیع است: «چون داروخانه‌داران ما داروساز نیستند. بلکه یک فرد درخواست مجوز داده و در داروخانه نشسته و کار می‌کند. اما در طرح تجمیع، حتما و حتما یک دامپزشک در محل کار خودش دارو و درمان می‌کند. اجرای این طرح می‌تواند نوعی اشتغالزایی هم باشد و با وجود آن شاید هیچ دامپزشکی بیکار نماند و از نظر درآمد هم به مشکل بر نخورد. کمااینکه اگر دامپزشکان ۱۰ برابر تعداد کنونی هم باشند، با طرح تجمیع می‌توانند مشغول به کار شوند و شاید این بهترین راهکار در وضعیت کنونی ایران باشد.»

وی در گفت‌وگو با حکیم مهر تصریح می‌کند: «متاسفانه طرحی تحت عنوان همیار دامپزشک از سوی دکتر خلج اجرا شد که همین الان ۲ نفر از آنان در منطقه خودمان حتی دست به جراحی هم می‌زنند. طرف یک دامدار و یک چوبدار است که فروش دارو انجام می‌دهد و در اکثر جاها کارت همیار دامپزشکی را که سازمان به او داده، رو می‌کند و با همان کارت در منطقه خودش تزریق واکسن، تجویز دارو، درمان و... انجام می‌دهد.»

دکتر صالحی درخصوص اجرای طرح صیانت از عامه در برابر حیوانات خطرناک، خاطرنشان می‌کند: «زمانی استفاده از ماهواره ممنوع بود و مجازات شلاق داشت اما الان ماهواره در کدام خانه وجود ندارد؟ لذا روی حیوانات هم چنین طرح‌هایی نمی‌تواند پیروز شود. چون واقعا عواقب دارد. در ضمن اشتغال خیلی از دامپزشکان با اجرای این طرح به خطر می‌افتد.»

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، مهمترین مشکلات کلینیسین‌های دامپزشک در استان خوزستان چیست؟

اولین مشکل ما در حوزه نسخه‌نویسی و به حساب نیاوردن داروخانه‌هاست. اگرچه فروش دارو خیلی زیاد است، اما نهایتا ۲۰ تا ۳۰ درصد مراجعه‌کننده‌ها به درمانگاه‌ها می‌رسند. فروش بدون نسخه دارو در داروخانه‌ها فوق‌العاده زیاد است و کلینیسین‌ها آسیب‌های زیادی در این فرایند متحمل می‌شوند. بارها و در جلسات مختلف انجمن صنفی استان با اداره کل و نظام دامپزشکی، بنده خواستار انجام یک برآورد و سرشماری شدم از مقدار دارویی که در داروخانه‌ها می‌آید و مقایسه آن با مقدار نسخی که از سوی کلینیسین‌ها صادر می‌شود. کمااینکه ادارات کل استان‌ها در پایان ماه نسخ را جمع‌آوری می‌کنند. از آنها خواستم که یک جمع و تفریق کنند و به جرات می‌گویم که شاید ۲۰ درصد این داروها نسخه شوند و بالغ بر ۸۰ درصد آنها بدون نسخه و بدون حضور دکتر دامپزشک مصرف می‌شوند.

جالب اینجاست در خیلی از داروخانه‌ها حتی خود دکتر دامپزشک هم حضور ندارد و فروش دارو توسط کارگری که ای‌کاش فوق دیپلم داشته باشد، انجام می‌گیرد. یکی از مشکلات عمده ما همین است که نسخه‌ای که ما به داروخانه می‌فرستیم، بسیار متفاوت از تعداد مراجعات داروخانه‌هاست. یعنی اگر یک داروخانه دامپزشکی را کنار یک درمانگاه دامپزشکی در نظر بگیرید، می‌بینید که داروخانه داروی زیادی می‌فروشد و در این بین ممکن است یکی دو نفر هم برای درمان به درمانگاه مراجعه کنند.

حکیم مهر:‌ چه راهکاری به نظر شما می‌رسد؟

اولین راهکار در کشور ایران «نسخه الکترونیک» است که بحث آن در حوزه پزشکی می‌شود. اگرچه این روش می‌تواند کارساز باشد، اما در ایران بهترین راهکار، بحث تجمیع است. چون داروخانه‌داران ما داروساز نیستند. بلکه یک فرد درخواست مجوز داده و در داروخانه نشسته و کار می‌کند. اما در طرح تجمیع، حتما و حتما یک دامپزشک در محل کار خودش دارو و درمان می‌کند. اجرای این طرح می‌تواند نوعی اشتغالزایی هم باشد و با وجود آن شاید هیچ دامپزشکی بیکار نماند و از نظر درآمد هم به مشکل بر نخورد. کمااینکه اگر دامپزشکان ۱۰ برابر تعداد کنونی هم باشند، با طرح تجمیع می‌توانند مشغول به کار شوند و شاید این بهترین راهکار در وضعیت کنونی ایران باشد.

حکیم مهر:‌ منظور شما از طرح تجمیع این است که دامپزشک در کلینیک، داروخانه هم داشته باشد؟

دقیقا. الان پت‌شاپ‌ها و درمانگاه‌های دام کوچک ما نیز همین کار را می‌کنند. در حال حاضر در هر شهرستان، درمانگاه‌هایی بدون فروش دارو فعالیت می‌کنند که بعضی از آنها واقعا نمی‌توانند اجاره بهای محل خود را هم در بیاورند. اما یک درمانگاه خیلی ساده پت‌شاپ، از آنجاکه هم دارو و هم وسایل به اضافه نسخ با خودش است، فوق‌العاده درآمد زیادی دارد. در شرایط کنونی که قیمت گاو یک دامدار ۳۰ میلیون تومان شده است، پرداخت یک میلیون تومان برای او چیزی نیست. اما متاسفانه بدون اطلاع کلینیسین به داروخانه مراجعه می‌کنند و بر اساس تجربیات داروخانه‌دار ویزیت می‌شود و به او می‌گویند که این داروها را استفاده کن. زمانی هم که گرفتار شدند، او را به درمانگاه ارجاع می‌دهند، در حالی که این مشکل در حوزه دام کوچک وجود ندارد.

حکیم مهر:‌ آیا با معضل درمان غیرمجاز هم روبرو هستید؟

ما یک درمان غیرمجاز داریم؛ یک درمانگر مجوزدار غیرمجاز. درمان غیرمجاز توسط افرادی از طیف تکنیسین‌های تلقیح مصنوعی وزارت جهاد تا فوق دیپلم‌هایی که در اداره بودند و بازنشست شدند، انجام می‌شود. متاسفانه طرحی تحت عنوان «همیار دامپزشک» از سوی دکتر خلج اجرا شد که همین الان ۲ نفر از آنان در منطقه خودمان حتی دست به جراحی هم می‌زنند. طرف یک دامدار و یک چوبدار است که فروش دارو انجام می‌دهد و در اکثر جاها کارت همیار دامپزشکی را که سازمان به او داده، رو می‌کند و با همان کارت در منطقه خودش تزریق واکسن، تجویز دارو، درمان و... انجام می‌دهد. بارها شده که سازمان اعلام کرده با آنها برخورد می‌کند و گفته اگر مدرکی دارید، شخص را ترغیب به شکایت کنید. در حالی که در روستاها کسی از دیگری شکایت نمی‌کند و مسائل خود را به شکل ریش‌سفیدی حل می‌کنند. گذشته از افراد مجوز دار غیرمجاز، گاهی درمان از سوی داروخانه‌ها و مراکز واکسیناسیون انجام می‌شود؛ حتی در زمینه طیور هم گاهی درمانگرانی از فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیردامپزشکی به راحتی کار می‌کنند.

حکیم مهر:‌ نسبت داروخانه به کلینیک دامپزشکی در استان چگونه است؟

خیلی از افرادی که درخواست کننده داروخانه هستند، با یک شرایط خاص به آن می‌رسند. من نمی‌دانم که این نسبت یک به ۵ یا یک به ۳ را از کجا آوردند و قانون آن کجاست؟ چون اصلا دستورالعملی در این مورد وجود ندارد و در مقطعی گفتند که این کار را بکنید. به سادگی می‌گویم که اگر در شهرستان درخواست داروخانه بدهید، شاید هیچ‌وقت به آن نرسید. یکی از همکاران بنده بدون هیچ مشکل و منع قانونی، درخواست داروخانه داد و پرونده او بیش از ۳ سال دور خورد تا توانست شرایط داروخانه را بگیرد. خود من بعد از ۲۹ سال سابقه کار، اگر در شهر خودم درخواست داروخانه دهم، فکر می‌کنم تا ۵ سال دیگر بتوانم با رایزنی به آن برسم. در واقع آن چنان مشکل ایجاد می‌کنند که کسی نتواند این مجوزها را بگیرد. کمااینکه تنها بیمارستان استان خوزستان که درخواست داروخانه داده است، بیش از ۳ سال است که هنوز نتوانسته مجوز بگیرد. به او گفته‌اند که بیمارستان می‌توانی داشته باشی اما داروخانه خیر. خود من درخواست کننده پلی‌کلینیک هستم اما می‌گویند اگر درخواست پلی‌کلینیک داری، داروخانه آن را باید از داروخانه‌های موجود تامین کنی، چون به تو دارو نمی‌دهیم.

در واقع مجوز داروخانه یک مساله انحصاری شده است و نمی‌دانم چه قانونی پشت آن است که کلینیسین باید به این شکل گرفتار شود. من بعد از ۲۹ سال حاضر نیستم درمان را رها کنم و دوست دارم که جوان‌ها را کمک بگیرم اما همین مسائل باعث می‌شود که منصرف شوم. در واقع آنها اصلا نمی‌آیند، یعنی بین خودشان یک انسجامی هست که قبول نکنند تا کسی نتواند پلی‌کلینیک بزند.

بنده از این نظر خواهان اجرای طرح تجمیع هستم که اگر یک دکتر دامپزشک کنار دستت باشد، آن موقع خیلی راحت و منطقی دارو را می‌فروشد. اما الان طرف می‌گوید که من چک و سررسید دارم و زیر قیمت می‌دهم. شرکت‌ها گاهی تا ۵۰ درصد، زمانی ۱۰۰ درصد و اغلب ۳۰ درصد تخفیف دارویی دارند و با هم رقابت می‌کنند. در بازار آزاد، دارو در دست و بال دامدار و مراجعه کننده خیلی زیاد است و شما هر جا که بروید، توصیه‌های زیادی درخصوص تحویل دارو با قیمت کمتر می‌بینید. به خاطر همین موضوعات است که در حق کلینیسین‌ها و درمانگران اجحاف شده است.

اولین پیشنهادی که به یک دامپزشک صفر کیلومتر داده می‌شود این است که درمانگاه تاسیس کند. در حالی که خیلی از این درمانگران جوان حتی نمی‌توانند اجاره بهای محل را در بیاورند و خود به خود به سراغ فروش داروهای غیرمجاز می‌روند و این سلسله مراتب باعث می‌شود که مسائل درمانی پیشرفتی نداشته باشد. ما به روز نیستیم و بیشتر در زمینه فروش دارو کار می‌کنیم. لذا به نظر من درمان باید سرلوحه نظام و سازمان باشد و آنها به درمان فکر کنند و به کلینیسین‌ها بها دهند. حتی امتیازاتی هم که به کلینیسین‌ها دادند به این شکل است که مثلا می‌توانید با فلان امتیاز کلینیسین باشید و با ۳ برابر آن می‌توانید فروشنده دارو باشید. یعنی کسی که اصلا در محل حضور ندارد و کارگر او اقدام به فروش می‌کند. من نمی‌دانم چه مساله علمی پشت این قضیه هست که کسی که دارو می‌فروشد، از کسی که تجویز می‌کند امتیاز بیشتری برای گرفتن مجوز می‌خواهد.

حکیم مهر: ارزیابی شما از تعرفه‌های درمانی دامپزشکی چیست؟

تعرفه‌‌ای که به ما می‌دهند، معمولا همیشه حداقل ۳ سال نسبت به تورم عقب‌تر است. قبلا تغییر تعرفه دامپزشکی به این صورت بود که سازمان به دفتر وزیر درخواست می‌داد، وزیر درخواست را به مجلس می‌فرستاد و در مجلس تصویب می‌شد و برمی‌گشت. با این شرایط هر موقع به انتخابات مجلس برخورد می‌کردیم و قرار بود که مجلس عوض شود، تصویب تعرفه به تاخیر می‌افتاد. کمااینکه اتفاق افتاده بود که تا ۶ سال تغییر تعرفه نداشته باشیم. الان هم نمی‌دانم چه چیزی پشت قضیه است که برای تصویب تعرفه‌ می‌گویند برای کمک به دامدار و کمک به درمان، تعرفه را زیاد گران نکنیم. اما به راحتی علوفه را تا ۳ برابر و ۴ برابر قیمت به دامدار می‌فروشند. دارو را به یکباره ۱۰ برابر قیمت می‌کنند اما ویزیت اصلا نباید تکان بخورد، چون به دامدار فشار می‌آید. مثلا اگر ویزیت ۱۵ هزار تومانی، ۳۰ هزار تومان شود، آن دامدار ورشکست می‌شود.

با مسئولیت‌هایی که در زمینه ویزیت وجود دارد،‌ گاهی واقعا به صرفه نیست که دامپزشک اقدام به ویزیت کند. چند نفر از دوستان من پزشک هستند و زمانی حق ویزیت من دو برابر یک پزشک بود، اما الان ما نصف آن هم نیستیم. لذا همواره تعرفه ما منطقی نیست و همین منطقی نبودن آن ما را دچار مشکلات عدیده‌ای می‌کند. خیلی از همکاران ممکن است کارهایی انجام دهند که در شأن دامپزشک نیست. مثلا بعضی از دامپزشکان ما مجبور می‌شوند که واکسیناسیون هم انجام دهند تا درآمد داشته باشند. در صورتی که در داروخانه یک کارگر با مدرک ششم ابتدایی نشسته و روزانه هر چقدر که بخواهد، دارو می‌فروشد.

حکیم مهر: از نظر شما طرح صیانت عامه در برابر حیوانات مضر، چه تبعاتی می‌تواند به دنبال داشته باشد؟

ای‌کاش این طرح کارشناسی می‌شد، کمااینکه صاحبان حیوانات خانگی جمعیتی نیستند که ما بتوانیم آنها را حذف کنیم. اگرچه مانور آنها بیشتر روی برخی حیوانات است، اما وقتی صحبت از صیانت شد، یعنی شامل سگ و گربه و پرنده و... می‌شود که اینها مشکلات عدیده‌ای را ایجاد می‌کنند. مثلا زمانی استفاده از ماهواره ممنوع بود و مجازات شلاق داشت اما الان ماهواره در کدام خانه وجود ندارد؟ لذا روی حیوانات هم چنین طرح‌هایی نمی‌تواند پیروز شود. چون واقعا عواقب دارد. در ضمن اشتغال خیلی از دامپزشکان با اجرای این طرح به خطر می‌افتد. در حال حاضر درمانگاه‌های دام کوچک با این شرایط کار می‌کنند. به هر حال وزارت علوم آنها را جذب و فارغ‌التحصیل کرده و به آنها مجوزمی‌دهد و ما نمی‌توانیم آنها را تعطیل کنیم. می‌گویند فرهنگ غرب را انتشار می‌دهید، در حالی که ما درمان را انجام می‌دهیم.

 حتی در منطقه داشتیم که در بعضی از شهرستان‌ها، اماکن به سراغ آنها رفته و گفته که باید این درمانگاه را ببندید و از ما مجوز بگیرید. در حالی که مجوز ما از سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی است و کسی نگفته که باید بروید از اماکن نیروی انتظامی مجوز بگیرید. خوشبختانه با پیگیری‌های نظام و اداره کل، این مشکل حل شده است. اما به نظر من این طرح، دید کارشناسی و افراد اهل فن و به دور از غرض می‌خواهد که بتوانند آن را برنامه‌ریزی کنند. چون حذف آن غیرممکن است.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.