حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: بعد از سالها تلاش برای آزمون روشهای مختلف تکثیر در اسارت یا نیمه اسارت یوزپلنگ ایرانی یا همان یوزپلنگ آسیایی، عصر روز دهم اردیبهشت سال جاری، برای اولینبار در جهان یک قلاده یوز آسیایی به نام «ایران» توانست به شکل موفقیتآمیز زایمان کند. البته زایمان «ایران» به صورت طبیعی انجام نشد و این یوزپلنگ ایرانی تحت عمل جراحی سزارین صحرایی قرار گرفت و در این عمل سه توله یوز به دنیا آورد.
به گزارش حکیم مهر، این اتفاق که موجی از شادی را در میان مردم به ارمغان آورده بود، از همان ابتدا دستخوش حواشی متعدد شد. «دکتر بهرنگ اکرامی» دامپزشک متخصص حیات وحش و جراح یوزپلنگ «ایران» گفته بود که به احتمال بیش از 90 درصد هر سه توله یوزپلنگ ایرانی ماده هستند و در حال حاضر متاسفانه «ایران» هنوز تولههای خود را نپذیرفته، اما حال عمومی این یوزپلنگ و تولههایش کاملا مساعد است. احتمال بروز عفونت در «ایران» از بین رفته است و تولهها نیز هماکنون شیر مادر را به صورت دستی دریافت میکنند.
در ادامه اما یکی از تولهها تلف شد و مجدداً توله یوزها مورد معاینه قرار گرفتند و مشخص شد تولهها نر هستند. دکتر اکرامی در پاسخ به هجمهها در تعیین جنسیت تولهها آن را به گردن تعجیل رسانهای انداخت و گفت: «مسئلهای که مهمتر از جنسیت تولههاست، هشدار وجود اختلال ژنتیکی در این گونه است چرا که یکی از تولهها به همین علت تلف شده است. این توله از زمان تولد ضعیف و در این چهار روز افزایش وزنی نداشت و بعد از کالبدشکافی علت تلف شدن ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی ریه تعیین شد.»
هتاکی همکاران دامپزشک
اما حاشیههای اصلی از جایی شروع شد که «دکتر ایمان معماریان» مشاور دامپزشکی سازمان نجات حیوانات پا به میدان گذاشت و گفت: «تیم مراقبت از تولههای یوزپلنگ و جراح «ایران» یوزپلنگ ماده، قبل از این یوزپلنگ را از نزدیک ندیده بودند و این اولین برخورد و تماس آنها با یوزپلنگ بوده است. همچنین علت نپذیرفتن تولهها توسط مادر این است که توله یوزهای ایران در زمان سزارین بدون دستکش لمس شدهاند و گرفتن بوی انسان باعث شده مادر فرزندانش را نپذیرد.»
وی تصریح کرد: «درباره علت سزارین یا زودتر از موعد به دنیا آمدن توله یوز پلنگها نمیتوان نظر دقیقی داد، چون تمامی آزمایشها و بررسیها به صورت پنهان بوده است، اما ایراد وارد است که پایش و مانیتورینگ درستی در دوره آبستنی یوزپلنگ مادر نشده و تمهیدات کافی صورت نگرفته است، در آخرین معاینه ایران این ماده یوزپلنگ در سلامت کامل قرار داشت و علائمی از سختزایی در آن دیده نشده بود.»
پاسخ دامپزشک معالج
در ادامه دامپزشک معالج «ایران» و تولههای یوز با انتشار تصاویری از لحظه به دنیا آمدن آنها، به انتقادات وارده به تیم مراقبت از تولههای یوزپلنگ ایرانی واکنش نشان داد. دکتر بهرنگ اکرامی در صفحه اینستاگرام خود تصاویری را از لحظه به دنیا آمدن یوزها منتشر کرد که نشان میدهد برخلاف این ادعا یوزپلنگها از همان ابتدا با دستکش لمس شدهاند. وی گفت: «اینکه سزارین بدون دستکش و لمس تولهها علت نپذیرفتن آنها توسط مادر است، توهمات و شایعهپراکنی یک همکار دامپزشک است. انتقاداتی از جمله این که تا به حال یوزپلنگ ندیدهایم و در شیردهی اشتباه کردهایم در حالی مطرح میشود که «ایران» سالم است و 2 هفته دیگر نیز بخیههای آن برداشته میشود. تولهها نیز چشم باز کرده، وزن گرفته و سرحالند. کادر یوز ندیده بچههای همین کشورند و با افتخار وقت خود را برای این تولهها میگذارند.»
اتفاق بد بعدی، تلف شدن دومین توله یوز آسیایی به دنیا آمده در مرکز تکثیر یوز آسیایی بود و بدتر از آن اینکه به گفته دکتر پیام محبی، احتمال میرود توله سوم نیز به زودی تلف شود.
جایگاه اخلاق دامپزشکی کجاست؟
اما سوال مهمی که در اینجا مطرح میشود این است که اساسا چرا اختلاف نظر دامپزشکان بر سر تکنیکهای فنی و تخصصی مراقبت از توله یوزها، باید سر از رسانههای غیر تخصصی در بیاورد؟ حتی در صورت وقوع قصور دامپزشکی، چرا همکار دیگر دامپزشک به جای پیگیری موضوع از مراجع رسمی، آن را دستاویزی برای هتاکی رسانهای قرار میدهد و این چنین شأن دامپزشکی را زیر سؤال میبرد؟ جایگاه اخلاق حرفهای دامپزشکی کجاست؟
«متاسفانه آنچه درخصوص تولد توله یوزپلنگها در فضای مطبوعات و فضای جامعه منعکس شد، به دور از اخلاق حرفهای و اخلاق دامپزشکی و به دور از آنچه که میبایست باشد، بود.» این نظر «دکتر محمدکاظم کوهی» مدرس اخلاق دامپزشکی و حقوق حیوانات است که به حکیم مهر میگوید: «ما در مجموعه پزشکی در کشور خودمان و حوزه دامپزشکی در دنیا، مواردی را از قصور پزشکی و دامپزشکی داریم که اگر توسط همکاری گزارش میشود، این گزارش در اختیار مراجع قانونی قرار میگیرد. در حال حاضر حتی اگر یک پزشک تخلف کند و پزشک دیگری آن را تشخیص دهد، این تخلف را به مطبوعات اعلام نمیکند، بلکه به مرجع آن که سازمان نظام پزشکی است و متناظر آن در دنیا هم وجود دارد، اعلام میکند و آنها کمیتهای دارند که مسئول پیگیری این مساله است.»
همکارانی که در زمان قصور، به دنبال میکروفون هستند
«دکتر محمدکاظم کوهی» با تاکید بر اینکه در موارد قصور دامپزشکی، گزارش کردن صحیح به مراجع ذیربط اولین قدمی است که باید برداشته شود، تصریح میکند: «متاسفانه وقتی کوچکترین قصوری در مجموعه دامپزشکی کشور اتفاق میافتد، همکاران ما به دنبال میکروفون و تریبون میگردند تا آن را در بوق و کرنا کنند و به تنها جایی که مراجعه نمیکنند، همان مرجع قانونی است. پس یکی از بزرگترین موارد رعایت اخلاق حرفهای، گزارش از طریق صحیح آن است.»
وی ضمن اشاره به نبود زیرساخت صحیح و استانداردهای لازم برای ارائه گزارش تخلف، خاطرنشان میکند: «در حال حاضر دارونامه رسمی در کشور نداریم و فاقد قانونی هستیم که مشخص کند کار درست را چه کسی باید تشخیص دهد و در مواردی که شرایط، ملی هست، نحوه رسیدگی، گزارش و تشخیص باید چگونه باشد؟ کمااینکه در حوزه پزشکی مثلا یک بیمار عادی که به یک بیمارستان دولتی هم مراجعه میکند و قصد دارد آپاندیس خود را عمل کند، ابتدا دکتر قلب و ریه باید نظر دهند، سپس پزشک عمومی شرایط کلی بیمار را بررسی کند و در ادامه دکتر بیهوشی همه اینها را پیگیری و در نهایت اگر لازم باشد، یک کمیسیون پزشکی تشکیل میشود و جراحان متعددی نظر میدهند و در نهایت تصمیم به عمل جراحی گرفته میشود.»
دکتر کوهی میافزاید: «اما در مورد این پلنگ که یک سرمایه ملی ایرانی است و در سطح جهان نیز به سبب در آستانه انقراض بودن، نسبت به آن حساس هستند، میبینیم که در یک فضای بسته تصمیمگیری میشود. سازمان محیط زیست باید بداند که دامپزشک شاغل در آنجا، بهعنوان یک هماهنگ کننده در آن مجموعه است. لازم است که در مجموعه سازمان حفاظت از محیط زیست ما، یک کمیته علمی حضور داشته باشند. آیا این کمیته علمی وجود دارد؟ آیا این کمیته علمی تصمیم گرفته که این پلنگ باید سزارین شود؟ آیا این کمیته علمی تصمیم گرفته که چه زمانی باید این سزارین صورت گیرد؟ به نظر میآید که ما هم در سازمانهای اجرایی و هم در مجموعه علمی خود نقایص بزرگی داریم که اگر رفع نشود، این آخرین اشتباه ما نیست و اشتباهات متعدد دیگری هم در آینده خواهیم داشت.»
نظام دامپزشکی چرا ورود نمیکند؟
این مدرس اخلاق دامپزشکی و حقوق حیوانات در بخش دیگری از سخنان خود از عملکرد سازمان نظام دامپزشکی کشور در مجادلات رسانهای اینچنینی گلایه و اظهار میکند: «آن چیزی که در حال حاضر در فضای مجازی و فضای بیرون از سازمان نظام دامپزشکی میبینیم، بحث برگزاری ورکشاپهاست که البته اتفاقی ارزشمند بوده که از قبال آن درآمدهایی هم نصیب مجموعه سازمان میشود، اما به اعتقاد من سازمان باید هرچه سریعتر جایگاه اصلی خود را پیدا کند. کمااینکه در این مواقع سازمان نظام دامپزشکی چند وظیفه بزرگ به عهده دارد. اینکه هرچه سریعتر نسبت به تدوین این قوانین و مقررات و دارونامه رسمی اقدام کند و در این موارد علیه کسی که به جای گزارش به مجاری قانونی به دنبال تریبون میگردد تا در آنجا حرف های خود را بزند، بهعنوان مدعیالعموم وارد شود.»
وی میافزاید: «این راهکارها باید کاملا مشخص شود و مجموعه سازمانهای اجرایی مثل سازمان حفاظت از محیط زیست که با دام سرو کار دارند، باید کمیتههای علمی داشته باشند و تمام موارد اینچنینی در آن کمیتهها و برابر استانداردهای علمی تصمیمگیری شود و اگر خارج از این چارچوب اقدامی صورت گیرد، سازمان نظام دامپزشکی باید بتواند بهعنوان مدعیالعموم وارد شود و با کسانی که در این مورد قصور کردند، برخورد قضایی کند.»
این مدرس اخلاق دامپزشکی و حقوق حیوانات با یادآوری اینکه ممکن است هجمههای کنونی علیه دامپزشک سازمان حفاظت از محیط زیست غیرعلمی باشد، تصریح میکند: «ممکن است تصمیماتی که ایشان گرفته، کاملا علمی باشد اما چون چنین کمیتهای و چنین نظرسنجیای وجود نداشته، هر وصلهای به آنها چسبیده شود که به اعتقاد من این نقص باید برطرف شود. کمااینکه اگر این روند ادامه پیدا کند، اولین چیزی که از دامپزشکی و دامپزشکان گرفته میشود، جرأت است.»
وی در پایان میگوید: «در همه جای دنیا برای اینکه اخلاق حرفهای رعایت و به صورت استاندارد عمل شود، قانونی در مجموعه سازمانهای نظام دامپزشکی درخصوص نحوه رسیدگی، گزارش، تشخیص و تصمیم اجرایی به شکل کاملا مشخص تدوین شده است که حتی میتوانیم به راحتی از آن الگوگیری و آنها را بومیسازی کنیم. بنده امیدوارم که این مورد آخرین موردی باشد که اتفاق میافتد و بعد از آن ما مقید به رعایت اخلاق حرفهای باشیم و اخلاق دامپزشکی را در دستور کار خود قرار دهیم.»
جالبه که اکثر همکاران منتقد، خودشان در بیرون گود نشسته و اتو کشیده و مجلسی نظر می دهند که حیات وحش فلان و فلان است.
آخر برادر من در کلینیک شخصی در تهران نشستید و بی خبر از هر چیزی راحت میگویید لِنگش کن، چون فقط می خواهید تیتر اخبار باشید.
نه عزیز جان به عمل کار بر میاد وگرنه حرف زدن خیلی راحته مخصوصا تو این شرایط که فضای مجازی در انحصار شما دوستانی قرار داره که به نوعی سلبریتی دامپزشکی محسوب می شوید.
بیشتر مدعی صنف هستن تا ...