استانداری به دنبال راه‌اندازی دانشکده دامپزشکی در اراک است/ افزایش دستمزد، اجرای ماده ۱۹ را با مشکل مواجه کرده است

حکیم مهر- پدیده مظفری: هفته گذشته بود که با حکم رئیس سازمان دامپزشکی کشور، «دکتر محمد فتاحی زرندی» به سمت مدیر کل دامپزشکی استان مرکزی منصوب شد. این انتصاب بهانه‌ای شد تا به سراغ او برویم و دقایقی را به گفت‌وگو بنشینیم.

دکتر فتاحی بزرگترین مشکل دامپزشکی استان مرکزی را کمبود نیرو و شاید نبود نیرو معرفی می‌کند: «اسم کمبود نیرو برای گوش همه آشنا و تبدیل به یک مساله عادی شده است اما در اداره کل ما واقعا نوعی بحران است. تا جایی که ما حتی یک نیرو را نمی‌توانیم جابه جا کنیم و فاقد نیرو هستیم.»

وی در گفت‌وگو با حکیم مهر یکی از دلایل کمبود نیروی بومی در استان مرکزی را نبود دانشکده دامپزشکی معرفی و تصریح می‌کند: «راهکاری که استانداری پیگیر آن است و البته شاید صنف دامپزشکی آن را نپسندد، راه‌اندازی دانشکده دامپزشکی در استان مرکزی است تا از این طریق مشکل نیرو را حل کنند. اگرنه متاسفانه راه دیگری ندارد. چون حتی اگر ما در آزمون استخدامی، سهمیه اضافه‌تری هم بگیریم، از آنجاکه نیروی بومی نداریم، نیروها از استان‌های دیگر جذب می‌شوند و مدتی پس از استخدام، مساله انتقال را پیگیری می‌کنند و ما دوباره با کمبود نیرو مواجه هستیم.»

حکیم مهر: آقای دکتر، ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

بنده ورودی سال ۷۲ دانشکده دامپزشکی شهید چمران اهواز هستم.

حکیم مهر: بعد از دوره عمومی چه کردید؟

دوره عمومی من در سال ۷۹ تمام شد. البته در فرایند پایان‌نامه، چون می‌بایست دو دوره جوجه پرورش می‌دادم و استاد راهنمای من هم اعزام به خارج داشت، دفاع از پایان‌نامه من کمی طولانی شد. در هر صورت در سال ۷۹ فارغ‌التحصیل شدم و در همان سال، با توجه به شناختی که رئيس شبکه دامپزشکی وقت در دوران کارآموزی از من داشت، به من گفت که روحیات شما به سیستم دولتی می‌خورد و اصرار کرد که به اداره بروم. در نهایت با مدیرکل وقت صحبت و هماهنگ کردم و در سال ۷۹ در همین شبکه دامپزشکی اراک مشغول به کار و جذب سیستم دولتی شدم.

حکیم مهر: لطفا اشاره‌ای به سوابق اجرایی خود بکنید.

در ابتدا مانند بسیاری از دوستان، به‌عنوان کارشناس سل و بروسلوز در دامداری‌ها و مناطق روستایی مشغول بودم و به مدت هفت سال در حوزه‌های مختلف دارو، درمان و... خدمات گوناگون ارائه ‌کردم. در سال ۸۶ به شبکه دامپزشکی دلیجان رفتم و تا سال ۹۰ به‌عنوان مسئول دامپزشکی دلیجان مشغول به کار بودم. در سال ۹۰ به اراک منتقل شدم و به عنوان مسئول حراست اداره کل دامپزشکی انتخاب شدم. چهار سال بعد دکتر شانقی مدیرکل شدند و من را به‌عنوان معاون سلامت خودشان انتخاب کردند و این سمت تا چند روز پیش ادامه داشت.

حکیم مهر: به نظر شما مهمترین چالش‌های دامپزشکی استان مرکزی در حال حاضر چیست؟

برخی چالش‌های دامپزشکی بیرونی و تعدادی از آنها داخلی است. در بحث داخلی، بزرگترین مشکلی که در اداره کل با آن مواجه هستیم، کمبود نیروست که البته در مورد استان ما، نبود نیروست. کمااینکه اسم کمبود نیرو برای گوش همه آشنا و تبدیل به یک مساله عادی شده است اما در اداره کل ما واقعا نوعی بحران است. تا جایی که ما حتی یک نیرو را نمی‌توانیم جابه جا کنیم و فاقد نیرو هستیم. یکی از دلایل کمبود نیروی بومی در استان مرکزی، نبود دانشکده دامپزشکی است. استان ما نیروی دامپزشک خیلی کم دارد و اکثر نیروهای موجود از خارج استان هستند که در آزمون‌ها پذیرفته می‌شوند و می‌آیند، اما بعد از یکی دو ماه یا یک سال، به دنبال انتقالی هستند و دوباره جای آنها خالی می‌شود. عده‌ای از آنها به وسیله پارتی و عده‌ای نیز به بهانه شرایط خاص و بیماری منتقل می‌شوند و می‌روند و مشکلات زیادی برای ما به وجود می‌آورند.

ما مشکل کمبود دامپزشک را علاوه بر اداره کل، در بخش خصوصی هم داریم؛ به خصوص در واحدهای کشتارگاهی و جاهایی که نیازمند مسئول فنی هستند، با کمبود دکتر دامپزشک مواجهیم، به طوری که اگر دکتر یا مسئول فنی یک واحد برود، مشکلات زیادی برای جایگزینی آن داریم و در خیلی از موارد مجبور هستیم که با جاهای مختلف رایزنی کنیم تا دکتر بیاید. دکترها می‌آیند و مدتی می‌مانند، اما معمولا کار بهتری پیدا می‌کنند و می‌روند و دوباره واحد ما دچار مشکل می‌شود. اگر هم بخواهیم واحد را تعطیل کنیم که بحث‌های تولیدی، مشکلات اقتصادی و اشتغال به وجود می‌آید و اگر بخواهیم تعطیل نکنیم، ضوابط ما دچار مشکل می‌شود؛ لذا کمبود نیرو معضل اصلی استان ماست.

حکیم مهر: آیا برای مساله کمبود نیرو که به آن اشاره کردید، راهکاری هم به نظر شما می‌رسد؟

راهکاری که استانداری پیگیر آن است و البته شاید صنف دامپزشکی آن را نپسندد، راه‌اندازی دانشکده دامپزشکی در استان مرکزی است تا از این طریق مشکل نیرو را حل کنند. اگرنه متاسفانه راه دیگری ندارد. چون حتی اگر ما در آزمون استخدامی، سهمیه اضافه‌تری هم بگیریم، از آنجاکه نیروی بومی نداریم، باز نیروها از استان‌های دیگر جذب می‌شوند و همچنان مساله انتقال را پیگیری می‌کنند و منتقل می‌شوند و دوباره با کمبود نیرو مواجه هستیم.

حکیم مهر: در زمینه بیماری‌ها با چه معضلاتی روبرو هستید؟

تالاب میقان شهرستان اراک هر ساله در فصول پاییز و زمستان میزبان پرندگان مهاجر از کشورهای دیگر است که این اتفاق، مخاطرات بهداشتی خاص خود را دارد. لذا ما هر ساله در بحث آنفلوانزای فوق حاد پرندگان با مشکل مواجه هستیم. کمااینکه پرندگان آلوده هستند و کار ما را دوچندان می‌کنند. ما باید پایش‌های خود را دوچندان کنیم تا این آلودگی به واحدهای مرغداری استان سرایت نکند که در آن صورت در مقوله معدوم‌سازی، مشکلات انسانی و... مسائل مختلفی خواهیم داشت.

یکی دیگر از مشکلات ما در بحث کشتارگاه صنعتی است. متاسفانه در کل استان مرکزی فقط یک کشتارگاه صنعتی در شهرستان زرندیه داریم و کلانشهر اراک که مرکز استان است، فاقد کشتارگاه صنعتی دام است. حدود ۵۰ درصد کشتار استان در کشتارگاه اراک انجام می‌شود و صاحبان اکثر این کشتارگاه‌ها شهرداری‌ها هستند و لذا هزینه‌کرد آنها، آنطور که ما انتظار داریم، انجام نمی‌شود. علی‌رغم اینکه این کشتارگاه‌ها مشکلات زیادی دارند و هزینه هم می‌کنند، اما خواسته‌های ما برآورده نمی‌شود.

حکیم مهر: مهمترین برنامه‌های شما برای ارتقای دامپزشکی استان چیست؟

دامپزشکی استان منفک از دامپزشکی کشور نیست. ما باید همین دستورالعمل‌هایی را که سازمان دامپزشکی در طول سالیان متفاوت ابلاغ کرده، اجرا کنیم. خیلی از قوانین موجود دامپزشکی مغفول مانده و قابلیت اجرا ندارد، چرا که شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه عوض شده است. قوانین و دستورالعمل‌های سازمان دامپزشکی مربوط به سال ۱۳۵۰ است که این معضل باید حل شود؛ اصلاح آن هم در گرو همکاری سازمان دامپزشکی است و آنها باید کمک کنند که دستورالعمل‌های ما کمی استاندارد و بومی‌سازی شود.

اما یکی از برنامه‌های اصلی بنده در استان مرکزی، کاهش بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، به خصوص بیماری‌های بروسلوز و هاری است. ما به دنبال این هستیم که بتوانیم این بیماری‌ها را در استان کیس‌یابی و تعامل خود را با مرکز بهداشت افزایش دهیم. حتی به دنبال این هستیم که خودمان به شکل مستقیم با مطب‌های بخش خصوصی پزشکان بخصوص آزمایشگاه ها لینک زده و ارتباط برقرار کنیم تا گزارش بیماری به ما دهند. کمااینکه یکی از معضلات ما این است که خیلی از پزشکان  کیس را می‌بینند و درمان می‌کنند اما هیچ گزارشی به مرکز بهداشت نمی‌دهند تا آنها این گزارش را در اختیار ما قرار دهند و این مشکل‌ساز است. اگر گزارش‌گیری ما در بحث بروسلوز خوب باشد، می‌توانیم پیرو شناخت بیمار، کارهای بهداشتی خود را در منطقه آنها پیگیری کنیم. اگر واکسیناسیون یا خون‌گیری در منطقه نیاز است، آن را انجام دهیم و دام‌های بیمار را حذف کنیم.

همچنین برای صنایع تبدیلی مثل کشتارگاه‌ها، کارخانه‌های خوراک، بسته‌بندی و حتی مراکز پرورشی برنامه داریم تا بحث‌های ممیزی انجام دهیم. اگرچه این کار قبلا انجام شده، اما می‌خواهیم بیشتر انجام شود تا نواقص احصا شود و با رفع آنها، بتوانیم به سطح بهداشت عمومی کمک کنیم.

حکیم مهر: ارزیابی شما از وضعیت اجرای ماده ۱۹ آیین‌نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی در استان چیست و چه برنامه‌ای برای اجرای هرچه بهتر آن دارید؟

ماده ۱۹ تا قبل از امسال، در استان مرکزی وضعیت خوبی داشت اما امسال به دلیل افزایش نرخ دستمزد دامپزشکان بخش خصوصی، کارفرماها و مراکز تولید کننده، در بحث قراردادها خیلی موافقت نمی‌کنند و متاسفانه تعداد زیادی از آنها هنوز قراردادهای خود را تمدید نکردند. کارفرماها نسبت به این قضیه اعتراض دارند اما ما و نظام پای آن ایستادیم و پیگیری می‌کنیم که قراردادها بسته شود. به هر حال ماده ۱۹ قانونی است که هیات وزیران آن را تصویب کرده و حق همکاران زحمتکش ماست. درست است که شرایط اقتصادی خوب نیست اما همین شرایط برای همکاران ما هم وجود دارد. ماده ۱۹ مربوط به بهداشت جامعه است و اگر به درستی اجرا نشود، ممکن است عوارضی نظیر فساد و... دامنگیر بهداشت جامعه شود. به خاطر همین ما حتما پیگیری می‌کنیم که این قراردادها به درستی انجام شود.

حکیم مهر: آیا در استان مرکزی با معضل درمانگران غیرمجاز روبرو هستید؟ برای آن چه راهکاری دارید؟

نمی‌توانم بگویم که در استان با این معضل روبرو نیستیم، کمااینکه در بعضی شهرستان‌ها به دلیل کمبود دامپزشک این مساله را داریم. مثلا خیلی جاها فقط یک دامپزشک داریم که کارهای داروخانه، درمان و مرکز مایه‌کوبی را انجام می‌دهد. قطعا یک نفر به همه این کارها نمی‌رسد و طبیعتا عده‌ای از این شرایط سوء استفاده می‌کنند. درمانگران چند دسته هستند. یک تعداد کلینیسین‌های خودمان هستند که ورود پیدا کرده و خارج از آن منطقه جغرافیایی که پشت پروانه آنها قید شده، اقدام به کار درمان می‌کنند. در این صورت، سایر کلینیسین‌های منطقه‌ شاکی می‌شوند و با این قضیه مشکل دارند که آن را از طریق هیات بدوی نظام پیگیری می‌کنیم.

برخی کلینسین‌ها با همکاری دکترهای دامپزشک خدمات ارائه می‌دهند و برخی هم قصد سوء استفاده دارند و به شکل خودسر اقدام به درمان می‌کنند. یک عده هم که بی‌سواد هستند اما دخالت می‌کنند، مانند مباحث طب سنتی در درمان انسان که برخی بدون هیچ مدرکی ورود و در کارهای پزشکی دخالت می‌کنند که طبیعتا ما همه اینها را از طریق نظام و دادگاه مراجع قضایی پیگیری می‌کنیم.

حکیم مهر: وضعیت تعامل اداره کل با بخش خصوصی دامپزشکی چگونه خواهد بود؟

رابطه اداره کل با بخش خصوصی یک رابطه دوجانبه است؛ همانطور که ما یک‌سری انتظارات از بخش خصوصی داریم، متقابلا بخش خصوصی هم از اداره کل انتظار دارد. اگر هردوی ما این انتظارات را برآورده و رعایت کنیم، طبیعتا تعامل خوبی بین ما و بخش خصوصی ایجاد خواهد شد. به فرض اگر کلینیسینی وظایف خود را انجام دهد، گزارش بیماری دهد، در منطقه جغرافیایی خود عمل کند، تعرفه‌ها را رعایت و داروهای مجاز تجویز کند، ما نه‌تنها مشکلی با این افراد نداریم، بلکه خیلی هم از آنها استقبال و حمایت می‌کنیم.

اگر مرکزی خدایی ناکرده دستورالعمل‌ها را رعایت نکند برای احقاق حقوق مردم و هم رشته‌ای‌های خودمان، حتما اطلاع‌رسانی کرده و تذکر می‌دهیم. اگر هم توجه نکنند، مساله را از مراجع ذیربط ازجمله نظام دامپزشکی یا دادگاه پیگیری می‌کنیم. البته امیدواریم که کار به آنجا نرسد، کمااینکه قبلا هم تعامل خیلی خوبی داشتیم. اگر از خود بخش خصوصی هم سوال کنید، احتمالا تایید می‌کنند که تعامل بخش خصوصی با دامپزشکی استان مرکزی خوب است.

حکیم مهر‌: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.