حکیم مهر: آیا تابه حال علف خوردن
گربه یا سگ را دیده‌اید؟ بسیاری از گونه‌های وحشی از مواد طبیعی برای پیشگیری و
کنترل بیماری‌ها یا دفع انگل‌ها استفاده می‌کنند. این کار خوددرمانی در عالم
حیوانات است که در این مطلب آن را در مورد تامارین شیری سیاه بررسی میکنیم.
به گزارش حکیم مهر به نقل از فرادید، خوددرمانی با استفاده
از مواد طبیعی می‌تواند عملکر‌های پیشگیری‌کننده یا درمانی داشته باشد و شامل
انواع گسترده‌ای از رفتار‌ها می‌شود، ازجمله مصرف گیاهان دارویی، خاک یا استعمال
مواد طبیعی روی بدن. برای مثال گونه‌های زیادی از خاک برای بدست آوردن مواد معدنی
ضروری و تسهیل هضم استفاده می‌کنند. خوددرمانی در پستاندارانی از قبیل فیل‌ها، خرس‌ها،
گوزن‌ها و چندین گونه گوشتخوار مشاهده شده و به ویژه در پستانداران به خوبی شناخته‌شده
است.
به گزارش فرادید، در آزمایشگاه نخستی‌شناسیِ دانشگاه ایالتی
سائوپائولو در برزیل، تیم ما بوم‌شناسی رفتاری «تامارین» یک شیر سیاه را بررسی
کرد. این حیوان یک پستاندار کوچکِ نوگرمسیری و بومی جنگل‌های اطلس بزریل است که هم‌اکنون
در معرض خطر انقراض است. بخشی از این پروژه روی مطالعه‌ی واکنش‌های فیزیولوژیکی و
رفتاریِ تامارین به جداسازی و کاهش کیفیت زیستگاه متمرکز است.
گروه اعزامی به برزیل
ما در منطقه گروه‌های متعددی از تامارین‌ها را در بخش‌هایی
از جنگل اطلس دنبال کردیم تا داده‌های رفتاری و نمونه‌های مدفوع آن‌ها را برای
تحلیل‌های هورمونی بعدی جمع‌آوری کنیم. معمولاً سحرگاه از خواب بیدار می‌شدیم و
تامارین‌ها را از زمانی که مکان خواب‌شان را ترک می‌کردند تا اندکی قبل از غروب
آفتاب که برای خواب به آنجا بازمی‌گشتند، دنبال می‌کردیم.
در یکی از این مطالعات روزانه، آن‌ها را حین مالیدن بدنشان
به تنه‌ی درختی پوشیده از صمغ مشاهده کردیم. ابتدا تصور کردیم تامارین‌ها
قلمرویشان را نشانه‌گذاری می‌کنند، رفتاری که در این گونه‌ها رایج است. اما خیلی
زود متوجه شدیم تصورمان اشتباه است. در واقع، اعضای گروه بصورت جمعی ناحیه‌ای از
تنه‌ی درخت را به خودشان می‌مالند که ضمغ از آن بیرون زده و تامارین‌ها موی بدنشان
را به آن صمغ آغشته می‌کردند. نخستین غریزه‌ی ما این بود که این صحنه را ضبط کنیم
و نمونه‌هایی از تنه و صمغ درخت را برای شناسایی عصاره‌ی آن جمع‌آوری کنیم.
وقتی نمونه‌ی تنه‌ی درخت را به خانواده‌ای که میزبان ما
بودند نشان دادیم، آن‌ها فوراً بوی خاص این درخت را تشخیص دادند، درختی که محلی‌ها
به آن cabreúva می‌گویند.
در واقع صمغ تولیدشده یک بوی چوب‌مانند و تلفیقی از بوی دارچین، میخک، عسل و کاج
داشت. متخصص گیاه‌شناسی ما بعدتر تایید کرد این صمغ گونه‌ای از cabreúva به نام Myroxylon peruiferum است، درختی که در طب سنتی به داشتن خاصیت آنتی‌بیوتیکی،
ضدالتهابی و ضدانگلی‌اش شناخته‌شده است.
استفاده از این درخت توسط تامارین‌ها واقعاً خیره‌کننده بود
بنابراین پایینِ درخت دوربین کار گذاشتیم تا بازگشت دوباره‌ی تاماراین‌ها به سمت
درخت را ضبط کنیم. دوربین‌ها را در سه مکان مختلف در ایالت سائوپائولو کار
گذاشتیم: پارک مورو دو دیابو و در دو بخش جنگل در Guareí و سانتا ماریا. تصاویرِ ضبط‌شده به شکل حیرت‌انگیزی نشان داد
بسیاری از پستانداران ساکن جنگل اطلس به سراغ درخت cabreúvas می‌آیند. در مجموع، ۱۰
گونه‌ی مختلف در حال مالیدن بدنشان به صمغ این درختان یا لیسیدن آن مشاهده شدند.
این گونه‌ها شامل چندین پستاندار نوگرمسیریِ نمادین از قبیل اولسوت (پلنگ راه‌راه
آمریکایی)، مورچه‌خوار درختی جنوبی، کوآتی آمریکای جنوبی، راسوی پیرچهره و گراز
یقه‌دار میشد.
برای بسیاری از این گونه‌ها، این نخستین بار بود که رفتار
خودمراقبت‌گونه در آن‌ها مشاهده میشد. برای مثال، مورچه‌خوار قبل از مالیدن بدنش
به تنه‌ی درخت، از پنجه‌های بزرگش برای شکافتن تنه‌ی درخت و بیرون کشیدن ضمغ آن
استفاده می‌کرد. تعجب‌آورتر اینکه گراز‌ها صمغ درخت را بصورت جفت‌جفت به موی بدن و
سرِ هم می‌مالیدند. در مجموع، مشخص شد این گونه‌ها بطور خاص جذبِ صمغ این درخت و
مزایای فراوان آن می‌شدند.
برای شناسایی خواص این صمغ برای حیوانات، مطالعات بیشتری
باید انجام شود، اما چیزی که می‌دانیم اینست که پستانداران به سمت این درخت و صمغ
آن می‌آیند تا از آن برای التیام زخم‌ها و دفع انگل استفاده کنند. برای تامارین‌ها،
استفاده از این صمغ نقش مهمی در مبارزه با تب زرد دارد، یک بیماری که منشا آن پشه
است و جمعیت پستانداران را از بین می‌برد؛ بنابراین Cabreúva یک داروخانه‌ی جهانی و رایج برای ساکنان جنگل اطلس برزیلی
است. Myroxylon peruiferum به
احتمال زیاد یک منبع باارزش و بحث‌برانگیزست که به گونه‌هایی که از آن مصرف می‌کنند
کمک می‌کند با بهبود سلامت و افزایش موفقیت باروری، جمعیت‌شان را حفظ کنند. این
اکتشاف برای بقا موجودات این نواحی دلالت مهمی دارد چرا که ناپدید شدن این گونه‌ها
از جنگل‌های تخریب‌شده به طور بالقوه بر بقاء گونه‌های دیگر هم اثر می‌گذارد.
منبع: Bigthink
