ماهیت رشته دامپزشکی با سایر رشته‌های وزارت علوم متفاوت است/ چندین دهه قبل دامپزشکی در زیرگروه رشته‌های پزشکی از جمله دندانپزشکی، داروسازی و پزشکی تعریف می‌شد

حکیم مهر: رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: ماهیت رشته دامپزشکی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با سایر رشته‌های این وزارتخانه متفاوت است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «دکتر عباس پرهام» با اشاره به اینکه امروزه سطح‌بندی‌های مختلفی برای دانشگاه‌ها وجود دارد، اظهار کرد: از دهه‌های پیش ماموریت‌های متفاوتی برای دانشگاه‌ها در کشورهای مختلف در نظر گرفته شده که شامل طبقه‌بندی از نسل‌ یک تا پنج می‌شود.

وی افزود: دانشگاه‌های نسل یک در جهان تنها در زمینه آموزش فعالیت می‌کنند، نسل دوم در زمینه پژوهش‌ وارد شده و نسل سوم وظیفه بهره‌گیری از دستاوردهای آموزشی و پژوهشی را در قالب کارآفرینی به عهده گرفته‌اند. در نسل چهارم، دانشگاه‌ها یک گام پیش رفته و بایستی از خود تاثیرگذاری اجتماعی نیز به جای گذارند. نسل پنجم دانشگاه‌ها نیز باید علاوه بر مسئولیت‌های سایر نسل‌ها، راهبری جامعه را هم در دست گیرند.

وی افزود: برای همگام شدن با پیشرفت‌های دنیا و همچنین قدم برداشتن در مسیر تمدن‌سازی اسلامی-ایرانی، باید با توجه به این سطح‌بندی به دانشگاه‌های کشور ماموریت داده شود و دانشگاه‌های برتر کشور باید در سطح دانشگاه‌های نسل‌ چهار و پنج حرکت کنند که متناسب با این سطح‌بندی نوع سازوکارها، اهداف و ماموریت‌های هر دانشگاه‌ متفاوت خواهد بود.

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: همچنین باید وظیفه‌ نسل یک تا سه را دانشگاه‌های با سطح پایین‌تر و امکانات و جمعیت کمتر در دست بگیرند و برنامه‌ریزی‌ها در دانشگاه‌های برتر کشور از جمله دانشگاه فردوسی مشهد، برای احقاق تاثیرگذاری و راهبری جامعه باشد. البته قطعا نباید وظیفه نسل‌های یک تا سه در دانشگاه‌ها فراموش شود، زیرا که وظیفه این سطوح، پایه‌ و اساس اهدف بعدی و متعالی دانشگاه است.

پرهام در ادامه با اشاره به مشکلات رشته دامپزشکی در دانشگاه‌ها، عنوان کرد: ماهیت رشته دامپزشکی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با سایر رشته‌های این وزارتخانه متفاوت است. در چندین دهه قبل رشته دامپزشکی در زیرگروه رشته‌های پزشکی از جمله دندانپزشکی، داروسازی و پزشکی تعریف می‌شد و آموزش‌ها، واحدهای درسی و... دامپزشکی نیز شباهت بسیاری به این رشته‌ها دارد، اما در مقطعی تفکیک رشته‌ها بین وزارت علوم و وزرات بهداشت انجام شد و دامپزشکی در زیرمجموعه وزارت علوم قرار گرفت.

وی اضافه کرد: این تفاوت ماهیت رشته دامپزشکی با سایر رشته‌های وزارت علوم باعث عدم شناخت دقیق در سطوح و مقیاس‌های مدیریتی و دانشگاهی شده است و لذا یکی از دغدغه‌های بزرگ مسئولین دانشکده‌های دامپزشکی در هر دانشگاهی، آشنا کردن مسئولین دانشگاه با این تفاوت‌ها است. به تبع این تفاوت‌ها، مواردی نظیر نسبت استاد به دانشجو، امکانات موردنیاز و سنجش‌های بودجه‌ای، قابل قیاس با سایر رشته‌های وزارت علوم نیست. لذا باید این تفاوت‌ها دیده شده و یکی از دغدغه‌های اصلی ما، بودجه اختصاصی به دانشکده دامپزشکی است.

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: از دیگر کمبودهای رشته دامپزشکی برای ارتقای سطح علمی، نداشتن مزارع‌ مربوطه و کلینیک‌های تخصصی برای آموزش است. برای اینکه بتوانیم همگام با دانشگاه‌های نسل چهار و پنج جهانی پیش رویم، علاوه بر تقویت بعد آموزشی دانشجویان، باید فارغ‌التحصیلان ماهر تربیت کنیم، زیرا دکتر دامپزشک نیازمند مهارت‌ورزی کافی و استفاده از علم خود است و این هدف با داشتن مزرعه پرورشی و کلینیک مربوطه در کنار آموزش‌های آکادمیک محقق می‌شود. خوشبختانه دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد دارای کلینیک دامپزشکی است، اما به دلیل نداشتن مزرعه پرورشی، با یاددهی، مهارت‌آموزی و آموزش مطلوب عملی فاصله داریم.

پرهام اظهار کرد: از گذشته اقداماتی توسط مسئولین وقت دانشکده دامپزشکی برای اخذ زمین مزرعه‌ در منطقه‌ روستای کاهو پیگیری شده، اما متاسفانه علی‌رغم پیگیری‌های انجام‌شده، این موضوع هنوز به سرانجام نرسیده است. البته اخیرا امیدهای تازه‌ای در این خصوص حاصل شده و امیدوارم به نتیجه مطلوب برسد. در حال حاضر در کلینیک دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد، مجموعه‌ای با هدف ایجاد مزرعه‌ای کوچک در حال ساخت است و خوشبختانه پیشرفت فیزیکی خوبی داشته است.

وی عنوان کرد: علاوه بر دانشجویان رشته دکتری عمومی دامپزشکی و دوره‌های تخصصی، دو رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و بهداشت مواد غذایی نیز در مقطع کارشناسی در دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد تدریس می‌شود. اصلی‌ترین دغدغه دانشجویان این رشته‌ها، چالش‌های مرتبط با اشتغال است. چندین سال از جذب دانشجو در این رشته‌ها می‌گذرد و بسیاری از این دانشجویان فارغ‌التحصیل شده‌اند، اما این رشته‌ها در بازار کار آنچنان که لازم است شناخته نشده‌اند و فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها به سختی جذب بازار کار می‌شوند.

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای حل مشکل اشتغال فارغ‌التحصیلان این دو رشته، گفت: ما در جلسات و مکاتبات با نهادهایی از جمله اداره‌کل دامپزشکی، بخش خصوصی  و اتحادیه‌های مرتبط، این دغدغه‌ها را بیان کرده و از سمت این مجموعه‌ها قول‌هایی داده شده است. از طرفی، باید توانمندی و تخصص فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها برای افراد مختلف توضیح داده شده و اطلاع‌رسانی شود.

لزوم آمایش رشته‌های دانشگاهی برای دامپزشکی

پرهام با تاکید بر لزوم انجام آمایش دانشگاهی در مورد رشته دامپزشکی، بیان کرد: با توجه به ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های دولتی و آزاد و همچنین تاسیس دانشکده‌های جدید دامپزشکی در کشور، باید نیازسنجی و آمایش مجدد در سطح سرزمینی برای رشته دکتری عمومی دامپزشکی انجام شود. البته خوشبختانه آمار بیکاری در رشته دامپزشکی بسیار پایین است، اما برای اینکه کشور در آینده نیز با مشکل دامپزشک بیکار روبه‌رو نشود، نیازمند ورود جدی گروه دامپزشکی وزرات علوم به حوزه نیازسنجی هستیم.

وی با اشاره به عدم به‌روزرسانی برنامه درسی رشته دامپزشکی، اضافه کرد: برنامه درسی هر رشته‌ای باید با توجه به نیازها و ضرورت‌های جدید جامعه به‌روز شود، اما متاسفانه در مورد برنامه درسی دامپزشکی، بازنگری‌های متناسب با نیازهای روز کشور انجام نشده و برنامه‌ درسی کنونی این رشته، مربوط به چهار دهه گذشته است. در گروه دامپزشکی وزارت علوم با محوریت دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، بیش از یک دهه قبل فرآیندی برای تغییر برنامه درسی شروع شد که این اقدام با ابلاغیه‌ای از سمت وزارت علوم با عنوان اجازه دادن به دانشگاه‌های برتر برای ورود به بازنگری برنامه درسی همزمان شد.

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: بر این اساس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد نیز از حدود یک دهه قبل به فرایند بازنگری درسی ورود کرد. متاسفانه این مسیر با توجه به عدم مدیریت‌ صحیح و انتخاب تیم‌های ناهماهنگ در مسیر موثر و مطلوبی قرار نگرفت و به سرانجام نرسید و تمام زحمات تیم‌های مختلف این طرح به هدر رفت و به ثمر ننشست. درنتیجه، بر اساس تصمیم و ابلاغیه شورای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه، مقرر شد که از ابتدای مهرماه سال آینده برنامه درسی مصوب و بارگذاری‌شده در سایت وزارت علوم که مبتنی بر برنامه درسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران است، در دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی ارائه شود.

پرهام با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای افزایش پویایی دانشجویان رشته دامپزشکی دانشگاه فردوسی، بیان کرد: با مجموعه‌های اجرایی مانند اداره کل دامپزشکی، بخش‌ خصوصی، موسسه واکسن و سرم‌سازی رازی و هر سازمانی که با دامپزشکی مرتبط است، ارتباطات و تفاهم نامه‌هایی داشته‌ایم تا شرایط حضور و فعالیت دانشجویان را در این مجموعه‌ها بیش از پیش فراهم کنیم و شاهد فضایی پویا در بین دانشجویان باشیم. با این حال، همچنان حوزه‌های مرتبط با خارج از دانشگاه، بخش‌های اجرایی و به ویژه رسانه‌ها بایستی برای معرفی این رشته و ارتقای جایگاه دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته‌های مرتبط با دامپزشکی تلاش کنند.

وی با تاکید بر اینکه رشته دامپزشکی باید بیش از پیش معرفی و شناخته شود، اظهار کرد: توانمندی فارغ‌التحصیلان این رشته صرفا معطوف به درمان دام‌های بیمار نیست و در زمینه‌های مختلف نظیر ساخت واکسن، بهداشت مواد غذایی و به خصوص فناوری‌های زیستی نیز فعالیت می‌کنند. در مناسبت‌های مختلف مانند روز دامپزشکی که زمینه‌ برای شناساندن این رشته و توانمندی دانشجویان آن بیشتر فراهم است، تلاش می‌کنیم از طریق رسانه‌های مختلف و فضای مجازی ارتباط بهتری با جامعه بگیریم و جامعه را از قابلیت‌های مختلف فارغ‌التحصیلان دانشکده دامپزشکی آگاه کنیم.

 امکان فعالیت موثر دانشجویان دامپزشکی در حوزه دانش‌بنیان

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به امکان ورود و فعالیت موثر دانشجویان رشته دامپزشکی بر اساس ماهیت دروس آن به حوزه دانش‌بنیان، افزود: امکان ورود ایده‌های خلاق و ثبت اختراعات خاص وجود داشته و دارد. خوشبختانه در حال حاضر دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در برخی از گرایش‌های دانشکده مانند رشته بهداشت مواد غذایی، گروه فناوری زیستی و برخی از همکاران و متخصصین بالینی، به صورت موردی و پراکنده به حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان ورود پیدا کرده‌اند، اما هنوز به صورت هماهنگ و گفتمانی و با برنامه‌ریزی مشخص وارد این حوزه نشده‌ایم.

پرهام ادامه داد: امکان بروز و ظهور این خلاقیت‌ها و تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان، از طریق بخش ارتباط با صنعت و جامعه دانشکده فراهم است. دانشجویان علاقه‌مند و دغدغه‌مند زیادی در دانشکده دامپزشکی حضور دارند و از طریق معاونت پژوهشی دانشکده، تقاضای ارتباط و همکاری با چندین شرکت دانش‌بنیان را در دستور کار قرار داده‌ایم تا ایده‌های خلاقانه‌ دانشجویان را شکل دهند و چه بسا بتوانیم چندین شرکت دانش‌بنیان را در دانشکده مستقر کنیم. همچنین از طریق معاونت پژوهشی دانشکده نیز برای ارتباط موثرتر با پارک علم و فناوری اقدام شده است. در این راستا در تلاشیم از متخصصین پارک دعوت کنیم تا در دانشکده حضور پیدا کنند و یک سری از گفتمان‌های علمی و پژوهشی در دانشکده دامپزشکی برای هموار کردن مسیر اجرای ایده‌های خلاق و افزایش پویایی دانشجویان شکل گیرد.

وی با تاکید بر اینکه یکی از اهداف دانشگاه‌های نسل چهار و پنج تاثیرگذاری در پیشبرد اهداف جامعه است، بیان کرد: برای ارائه ایده‌های نو و ثبت فناوری‌های جدید در تلاشیم تا این موضوع به یک گفتمان موثر و رایج در دانشکده تبدیل شود که یکی از الزامات آن ارتباط‌گیری با جامعه هدف دامپزشکی و شناختن مشکلات آنهاست.

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: این دانشکده در حوزه پژوهشی یکی از دانشکده‌های موفق و پیشرو کشور است. به همت دانشجویان و اساتید محترم، آثار و برون‌دادهای معتبری در قالب مقالات معتبر فهرست جی‌سی‌آر (JCR) و اسکوپوس  (Scopus) خلق شده‌ است. همچنین ثبت اختراعات در برخی از رشته‌های دانشکده نمود بیشتری داشته و چند شرکت دانش‌بنیان با محوریت فناوری‌ زیستی و از متخصصین دامپزشکی نیز در مرکز رشد دانشگاه مستقر هستند.

پرهام با اشاره به حوزه خدماتی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد، عنوان کرد: خدمات بالینی و درمانی روزانه از طریق همکاران گروه علوم درمانگاهی و پاتوبیولوژی در کلینیک دامپزشکی دانشکده ارائه می‌شود و از طرفی ارتباط موثر همکاران گروه بهداشت مواد غذایی با صنایع غذایی استان باعث ارائه خدمات حرفه‌ای شده است.