حکیم مهر: عرضه شیر به‌صورت خام در فروشگاه‌های لبنیات سنتی در شهرها و روستاها طی سال‌های گذشته، خارج از نظارت سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت موجب گسترش بیماری تب مالت در کشور شده و به نظر می‌رسد این موضوع باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن در بدنه حاکمیتی کشور تعیین تکلیف و ساماندهی شود.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایانا، ترجیح تولید و عرضه محصولات لبنی در قالب سنتی یا صنعتی، سال‌هاست که موردبحث و چالش است. صنایع و کارخانه‌های تولید لبنیات در کشور، لبنیات سنتی را ازنظر بهداشتی مورد قضاوت قرار می‌دهند و تولیدکنندگان صنفی و سنتی لبنیات، یا همان فروشگاه‌های لبنیاتی در سطح شهرها، محصولات لبنی صنعتی را ناسالم، رقیق‌شده و یا دارای مواد نگهدارنده معرفی می‌کنند. اما آنچه مسلم است، محصولات لبنی چه سنتی و چه صنعتی طرفداران و مشتریان خود را دارند؛ و توسعه روزافزون تنوع تولیدات محصولات صنعتی و افزایش تعداد فروشگاه‌های محصولات لبنی سنتی در سطح شهرها، گواه این مدعاست.
باوجود افزایش قیمت شیر، پروتئین محصولات لبنی هنوز هم یکی از فرآورده‌های باارزش غذایی بالا و به نسبت ارزان‌قیمت محسوب میشود؛ که باوجود کاهش قدرت خرید جامعه، کم‌وبیش جای خود را در سبد غذایی خانوار حفظ کرده‌اند. بااین‌حال، این فرآورده غذایی ارزشمند دامی، می‌تواند عامل انتقال بیماری ترسناکی به نام تب مالت باشد؛ که توسط باکتری بروسلا در دام‌های مبتلا به بیماری بروسلوز، وارد شیر خام میشود که این، لزوم و اهمیت نظارت دقیق بر سلامت این محصولات غذایی باارزش با منشأ دامی را غیرقابل‌انکار می‌کند.
شکاف نظارتی بر عرضه شیر خام و هزار ابتلای 22 هزار نفر به تب مالت
بر اساس اعلام اداره بیماری‌های مشترک بین انسان و دام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، آمار ابتلا به بیماری تب مالت در کشور، سال گذشته در حدود ۲۲ هزار نفر بوده؛ و سال جاری نیز بنا به گفته مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری بروسلوز، شیوع این بیماری در کشور چشمگیر و استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کهکیلویه و بویراحمد، بالاترین میزان مبتلایان به تب مالت را به خود اختصاص دادند. رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی اردبیل نیز در مصاحبه‌ای با ایرنا گفته است: بیش از ۹۵ درصد مبتلایان به بیماری تب مالت از شیر سنتی استفاده می‌کنند.
این آمار با توجه به فعال بودن شبکه‌های بهداشتی وزارت بهداشت، به‌عنوان متولی تأمین بهداشت و سلامت جامعه و همچنین نظارت بر بهداشت مواد غذایی دامی فرآوری شده، و همچنین سازمان دامپزشکی به‌عنوان متولی تأمین بهداشت و سلامت جمعیت دام و نظارت بر بهداشت فرآورده‌های خام دامی، عجیب و نگران‌کننده است.
به نظر می‌رسد شکاف نظارتی روی عرضه شیر خام در مراکز عرضه لبنیات سنتی، جدای از مصرف لبنیات خام در روستاها و جوامع عشایری، همان نقطه‌ای باشد که باید برای پیشگیری از توسعه شیوع تب مالت روی آن انگشت گذاشت.
فروشندگان لبنیات سنتی که مجوز فعالیت خود را از سازمان غذا و دارو و مرکز سلامت محیط و کار دریافت می‌کنند، اعتقاد و اصرار به‌سلامت شیر خامی دارند که در فروشگاه‌های خود به‌صورت کیلویی عرضه می‌کنند. ولی گسترش و شیوع تب مالت حتی در کلان‌شهرهای کشور، به‌عنوان یک بیماری هزارچهره و مزمن، این ادعا را رد می‌کند.
عرضه شیر خام در مغازه ها ممنوع است
«محمدرضا شیرزادی» رئیس اداره بیماری‌های زئونوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دراین‌ارتباط به خبرنگار ایانا گفت: نظارت بر سلامت شیر خام در حال عرضه در مراکز لبنیات سنتی، بر عهده سازمان دامپزشکی است؛ ولی این سازمان فروش شیر خام را در این مراکز ممنوع اعلام کرده است.
عدم مسئولیت سازمان دامپزشکی کشور در نظارت بر عرضه شیر خام در فروشگاه‌های لبنیات سنتی
از سوی دیگر، «دکتر هادی تبرایی» مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور در گفت‌وگویی با خبرنگار ایانا از عدم مسئولیت این سازمان در نظارت بر عرضه شیر خام در فروشگاه‌های لبنیات سنتی خبر داد.
وی گفت: بر اساس سیاست‌های بهداشتی سازمان، عرضه هرگونه شیر خام در واحدهای لبنیات سنتی و گاوداری‌های شیری، به دلیل مشکلات بهداشتی مترتبه، و جلوگیری از اشاعه بیماری‌های قابل‌انتقال انسان و حیوان ممنوع بوده؛ و این موضوع طی بخشنامه‌ای در تاریخ ۲۷/ ۲ /۱۴۰۱ به معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین به ادارات کل دامپزشکی استان‌ها جهت اجرا، با همکاری معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز بهداشت محیط و کار استان ابلاغ‌شده است.
تبرایی افزود: به استناد قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه، در گزارش ارزیابی صورت گرفته، اعمال نظارت بهداشتی دامپزشکی و اجرای مقررات بهداشتی تولید و تضمین کیفیت در محل‌ها و اماکن مشمول آیین‌نامه، ازجمله کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و مراکز تولید، تهیه آماده‌سازی و توزیع و عرضه فراورده‌های خام دامی از طریق صدور پروانه‌ها و سایر مجوزهای بهداشتی و بازرسی از سوی سازمان دامپزشکی کشور و نیز کنترل بهداشتی توسط مسئولین فنی بهداشتی مربوط به مورد اجرا گذاشته میشود.
وی ادامه داد: از آنجا که واحدهای تولید، عرضه و توزیع فراورده‌های لبنی سنتی و صنفی بر اساس پروانه‌های فعالیتی که از سازمان غذا و دارو و مرکز سلامت محیط و کار معاونت بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی دریافت می‌کنند، مسئولین فنی به‌کارگیری شده نیز، از سوی مراجع مذکور معرفی شده وفعالیت می کنند. ازاین‌رو نظارت بر این واحدها بر عهده مراجع صادرکننده پروانه یا مجوز، یعنی سازمان غذا و دارو یا مرکز سلامت محیط و کار است.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، این عرضه، در نقطه کور نظارتی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی قرارگرفته است و لزوم ساماندهی و تعیین تکلیف عرضه شیر خام در فروشگاه‌های عرضه محصولات لبنی سنتی، باهدف حفظ سلامت جامعه و پیشگیری از شیوع بیماری‌های قابل‌انتقال از شیر خام، به جد احساس میشود.
در حال حاضر با توجه به مستندات موجود، توپ این وظیفه مهم حاکمیتی، از زمین سازمان دامپزشکی کشور خارج‌شده و لازم است این ساماندهی، تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سرانجام برسد.
واحدهای سنتی لبنی ، هیچ ربطی به دامپزشکی ندارند.شبکه های بهداشت که در زمان استعلام پروانه کسب ، این واحدها را تایید می کنند ، خودشان هم باید پاسخگوی محصولات آنها باشند. 
