عدم فعالیت مدیران سازمان دامپزشکی در بخش خصوصی، موجب شده نتوانند مشکلات واقعی دامپزشکی را درک کنند/ ورود رشته «رفتارشناسی حیوانات» به ایران یکی از آرزوهای من است

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «دکتر بهروز شکیبا» دامپزشک و مجری تلویزیونی، نمونه‌ای از افرادی است که در دو عرصه مختلف، دامپزشکی و رسانه، با موفقیت و تعهد فعالیت کرده‌اند. او که از سال ۱۳۷۶ از دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه فارغ‌التحصیل شده، توانسته است در کنار درمان اسب‌ها، گاوها و دام‌های سبک، به‌عنوان مجری برنامه‌های تلویزیونی، به‌ویژه در حوزه پزشکی و سلامت، حضور پررنگی در صدا و سیما داشته باشد. دکتر شکیبا در گفت‌وگویی صریح و خواندنی با حکیم مهر، از مسیری که در دامپزشکی پیموده، علاقه‌مندی‌اش به روانشناسی، چالش‌های فعالیت در دو حوزه مختلف و لزوم توجه بیشتر به اهمیت دامپزشکی در سلامت عمومی جامعه صحبت کرده است. او با تأکید بر این نکته که «اگر دامپزشکان نباشند، سلامت عمومی جامعه به خطر می‌افتد»، به مشکلات کم‌توجهی به این حرفه در رسانه‌ها و دولت اشاره کرده و از نقش حیاتی این رشته در حفظ بهداشت و سلامت مردم در ابعاد مختلف سخن گفته است.

حکیم مهر: شما در چه سالی و کدام دانشکده وارد رشته دامپزشکی شدید؟ آیا این انتخاب بر اساس علاقه بود یا تقدیر؟

من در سال ۱۳۷۰ وارد دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه شدم و در سال ۱۳۷۶ از این دانشکده فارغ‌التحصیل شدم. راستش را بخواهید، ورود من به دامپزشکی بیشتر بر حسب تقدیر بود و نه علاقه شخصی.

حکیم مهر: بعد از ورود به این رشته، فضای دانشکده و دوران تحصیل عمومی را چطور ارزیابی کردید؟ واکنش اطرافیان به این انتخاب چگونه بود؟

در آن زمان قبولی در مقطع دکتری بسیار مهم بود، به‌ویژه در گروه اول رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی. البته در ابتدا علاقه خاصی نداشتم، اما به‌مرور زمان متوجه شدم که دامپزشکی دنیای وسیعی دارد و انتخاب‌های زیادی در آن وجود دارد. این گستردگی یکی از مزایای بزرگ این رشته است و باعث شد به آن علاقه‌مند شوم. اطرافیانم هم واکنش مثبتی داشتند و وقتی دیدند که علاقه‌مند شده‌ام، خوشحال بودند که در رشته‌ای که دوست دارم، تحصیل می‌کنم.

حکیم مهر: بعد از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۷۶ چه مسیری را دنبال کردید؟

بلافاصله به سربازی رفتم و در آنجا مجوز مطب نیمه‌وقت گرفتم. دوران سربازی من در یک باشگاه سوارکاری سپری شد و همین باعث شد که به حوزه اسب علاقه‌مند شوم. از همان زمان، کار درمان اسب را شروع کردم. مطب ما در ورامین بود و در کنار اسب، روی گاوداری و دام سبک (گوسفند) هم کار می‌کردم. این روند همچنان ادامه دارد و هنوز هم در هر سه حوزه یعنی اسب، گاوداری صنعتی و سنتی، و گوسفندداری فعالیت دارم.

حکیم مهر: چگونه وارد حوزه اجرا و صداوسیما شدید؟ آیا از ابتدا به گویندگی علاقه داشتید؟

ورود من به صداوسیما به دوره دانشجویی‌ام در ارومیه برمی‌گردد. پدرم کارمند صداوسیما بود و از طریق ایشان به این سازمان معرفی شدم. ابتدا برای کار دانشجویی به کتابخانه صداوسیما رفتم تا کارهای دفتری انجام دهم، اما مسئولان آنجا متوجه شدند که صدای خوبی دارم و پیشنهاد کردند که در رادیو فعالیت کنم. همین موضوع باعث شد که از سال ۱۳۷۳ وارد عرصه اجرا شوم و تاکنون نزدیک به ۳۰ سال در این حوزه فعالیت دارم.

حکیم مهر: در چه برنامه‌هایی فعالیت داشتید و مسیر حرفه‌ای شما در صداوسیما چگونه ادامه پیدا کرد؟

ابتدا در رادیو فعالیت کردم و به‌عنوان گوینده خبر در آذربایجان غربی مشغول شدم. چند دوره به‌عنوان برترین گوینده شهرستان‌های کشور انتخاب شدم و در مسابقات گویندگی کشوری نیز حضور داشتم. بعد از فارغ‌التحصیلی، به تهران آمدم و اجرای برنامه‌هایی مانند «نگاهی به مطبوعات» در شبکه یک با آقای بیژن نوباوه را بر عهده داشتم. از آن زمان به بعد، در شبکه‌های مختلف صداوسیما فعالیت کردم. اکنون نزدیک به ۱۰ سال است که مجری برنامه «دکتر سلام» هستم که یک برنامه تخصصی پزشکی محسوب می‌شود.

حکیم مهر: بازگشت شما به تهران به دلیل فعالیت در صداوسیما بود؟

 در واقع خانه و زندگی من در تهران بود و صرفاً برای تحصیل به ارومیه رفته بودم. بعد از اتمام تحصیل، طبیعی بود که به محل زندگی‌ام در تهران بازگردم. ما ساکن ورامین هستیم، پدر و مادرم در آنجا زندگی می‌کنند و خودم در تهران ساکن هستم.

حکیم مهر: چگونه فعالیت‌های خود را در دامپزشکی و صداوسیما مدیریت می‌کنید تا هیچ‌کدام دچار اختلال نشود؟

تنظیم این دو حوزه کاری بسیار دشوار است و هنوز هم سختی‌های خاص خود را دارد. من حدود ۱۵ سال است که مدیر یک بیمارستان دامپزشکی عمومی در ورامین هستم که دارای بخش‌ها و پرسنل زیادی است. هم‌زمان در تلویزیون هم فعالیت می‌کنم، اما کار اصلی من دامپزشکی است و در صداوسیما فقط اجرا دارم و استخدام رسمی نیستم. برنامه «دکتر سلام» نیز ظهرها به‌صورت زنده پخش می‌شود و من دو روز در هفته در آن حضور دارم. این کار پیچیده‌ای است، اما با مدیریت زمان سعی می‌کنم همه کارها را پیش ببرم، چون هر دو حوزه جزو علایق من هستند.

علاوه بر این، در سال ۱۳۹۶ مدرک کارشناسی ارشد روان‌شناسی گرفتم و در این حوزه نیز فعالیت دارم. اکنون یکی از مدرسان حوزه روان‌شناسی در کشور هستم و در نقاط مختلف، مهارت‌های زندگی را تدریس می‌کنم. به این ترتیب، هم‌زمان در سه حوزه دامپزشکی، صداوسیما و روان‌شناسی مشغول هستم.

حکیم مهر: چگونه به حوزه روان‌شناسی علاقه‌مند شدید؟ آیا فرصت داشتید که به حوزه دیگری فکر کنید؟

از کودکی به رشته روان‌شناسی علاقه داشتم. حتی وقتی در دامپزشکی قبول شدم، اولین سؤالم از اساتید این بود که آیا تخصصی به نام رفتارشناسی حیوانات در این رشته وجود دارد یا خیر؟ در سال ۱۳۷۰ تصور من این بود که اگر قرار باشد در دامپزشکی تخصص بگیرم، این تخصص در حوزه روان‌پزشکی دامپزشکی و رفتارشناسی حیوانات خواهد بود. امروزه این رشته در سطح جهانی وجود دارد، اما در ایران هنوز توسعه نیافته است و یکی از آرزوهای من این است که بتوانم در این حوزه مدرک دکتری بگیرم. تاکنون چند بار تلاش کردم که این رشته را به‌صورت آنلاین دنبال کنم، اما موفق نشدم. بااین‌حال روانشناسی تأثیر بسیار زیادی در زندگی شخصی و حرفه‌ای من داشته است. توانایی برقراری ارتباط خوب با انسان‌ها در حوزه دامپزشکی هم به من کمک کرده است. به همین دلیل اکنون در این حوزه تدریس می‌کنم. اگرچه تدریس من در دانشگاه‌ها نیست، اما در سازمان‌ها، ادارات، صنعت نفت و سایر ارگان‌های مختلف مهارت‌های زندگی را آموزش می‌دهم.

حکیم مهر: روان‌شناسی و رفتارشناسی حیوانات می‌تواند مبحث جذابی باشد. شما فرمودید که این حوزه در دنیا وجود دارد اما در ایران توسعه نیافته است. آیا به این فکر کرده‌اید که بنیان‌گذار این رشته در ایران باشید؟

این کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است و ادعای بزرگی خواهد بود اگر بگویم که می‌توانم چنین رشته‌ای را به ایران بیاورم. رفتارشناسی حیوانات، به‌ویژه در حیوانات خانگی، بسیار مطرح است. ما همان علائمی را که در انسان‌ها می‌بینیم، مانند افسردگی، اضطراب جدایی و انواع استرس‌ها، در حیوانات نیز مشاهده می‌کنیم. اما اینکه بخواهم این تخصص را به‌صورت رسمی در ایران بنیان‌گذاری کنم، نیازمند گذراندن دوره‌های حضوری در خارج از کشور است، که تاکنون امکان آن برایم فراهم نشده است.

البته برخی دوستان در این حوزه به‌صورت جسته‌وگریخته فعالیت‌هایی انجام داده‌اند و دوره‌های کوتاه‌مدتی را به‌صورت آنلاین گذرانده‌اند. من چند نفر را می‌شناسم که در این زمینه کار می‌کنند و بسیار موفق هستند، و می‌توان با آن‌ها ارتباط برقرار کرد.

حکیم مهر: شما به ارتباط میان روان‌شناسی و حیوانات اشاره کردید. آیا این ارتباط می‌تواند در بهبود وضعیت روحی انسان‌ها نیز مؤثر باشد؟

بله، این دو حوزه ارتباط مستقیم با یکدیگر دارند. در روان‌شناسی و روان‌پزشکی، برای درمان افسردگی و اضطراب، از روش «انیمال تراپی» یا همان درمان از طریق ارتباط با حیوانات استفاده می‌شود. ارتباط با حیوانات باعث ایجاد آرامش روحی و روانی در انسان می‌شود. امروزه بسیاری از افرادی که حیوان خانگی دارند یا با اسب مأنوس هستند، احساس آرامش بیشتری دارند.

به‌طور کلی، توصیه ما برای کاهش اضطراب و استرس این است که افراد با طبیعت و مخلوقات خداوند بیشتر ارتباط برقرار کنند. گل و گیاه، طبیعت و حیوانات، همگی در ایجاد آرامش نقش دارند. به‌ویژه در مشاغل پراسترس مانند دامپزشکی، اگر افراد از این ابزارهای کمکی بهره نگیرند، دچار فرسودگی شغلی خواهند شد.

حکیم مهر: شما در چندین حوزه مختلف فعالیت دارید؛ دامپزشکی، صداوسیما و روان‌شناسی. آیا این تنوع کاری برای شما خسته‌کننده نیست؟ آیا مسائل مالی در این انتخاب‌ها تأثیر داشته است؟

همیشه از من پرسیده می‌شود که چرا در چندین حوزه مختلف کار می‌کنم و آیا این مسئله برای من دشوار نیست. بله، بحث مالی هم مطرح است، اما موضوع اصلی، علاقه شخصی من به این حوزه‌هاست. چون کارهایی را انجام می‌دهم که به آن‌ها علاقه دارم، هر روز احساس تازگی و نو شدن می‌کنم. خدا را شکر، علاوه بر رضایت شخصی، از نظر مالی هم منفعت داشته است.

حکیم مهر: اشاره کردید که در صدا و سیما برنامه‌ای مرتبط با حوزه پزشکی اجرا می‌کنید. آیا توانسته‌اید در مورد رسالت دامپزشکی هم صحبت کنید و موفق باشید؟

بله، من در تلویزیون چند سال است که دو برنامه دارم؛ برنامه اول که دوره‌اش تمام شده و قرار است دوره جدید آن شروع شود، و برنامه دوم ما برنامه نوروزی است که در شبکه سلامت پخش می‌شود. رویکرد این برنامه دقیقاً به دامپزشکی اختصاص دارد. معنای عنوان آن «جستجوگر و کنجکاو» است و به حوزه امنیت غذایی مردم پرداخته می‌شود. این برنامه به صورت زنده و چالشی است و ما در آن به طور مستقیم به مباحث دامپزشکی می‌پردازیم. در این برنامه، مسئولین دامپزشکی و همچنین متخصصین مختلف از رشته دامپزشکی را دعوت کرده‌ایم تا بحث‌های تخصصی در مورد امنیت غذایی و حوزه دامپزشکی داشته باشیم.

حکیم مهر: آیا در برنامه «دکتر سلام» هم به موضوعات مرتبط با دامپزشکی پرداخته‌اید؟

بله، برنامه دکتر سلام یکی از قدیمی‌ترین و پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی است که نزدیک به 17 سال است که پخش می‌شود. در این برنامه، ما به بیماری‌های مشترک انسان و دام می‌پردازیم. این برنامه به دلیل سابقه طولانی‌اش، بینندگان خاص خودش را دارد. من بارها تلاش کرده‌ام که همکاران خوبم را دعوت کنم و در برنامه در مورد بهداشت مواد غذایی و ارتباط آن با دامپزشکی صحبت کنیم. دامپزشکی همیشه به نوعی در برنامه گنجانده شده و من سعی کرده‌ام که دامپزشکی را بیشتر وارد این برنامه کنم. در واقع به واسطه این برنامه توانسته‌ایم توجه مردم را به اهمیت دامپزشکی و ارتباط آن با سلامت عمومی جلب کنیم. در سری جدید این برنامه که سال جدید شروع می‌شود، باز هم قصد داریم همان رویکرد را ادامه دهیم و به فعالیت‌های مختلف دامپزشکی در حوزه‌هایی مانند آبزیان، زنبورداری، عسل و حتی دام‌های سبک و سنگین بپردازیم.

حکیم مهر: به نظر شما رسانه‌های عمومی به اندازه کافی به دامپزشکی پرداخته‌اند؟

متاسفانه باید بگویم که هنوز در رسانه‌ها به دامپزشکی به اندازه کافی توجه نشده است. دامپزشکی حوزه‌ای بسیار گسترده است که در صدا و سیما و رسانه‌ها به آن پرداخته نشده یا بسیار محدود پرداخته شده است. من همیشه در تلاش بوده‌ام که این رشته و فعالیت‌های آن را بیشتر معرفی کنم، اما متاسفانه هنوز جامعه و مسئولین به اندازه کافی از اهمیت دامپزشکی آگاه نیستند. رسانه‌ها باید در این زمینه نقش مؤثری ایفا کنند. باید مردم متوجه شوند که اگر دامپزشکان نباشند، سلامت عمومی جامعه به خطر می‌افتد. دامپزشکان به ویژه در زمینه‌های مختلفی مانند بهداشت مواد غذایی، بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، و بسیاری از مسائل بهداشتی دیگر، نقشی حیاتی دارند که متاسفانه کمتر به آن توجه می‌شود. در حال حاضر در بخش‌های مختلف دولتی مانند شهرداری، دارایی، و حتی مجلس، نماینده‌ای از دامپزشکی وجود ندارد و این باعث می‌شود که مشکلات زیادی برای فعالان این حوزه به وجود آید.

حکیم مهر: در مورد مشکلات موجود در ارتباط بین بخش دولتی و خصوصی در حوزه دامپزشکی چه نظری دارید؟

یکی از مشکلاتی که در حوزه دامپزشکی وجود دارد، این است که مسئولین دولتی که در سازمان دامپزشکی کشور فعالیت می‌کنند، بسیاری از آن‌ها تجربه کافی در بخش خصوصی ندارند. این مسئله باعث می‌شود که نتوانند دغدغه‌ها و مشکلات فعالان بخش خصوصی را به درستی درک کنند. البته این موضوع مشابهی با حوزه پزشکی دارد. در پزشکی، وزیر بهداشت خود مطب دارد یا حتی در بیمارستان‌ها سهامدار است و در نتیجه این همدلی و درک از مشکلات پزشکان در سیستم دولتی بیشتر دیده می‌شود. اما در دامپزشکی این همدلی و ارتباط کمتر وجود دارد. مسئولین دولتی معمولاً تنها به مسائل دولتی و اجرایی توجه می‌کنند، در حالی که مشکلات فعالان بخش خصوصی را به درستی درک نمی‌کنند. این موجب می‌شود که گاهی اوقات در تعامل با بخش خصوصی، تضادهای زیادی به وجود بیاید.

حکیم مهر: نظر شما در مورد نیاز جامعه به دامپزشکی چیست؟ آیا مردم به اندازه کافی از اهمیت این رشته آگاه هستند؟

مردم هنوز به درستی درک نکرده‌اند که بدون حضور دامپزشکان، سلامت عمومی جامعه به خطر می‌افتد. دامپزشکی تنها به دام‌ها و حیوانات خانگی محدود نمی‌شود. دامپزشکان در زمینه بهداشت مواد غذایی، بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، و حتی در تامین غذای مردم در شرایط بحرانی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. اگر دامپزشکان نباشند، مشکلات زیادی برای سلامت عمومی پیش می‌آید. این مشکلات می‌تواند شامل بیماری‌های مشترک، آلودگی‌های غذایی، و بحران‌های بهداشتی دیگر باشد. در حال حاضر چون این نیاز به طور کامل در جامعه احساس نمی‌شود، رسانه‌ها باید به این مسئله بیشتر توجه کنند. باید مردم متوجه شوند که دامپزشکان همانطور که در سلامت غذای آن‌ها نقش دارند، در سلامت جامعه به طور کلی نقش حیاتی دارند.

حکیم مهر: آیا بخش خصوصی در دامپزشکی می‌تواند نقش موثری در معرفی این رشته و خدمات آن به جامعه داشته باشد؟

بله، قطعاً بخش خصوصی می‌تواند نقش بسیار موثری در معرفی دامپزشکی و خدمات آن به جامعه داشته باشد. وقتی مردم متوجه شوند که دامپزشکان چه نقشی در حفظ سلامت عمومی و بهداشت مواد غذایی دارند، احساس نیاز بیشتری به این حرفه پیدا خواهند کرد. بخش خصوصی می‌تواند از این فرصت بهره‌برداری کند و آگاهی‌رسانی بیشتری در این زمینه انجام دهد. این کار به مردم کمک می‌کند که اهمیت دامپزشکی را بهتر درک کنند و در نتیجه از مسئولین دولتی بخواهند که بیشتر به این رشته توجه کنند. بخش خصوصی می‌تواند با برگزاری همایش‌ها، تولید محتوای آموزشی، و همکاری با رسانه‌ها نقش بزرگی در این زمینه ایفا کند.

حکیم مهر: آیا پیشنهاد خاصی برای بهبود وضعیت دامپزشکی در کشور دارید؟

یکی از آرزوهای من این است که دامپزشکان بخش دولتی نیز در بخش خصوصی فعالیت داشته باشند تا دغدغه‌های فعالان این بخش را به درستی درک کنند. وقتی که مسئولین دولتی در کنار بخش خصوصی قرار بگیرند و از نزدیک مشکلات آن‌ها را مشاهده کنند، می‌توانند تصمیمات بهتری برای حمایت از این حوزه اتخاذ کنند. این همدلی می‌تواند به بهبود وضعیت دامپزشکی کمک کند. همچنین باید مسئولین دولتی بیشتر به فعالیت‌های دامپزشکی توجه کنند و از آن‌ها حمایت نمایند. یکی از مشکلات بزرگ دامپزشکی این است که مسئولین دولتی که خود تجربه کار در این حوزه را ندارند، نمی‌توانند درک کاملی از چالش‌ها و نیازهای فعالان این حرفه داشته باشند. در نهایت، دامپزشکان همانطور که در شرایط بحرانی به تأمین غذای مردم کمک می‌کنند، می‌توانند در شرایط عادی هم تأثیرات بزرگی در حفظ سلامت جامعه داشته باشند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.