سازمان دامپزشکی کشور حذف نشده اما در ستاد وزارت جهاد کشاورزی الحاق شده که طبق قوانین داخلی و بین‌المللی خلاف است/ اعتراض خود را اعلام کرده‌ایم

حکیم مهر: معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان دامپزشکی کشور از ثبت دستاوردهای قابل‌توجه در کنترل بیماری‌های دام و طیور طی سال گذشته خبر داد و گفت: در یک دهه اخیر، هیچ اپیدمی دام و طیور در کشور رخ نداده است.

به گزارش حکیم مهر، «دکتر علیرضا رفیعی‌پور» در نشست خبری امروز، با تأکید بر اهمیت جایگاه دامپزشکی در تأمین امنیت غذایی کشور اظهار داشت: «سازمان دامپزشکی بازوی اصلی پشتیبانی تولید است و نقش تعیین‌کننده‌ای در تأیید سلامت فرآورده‌های دامی وارداتی و صادراتی دارد. ما باید با نگاه بلندمدت و رویکرد پیشگیرانه، برای شرایط بحرانی و حتی سناریوهای جنگی برنامه‌ریزی داشته باشیم.»

ضرورت استقلال سازمان دامپزشکی به دلیل حضور ایران در منطقه پرریسک

رئیس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به مصوبه اصلاح ساختار وزارت جهاد کشاورزی و تغییرات ابلاغ شده از سوی سازمان اداری استخدامی کشور گفت: دامپزشکی حوزه مسئولیتی مهمی دارد و هیچ جایگزینی برای آن نیست، اما فعالیت های این سازمان به خوبی منعکس نشده و نیاز است جایگاه آن در ساختارهای اداری کشور ارتقاء یابد.

وی گفت: در مناطق پرریسک، بیماری‌ها به سرعت ظهور می‌کنند. نمی‌توان سازمان دامپزشکی را به گونه‌ای اداره کرد که برای هر اقدام، باید از این کانال به آن کانال مراجعه کرد و درخواست پول داد. در دهه ۷۰، به دلیل استقلال نداشتن حوزه دامپزشکی، کنترل بیماری‌ها با مشکلات جدی مواجه بود. حتی در دهه ۹۰ نیز، با وجود بیماری‌های جدید، برای تأمین بودجه مجبور بودیم به ستاد معاون اول رئیس جمهور مراجعه کنیم و درخواست کمک مالی داشته باشیم. این روش کاملاً غیرکارآمد است و با اصول پیشگیری بهتر از درمان تناقض دارد.

وی افزود: ایران در منطقه پرریسک خاورمیانه قرار دارد زیرا کشورهای همسایه از شرایط بهداشتی ضعیف‌تری برخوردارند، بنابراین استقلال سازمان دامپزشکی ایران برای حفظ سلامت فرآورده‌‌های خام دامی ضروری است.

رئیس سازمان دامپزشکی کشور افزود: ما اعتراض خود را طبق ضوابط، مقررات و قوانین کشور اعلام کرده‌ایم و امیدواریم که وزیر محترم با دستور اخیر خود، رئیس سازمان استخدامی را موظف به اصلاح ساختار کند تا سازمان دامپزشکی بتواند حضور مؤثرتری در این حوزه داشته باشد. ما مخالف اصلاح ساختار نیستیم و این موضوع حتی مورد حمایت سازمان‌های بین‌المللی نیز هست. ما نباید در قواعد و رویه‌های قدیمی باقی بمانیم بلکه باید آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های روز را متناسب با قوانین جاری اجرا کنیم.

وی با بیان اینکه این تغییرات در وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی امنیت غذایی کشور، واکنش‌ وزارت جهاد کشاورزی، مجلس و رسانه‌ها را در پی داشته است، اظهار داشت: سازمان دامپزشکی حذف نشده اما در ستاد وزارتخانه الحاق شده که بنا بر قوانین داخلی و بین‌المللی خلاف است.

رفیعی‌پور گفت: بر اساس رسالتی که این سازمان در سلامت فراورده های خام دامی دارد، باید واکنش سریع نسبت به بیماری‌ها یا مشکلات در این بخش داشته باشد زیرا تاکنون این سازمان از ده‌ها هزار میلیارد تومان هزینه بیماری اپیدمی جلوگیری کرده‌ است و این صرفه‌‌جویی در هزینه در ممانعت از شیوع بیماری اپیدمی بیشتر از بحث کوچک‌سازی است.

وی تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین مخاطرات، نبود مرجع ذی‌صلاح شناخته شده در سطح جهانی است که تضمین‌کننده صادرات و واردات باشد. کوچک‌سازی و تغییرات بی‌رویه در ساختار سازمان دامپزشکی، کمکی به پذیرش بین‌المللی نمی‌کند. در همه جای دنیا، دامپزشکی به عنوان مرجع اصلی در حوزه دام، نهاده‌ها، فرآورده‌ها و خوراک‌ها شناخته شده است. حتی محصولات لبنی نیز بدون تأیید دامپزشکی جابجا نمی‌شوند.

رفیعی‌پور ادامه داد: این موضوع، خطر بزرگی در سطح ملی و بین‌المللی محسوب می‌شود. به محض اطلاع از شیوع بیماری در منابع جهانی، باید تمام مرز‌ها و استان‌های مرزی به عنوان رینگ حفاظتی تحت مراقبت شدید قرار گیرند تا بیماری به مرکز کشور و جمعیت دامی منتقل نشود. برای این منظور، مدیران سازمان دامپزشکی و استان‌ها باید سهمی از منابع مالی خود را برای این اقدامات اختصاص دهند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به قوانین مصوب کشور برای این سازمان، گفت: طبق ماده ۱۳ قانون دامپزشکی مصوب سال ۱۳۵۰ در شرایط بحرانی و خطر بیماری وارداتی رئیس سازمان دامپزشکی کشور می‌تواند رسما برای خرید واکسن مورد نیاز با ترک تشریفات اقدام کند؛ حتی اگر تشخیص دهد می‌تواند برای قرنطینه از نیروی نظامی و انتظامی کمک بگیرد.

وی بر این باور است که ایران به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه پرخطر نمی‌تواند سازمان دامپزشکی را در یک ستاد اداری ادغام کندو برای انجام واکنش و تصمیم‌گیری‌های سریع خود را درگیر بوروکراسی اداری کند زیرا اکنون رئیس سازمان دامپزشکی کشور برای جلوگیری از ورود هرگونه بیماری به کشور تمامی اقدامات لازم را به طور سریع تصمیم و ابلاغ می‌کند.

رفیعی‌پور ادامه داد: همچنین طبق پروتکل‌های جهانی هرگونه صادرات فراورده‌های خام دامی و لبنیات نیازمند تایید سازمان دامپزشکی کشورها است و  نمی‌توان از این سرباز زد.

وی در پایان گفت: تمام این نکات نشان می‌دهد که سازمان دامپزشکی نیازمند ساختاری قوی، مستقل و با اختیارات کافی است تا بتواند در برابر بیماری‌ها و تهدید‌های دام و محصولات دامی، واکنش سریع و مؤثر داشته باشد.

نقش کلیدی دامپزشکی در امنیت ملی

رفیعی‌پور با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی نقش برجسته‌ای در حفاظت از امنیت غذایی و زیستی کشور دارد، تصریح کرد: «همواره باید در تهیه واکسن، دارو، خوراک و سایر اقلام ضروری، به‌موقع اقدام شود تا زنجیره امنیت غذایی پایدار بماند.»

به گفته وی، سالانه ۱۲ میلیون تن انواع نهاده‌های دامی وارد کشور می‌شود که پس از فرآوری، به تولید حدود ۱۸ میلیون تن فرآورده خام دامی منجر می‌شود. «حفاظت از این حجم عظیم تولیدات، مسئولیت مستقیم سازمان دامپزشکی است.»

کنترل بیماری‌ها و واکنش سریع به تهدیدها

معاون وزیر جهاد کشاورزی از کاهش چشمگیر بیماری‌های استراتژیک دام و طیور در سال گذشته خبر داد و افزود: «با وجود ورود سویه‌های جدید بیماری در کشورهای همسایه، پوشش مناسب واکسیناسیون موجب شد کشور در برابر این تهدیدها مصون بماند. این دستاورد حاصل پایش‌های مداوم، اقدامات پیشگیرانه و کنترل‌های دقیق است.»

وی به بروز سویه‌های نادر در جهان اشاره کرد و گفت: «سال گذشته برای نخستین بار در چهار دهه اخیر، یک سویه تب‌دار در اروپا و یک سویه آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان در آمریکا مشاهده شد. در ایران نیز سویه‌های H9N2 و H5N8 همچنان در گردش‌اند، اما با واکسیناسیون گسترده و مدیریت بهداشتی تحت کنترل قرار دارند.»

جایگاه ایران در منطقه پرخطر

رفیعی‌پور با تأکید بر اینکه خاورمیانه و کشورهای همجوار از نظر بهداشت دامپزشکی در سطح پایینی قرار دارند، خاطرنشان کرد: «منطقه ما پرخطر است، اما ایران با بهره‌گیری از توان علمی و واکنش سریع دامپزشکی، از ورود عوامل بیماری‌زا به کشور جلوگیری کرده و حتی مانع سرایت آنها به اروپا و آمریکا شده است. این خود بزرگ‌ترین خدمت ما به سلامت جهانی است.»

وی یادآور شد: «با بیش از یک قرن تجربه دامپزشکی، در صورت بروز هر بیماری، اقدامات کنترلی بلافاصله اجرا و تدابیر پیشگیرانه فعال می‌شود.»

جایگاه تولیدات دامی ایران در جهان

رئیس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به تأثیر تحریم‌ها و شرایط اقتصادی دشوار گفت: «با وجود همه محدودیت‌ها، ایران در تولید محصولاتی مانند شیر، عسل، گوشت مرغ و تخم‌مرغ در جایگاه نخست تا نهم جهان قرار دارد. این موفقیت نتیجه همکاری سازمان دامپزشکی با سایر بخش‌های وزارت جهاد کشاورزی و تلاش تولیدکنندگان سراسر کشور است.»

دعوت از رسانه‌ها برای هم‌افزایی

رفیعی‌پور با قدردانی از نقش رسانه‌ها در بازتاب واقعیت‌ها و ایجاد همدلی اجتماعی، گفت: «فعالیت ما علمی، تخصصی و شفاف است. از خبرنگاران می‌خواهیم با مراجعه مستقیم به دفاتر دامپزشکی در بیش از ۴۷۶ شهرستان کشور، دیدگاه‌ها و نیازهای جامعه هدف را بررسی و به ما منتقل کنند. برای این بازدیدها نیازی به هماهنگی قبلی نیست.»

وی افزود: «برای مثال، در تولید سالانه ۱۰ تا ۱۱ میلیون تن شیر، مراحل اصلاح نژاد دام، تأمین نهاده، دارو، واکسن، بسته‌بندی و فرآوری هرکدام نیازمند سرمایه‌گذاری و تخصص بالاست. مشاهده این فرایندها، ابعاد واقعی ظرفیت‌های علمی و اقتصادی کشور را نشان می‌دهد.»

آمار تولید و تغییرات ساختاری

رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به جمعیت دامی کشور گفت: «بین ۱۰ تا ۱۱ میلیون رأس دام سنگین در کشور داریم که ۹۰ درصد گوشت مورد نیاز کشور را تأمین می‌کنند. جمعیت کلی دام و طیور نیز بین ۷۵ تا ۸۰ میلیون رأس برآورد می‌شود.»

او ادامه داد: «تعداد کشتارگاه‌های صنعتی از حدود ۷۰۰ واحد در گذشته به ۲۷۸ واحد رسیده است. این تغییر با هدف بهبود کیفیت، نظارت دقیق‌تر و کنترل بهداشتی صورت گرفته است.»

برنامه‌های آتی در حوزه واکسن و اصلاح نژاد

رفیعی‌پور با اشاره به تأکید وزارت جهاد کشاورزی بر استفاده از فناوری‌های نوین تولیدمثل و اصلاح نژاد گفت: «هدف ما این است که طی سه تا چهار سال آینده، به شاخص‌های مدنظر در این حوزه برسیم.»

وی افزود: «هم‌اکنون ۷۰ درصد واکسن طیور از طریق واردات و ۳۰ درصد از محل تولید داخلی تأمین می‌شود. طبق برنامه هفتم توسعه، باید سهم تولید داخلی واکسن به ۷۰ درصد برسد. مسئولیت تولید و تأیید این واکسن‌ها بر عهده سازمان دامپزشکی و مؤسسه رازی است و تمامی آزمایش‌ها در مراکز پیشرفته انجام می‌شود.»

به گفته او، کیفیت واکسن‌ها و رعایت استانداردهای بین‌المللی، نقشی کلیدی در کاهش تلفات و افزایش بهره‌وری دارد.

عوامل مؤثر بر اثربخشی واکسن

رئیس سازمان دامپزشکی درباره نحوه توزیع واکسن توضیح داد: «سیستم توزیع به‌گونه‌ای طراحی شده که واکسن با کیفیت در سراسر کشور توزیع و توسط نیروهای مجرب تزریق می‌شود.»

او همچنین یادآور شد: «امنیت زیستی در مزارع، شرایط محیطی، کیفیت آب و خوراک، و رعایت نکات بهداشتی، همگی بر اثربخشی واکسن تأثیرگذارند. افزایش امنیت زیستی موجب ارتقای کیفیت واکسن و کاهش آن، منجر به افت عملکرد واکسن خواهد شد.»

مسیر خودکفایی و حفظ جایگاه ملی

رفیعی‌پور در پایان تأکید کرد: «تمام تلاش‌ها در حوزه دام و طیور معطوف به ارتقای سطح علمی، بهداشتی و کنترل کیفیت است تا ایران به خودکفایی پایدار در تولید فرآورده‌های خام دامی برسد و جایگاه خود را در عرصه ملی و بین‌المللی تثبیت کند.»