تب خونریزی دهنده ابولا چیست؟

حکیم مهر - دانستنی‎هایی از بیماری تب خونریزی دهنده ابولا

ابولا اولین بار در سال 1976 در یکی از استان های سودان و نیز منطقه ای در نزدیکی زئیر جایی که هم اکنون جمهوری دمکراتیک کونگو واقع شده است پیدا شد.بین ژوئن تا نوامبر آن سال ، 284 نفر به این بیماری مبتلا شدند که در نهایت ، 151 نفر، جان خود را از دست دادند.طی سالهای بعد، این ویروس به دیگر کشورهای آفریقایی هم گسترش یافته و هرچند سال یکبار تعدادی کشته و قربانی برجا می گذارد.البته فقط آفریقا درگیر نشده و بیماری پای خود را از آفریقا نیز بیرون گذاشته است. ابولا یک بیماری ویروسی است که از سوی ویروس ابولا ایجاد می شود. این ویروس از خانواده فیلوویروس ها است که پس از وارد شدن به بدن ، نوعی بیماری تب دار و خونریزی دهنده ایجاد می کند که در 50تا 90درصد بیماران علامت دار به مرگ منجر خواهد شد.البته از 4 گونه ویروسی ابولا یک گونه تنها به یک ابتلای بدون علامت منجر می شود و به مرگ نیز منتهی نخواهد شد.

طی چند سالی که از هجوم ابولا می گذرد، کارهای زیادی برای تشخیص اپیدمیولوژی و نحوه سرایت ابولا صورت گرفته است ، ولی هنوز راه و نحوه دقیق سرایت آن مشخص نشده و تنها می توان گفت که احتمالا ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن و همچنین ترشحاتی همچون خلط افراد آلوده به این ویروس به افراد سالم منتقل می شود؛ مثلا میزان بیماری در میان افرادی که مردگان را در قبرستان ها می‎شویند و تماس مستقیم با بدن قربانیان ابولا داشتند، بسیار بالا بوده است.

پاتوژنز

ویروس ابولا ، سلولهای اندوتلیال که سطح داخلی رگ های خونی را فرش می کنند و سلولهای پلاکت را درگیر می کند . صدمه به رگهای خونی و عدم توانایی پلاکت ها در انعقاد خون سبب می شود که بیمار به سرعت خون زیادی از دست داده و دچار شوک شود .فیلوویروس ها همچنین در اغلب ارگانهای بدن و در سلولهای مانند هپاتوسیت ها ، سلولهای اپی تلیال ، فیبروبلاست ها و سلولهای آدرنوکورتیکال بخوبی تکثیر می شوند. جنس ابولا ویروس دارای تعدادی سویه است که در این میان سویه Zaire Ebola virus حادترین سویه این جنس است که تلفات ناشی از آن در اپیدمیهای مختلف 90 – 59 درصد گزارش شده است . ابولاویروس ها دارای ساختمانی رشته مانند می باشد .ویریون ها معمولا بشکل لوله ای دیده می شوند اما به اشکال عصا مانند ، مارپیچ ، U شکل ، حلقوی و منشعب نیز ممکن است دیده شود . معمولا اندازه ویریون ها ، 80 نانومتر است اما طول بعضی از ویریون ها ممکن است حتی تا 1400 نانومتر نیز برسد .در مرکز ویریون ساختمانی بنام نوکلئوکپسید وجود دارد که مجموعه ای از اسیدنوکلئیک RNA و انواعی پروتئین است .این ویروس دارای پوشش خارجی است که از غشای سلول میزبان مشتق می شود .

پزشکان،پرستاران و بهیارانی که مشغول درمان مبتلایان ابولا بودند هم بکرات در حین انجام وظیفه خود به این بیماری دچار شدند، که علت آن عدم رعایت مسائل بهداشتی و مراقبتی لازم و عدم آگاهی از نحوه انتقال در سالهای اول شناسایی این بیماری بود.به هر حال ، این ویروس به هر شکلی که به بدن وارد شود، بعد از 2تا21روز علایم آن ظاهر می شود. بیمار با بروز ناگهانی تب ، ضعف شدید، درد عضلانی ، سردرد و گلودرد به پزشک مراجعه می کند.

معمولا بعد از مدت کوتاهی ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ، بثورات پوستی ، اختلال عملکرد کبد و کلیه و حتی در بعضی موارد خونریزی داخلی و خارجی نیز به دنبال علایم و نشانه های اولیه بروز خواهند کرد و وضعیت بیمار بشدت رو به وخامت می رود. نتایج آزمایش ها افت تعداد گلبول های سفید و پلاکت ها و افزایش آنزیم های کبدی را نشان می دهند. برعکس سالهای نخست ، تشخیص بیماری آسان تر شده است.تست های تشخیص اختصاصی به صورت تشخیص آنتی ژن ها و یا ژنهای ویروسی در خون یا دیگر مایعات بدن در دسترس هستند.اخیرا کشت سلولی این ویروس نیز مقدور شده و حتی می توان آنتی بادی های تشکیل شده علیه این ویروس را در بدن بیماران تعیین کرد.به هر حال ، اگر چه روشهایی که گفته شد تشخیص بیماری را تسهیل کرده اند، اما خطر انتقال بیماری به پرسنل آزمایشگاه بسیار بالاست و در خین انجام چنین آزمایش هایی باید بشدت مراقب بود. روز پنجم همین ماه می بود که یک محقق زن روسی در یکی از آزمایشگاه های بشدت محافظت شده در سیبری به دلیل وارد شدن سرنگ حاوی ویروس ابولا به دستش بیمار شد و 2هفته بعد جان سپرد.این آزمایشگاه یکی از دو نقطه روی زمین است که واکسن آبله در آن نگهداری می شود.

درمان ابولا در موارد وخیم ، مانند بیمارانی که بشدت دهیدراته هستند، بیمار باید به بخش مراقبت های ویژه انتقال یابد.تاکنون هیچ گونه درمان اختصاصی یا حتی واکسنی برای ابولا کشف نشده و تمام داروها و واکسن هایی که فعلا پیشنهاد می شوند به سالها تحقیق برای رسیدن به مرحله بالینی احتیاج دارند.درمان قطعی و مشخصی برای تب خونریزی دهنده ابولا وجود ندارد و درمان هایی که انجام می گیرد بصورت علامتی و حمایتی می باشد و شامل :

بالانس الکترولیت ها در مورد بیماران دهیدراته

جایگزین نمودن فاکتورهای انعقادی جهت جلوگیری از خونریزی

ابقای اکسیژن و حفظ حجم خون در بیماران دارای علائم خونریزی های داخلی و خارجی

درمان بیماریهای عفونی همزمان

نشان داده شده است که در مواردی تزریق خون و پلاسمای افراد بهبود یافته از بیماری به مبتلایان ، موثر بوده است .

در میمونها تجویز داروهای ضدانعقادی موثر بوده است .

با وجود این ، چند نکته را می توان توصیه کرد :

1- بیماران مشکوک باید قرنطینه شوند و به پرستارانی که از این بیماران مراقبت می کنند توصیه شود مراقبت های لازم را برای محدود کردن تماس ها و کنترل دقیق ترشحات بدن بیمار به انجام برسانند.انجام اقدامات تهاجمی یا حتی اقداماتی مثل گذاشتن سوند، گرفتن نمونه هایی از ترشحات بدن بیماران ، رگ گیری و انجام ساکشن و در کل تمام اقدامات پرستاری باید تحت مراقبت کامل و کنترل دقیق انجام گیرد.پرستاران و پرسنل بیمارستان که با بیماران در تماس هستند باید به کمک دستکش ، ماسک و روپوش های مناسب محافظت شوند.2- افراد خانواده و دیگر افرادی که با چنین بیمارانی تماس داشته اند باید تحت پیگیری کامل قرار گیرند.این پیگیری شامل تعیین و اندازه گیری درجه دمای بدن 2بار در روز و بستری بیمار در بیمارستان و قرنطینه دادن تمام افراد مشکوک به ابتلا به این بیماری در بیمارستان (بلافاصله پس از بروز تب) است.

خبر مرتبط :