حکیم مهر - توسعه صادرات غیرنفتی به‌ویژه محصولات کشاورزی از مهمترین اهداف و سیاست‌هایی است که در سال‌های اخیر برای جلوگیری از وابستگی به درآمدهای نفتی در دستور کار قرار گرفته است.
در این میان آبزیان و به ویژه میگو نقش موثری در تامین غذا، کمک به درآمد ملی، افزایش سطح اشتغال و توزیع درآمد دارد.
نقش و جایگاه آبزیان در رژیم غذایی از گذشته تاکنون حائز اهمیت بوده و امروزه آبزیان به عنوان یکی از منابع پروتئینی مورد توجه همه قرار گرفته، به طوری که عموم به مصرف هر چه بیشتر آبزیان به ویژه میگو روی آورده‌اند.
میگو یکی از لذیذترین غذاهای دریایی است که هر 100 گرم آن حاوی 77 میلی‌گرم آب، 99 کالری انرژی، 18.1 گرم پروتئین، 0.8 چربی، 163 میلی‌گرم کلسترول و 91 میلی‌گرم قند است. از نظر مقایسه‌ای میگو نسبت به سایر غذاهای دارای پروتئین، نظیر ماهی، کالری کمتری دارد و پروتئین موجود در آن کیفیت بالایی داشته و حاوی اسیدهای آمینه است. رنگ میگوی سالم برحسب گونه میگو فرق می‌کند؛ مثلا رنگ پوسته میگوی پرورشی از گونه سفید هندی، سبز زیتونی است.
در صورتی که صید میگو به‌طور کامل بهداشتی بوده و در حمل و نقل و نگهداری آن کلیه موارد بهداشتی رعایت شده باشد، به بازار عرضه می‌شود. در این صورت میگوی خریداری شده دارای کیفیت بالایی بوده و هیچ‌گونه مواد شیمیایی دیگری به آن افزوده نمی‌شود.
خوزستان یکی از استان‌های کشور است که قابلیت‌های زیادی در تولید و پرورش آبزیان به ویژه میگو دارد. صنعت پرورش میگو در خوزستان از سال 71 در چوئبده آبادان با سطحی محدود آغاز شد و امروز بیش از 5 هزار هکتار از اراضی منطقه چوئبده به پرورش میگو اختصاص دارد.
مشکل عمده تولیدکنندگان میگو مشخص نبودن وضعیت بازار است
برای آشنایی بیشتر با تولید و پرورش میگو در فصل برداشت به مجتمع تولید میگوی چوئبده آبادان رفتیم. محمد معلم، رییس اتحادیه تولیدکنندگان میگوی خوزستان در خصوص کیفیت تولید میگو با بیان این‌که هر ساله برداشت میگو از اوایل شهریورماه آغاز و تا پایان مهرماه ادامه خواهد داشت، گفت: کیفیت تولید میگوی امسال خیلی خوب است، زیرا میگویی که در استان تولید می‌شود کیفیت بالا و مرغوبیت زیادی دارد. قیمت هر کیلوگرم میگو با توجه به اندازه آن 8500 تا 11 هزار تومان است.
وی با اشاره به روش‌های تولید میگو اظهارداشت: در تولید میگوی خوزستان هیچ‌گونه مواد دارویی و شیمیایی استفاده نمی‌شود و میگو در بستر آب و به‌صورت طبیعی تولید می‌شود و به همین دلیل از کیفیت بالایی برخوردار است.
معلم نامشخص بودن وضعیت بازار را مهمترین مشکل تولیدکنندگان میگو عنوان کرد.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان میگوی خوزستان یادآورشد: سال‌گذشته کل میگوی تولید شده در استان مصرف شد و امسال اگر مشتری خارجی یا صادرکننده داخلی مراجعه کند، می‌توان بخشی از میگو را به خارج از کشور صادر کرد.
معلم گفت: عمده میگویی تولیدی خوزستان "وانامی" است، زیرا این‌گونه میگو در برابر عوامل بیماری‌زا مقاوم است.
با استفاده از روش‌های جدید تولید میگو افزایش می‌یابد
رحیم مغینمی، مدیرکل شیلات خوزستان در این‌باره اظهارکرد: امسال 457 تن میگو در استان تولید شده که نسبت به سال‌گذشته 92 درصد افزایش یافته است.
وی افزود: قرار است برای توسعه تولید میگو سال‌آینده از صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی تسهیلاتی به تولیدکنندگان میگو اختصاص یابد؛ همچنین 70 درصد از سود جرایم بانکی میگوپروران مورد بخشودگی قرار می‌گیرد.
مدیرکل شیلات خوزستان ادامه‌داد: بخشودگی سود جرایم میگوپروران بخش زیادی از مشکلات آنها را حل خواهد کرد و می‌توانند از اعتبارات سرمایه در گردش برای فعالیت‌های سال آینده استفاده کنند.
مغینمی تصریح‌کرد: میگوپروران برای تولید بیشتر باید از شیوه‌های جدیدتری استفاده کنند، زیرا امسال با استفاده از روش‌های جدید، تولید میگو افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
روش‌های تولید میگو باید توسط سازمان‌های متولی مشخص شود
البته محمدجواد بهتاش، کارشناس اقتصادی کشاورزی نظر متفاوتی دارد؛ وی معتقد است در خوزستان هیچ‌گونه برنامه‌ریزی صحیحی برای تولید میگو وجود ندارد و تولیدکنندگان نمی‌دانند که باید اقدام به صید میگوهای خلیج کنند یا این‌که به دنبال پرورش میگو در خشکی باشند.
وی افزود: هنوز برنامه‌ریزی دقیقی برای تولید میگو انجام نشده است؛ یعنی هنوز آبزی‌پروران نمی‌دانند قابلیت‌های استان در تولید میگو در خلیج است یا خشکی؛ این دو روش متفاوتی است که متاسفانه بدون توجه به این مساله، اقدام به تولید میگو می‌شود.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی اظهار کرد: سیاست تولید به روش پرورش در خشکی و تولید در خلیج متفاوت است و ما باید بررسی کنیم که آیا لازم است در خشکی میگو تولید شود و یا آیا منابع تولید میگو در خلیج‌فارس وجود دارد، که اگر نباشد به تولید در خشکی اقدام کنیم.
بهتاش ادامه‌داد: وسعت مجتمع‌های پرورش میگو را می‌توان بیشتر کرد تا تولید را به چند برابر ظرفیت موجود رساند؛ اما روش‌های تولید میگو در خشکی یا در خلیج‌فارس باید با توجه به وجود یا عدم وجود صرفه‌های اقتصادی آن از سوی سازمان متولی تولید آبزیان مشخص و برای روش‌های تولید آن برنامه‌ریزی شود تا تولیدکنندگان برای سرمایه‌گذاری در این صنعت ترغیب شوند.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی یادآورشد: در سال‌های اخیر تولیدکنندگان میگو نابود شدند و دلیل اصلی این امر نبود بازار است؛ از سوی دیگر این تولیدکنندگان از هرگونه قانون و مقررات حمایتی سازمان‌های متولی بی‌بهره هستند.
دشتی، یکی از تولیدکنندگان میگو در چوئبده است که تولید میگو و مشکلات آن را این‌گونه بیان می‌کند؛ "پرورش میگو از اسفندماه آغاز می‌شود و شست‌وشوی حوضچه‌ها، آبگیری و رهاسازی بچه‌میگوها در مراحل اولیه و تغذیه و نگهداری برای برداشت تا پایان شهریورماه ادامه خواهد داشت."
وی افزود: ابعاد حوضچه‌های پرورش میگو معمولا 200 در هزار مترمربع است و میزان برداشت از هر استخر به تراکم و رهاسازی بچه میگوها و زمان آن بستگی دارد. ایده‌آل برداشت میگو از هر استخر 180 هزار قطعه میگو و میانگین تولید هر استخر نیز 2 تن است.
این تولیدکننده میگو با اشاره به‌گونه‌های میگویی که در مجتمع پرورش میگو تولید می‌شود، خاطرنشان‌کرد: در سال‌های گذشته میگوپروران انواع دیگر میگو را پرورش می‌دادند اما تلفات زیادی داشتند، به طوری که تولید برای آنها به صرفه نبود اما گونه جدید وانامی سازگاری خوبی با این منطقه از خود نشان داده و از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار است.
دشتی بیان‌کرد: غذای میگوها پلیت است که از شرکت‌های تولید غذای میگو به صورت بسته‌بندی تهیه می‌شود و هر استخر در دوره پرورش نیاز به حداقل 2.5 تن غذا دارد. هر ساله میگوها به روش‌های سنتی از استخرها برداشت و به کارخانه‌های فرآوری و بسته‌بندی جهت عرضه منتقل می‌شود.
وی گفت: از جمله مشکلاتی که با آن مواجه هستیم افزایش قیمت مواداولیه تولید میگو است؛ به‌طور مثال قیمت غذای میگو در سال‌گذشته مناسب بود اما امسال قیمت آن چند برابر شده است.
دشتی افزود: مجتمع پرورش میگو چوئبده اولین مجتمع پرورش میگو در کشور است، اما از حمایت دولت بی‌بهره است. هزینه‌های جاری تولید میگو خیلی سنگین است و باید حمایت‌ها و تسهیلات بیشتری برای افزایش تولید میگو به پرورش‌دهندگان اختصاص یابد.
وی تصریح‌کرد: در حال حاضر ما نیازمند تهیه و خرید دستگاه‌های غذادهی به میگوها هستیم؛ این دستگاه‌ها غذا را به صورت یکباره و به یک اندازه در استخر توزیع می‌کند و با این روش غذا در یک‌جا متراکم نشده و از تلفات میگوها هم جلوگیری می‌شود، اما به دلیل کمبود نقدینگی نمی‌توانیم اقدام به خرید این دستگاه کنیم.
میگو هم می‌تواند مانند ماهی و تولیدات دیگر در خودکفایی تولیدات کشاورزی موثر باشد و با برنامه‌ریزی برای تولید، ایجاد زیرساخت‌های لازم و اعطای تسهیلات بلندمدت به تولیدکنندگان میگو تولید و اشتغال‌زایی زیادی خواهیم داشت.
منطقه چوئبده آبادان یکی از مناطق خوزستان است که استعدادهای زیادی در تولید میگو دارد و تولیدکنندگان رغبت زیادی برای تولید میگو در این منطقه دارند؛ به طوری که از آغاز پرورش میگو در استان تاکنون تولیدکنندگان میگو هر سال بیشتر می‌شوند؛ به همین علت سازمان‌های متولی باید توجه بیشتری به این صنعت داشته باشند، زیرا تولید میگو در اشتغال‌زایی شهرستان آبادان که تعداد بیکاران زیادی دارد، تاثیرگذار است.
