«دکتر پیام محبی»، رئیس هیأت مدیره جامعه دامپزشکان ایران، به مناسبت روز ملی دامپزشکی در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت:
دامپزشکان، سربازان فروتن عرصه سلامت
در حال حاضربیش از 15هزار دامپزشک عضو سازمان نظام دامپزشکی هستند و از این تعداد تنها 50 درصدشان جذب بازار کار شدهاند. شناخته نشدن دامپزشکی به معنای واقعیاش یکی از بزرگترین مشکلات این شغل خطیراست. نقشی که دامپزشک در سلامت جامعه بازی میکند کمتر ازیک پزشک نیست و درواقع این دامپزشکانند که پایه بهداشت را در جوامع انسانی برنامهریزی میکنند.
باید گفت هرچقدر نقش دامپزشک و فعالیتهایش در سطح بهداشت کشور پررنگتر شود به همان اندازه میزان سلامت هم بالا میرود. هماکنون در کشورهای پیشرفته نوع نگاه به دامپزشکی و بهداشت دام کاملاً با کشورهای در حال توسعه متفاوت است.
به نظر میرسد یکی از مشاغلی که در کشورمان نسبت به کشورهای دیگر ناشناخته مانده است دامپزشکی است که بیشتر مردم حتی نمیدانند مدرک تحصیلی دامپزشک چیست و فعالیت وی در چه زمینههایی است.
باید گفت افراد جوامع شهری و روستایی به طور مستقیم از دانش و فعالیتهای دامپزشکان در زندگیشان سود میبرند ولی به دلیل اینکه شاهد این تلاشها نیستند بنابراین تصوری از گستردگی فعالیتهای آنان در عرصه سلامت و بهداشت، محیط زیست و حتی اقتصاد ندارند.
تصور مردم از دامپزشک کسی است که سروکارش فقط با دام و طیور است ولی باید گفت که با توجه به حساسیت این شغل، دامپزشکی در حقیقت بنیان و اساس سلامت و بهداشت انسان است. طبق جدول مازلو پایهایترین نیاز انسان نیازهای بهداشتی و تغذیه سالم است. سیستم گوارش انسان بر پایه پروتئین حیوانی است و بخش بزرگی از غذای مورد نیازش از حیواناتی تأمین میشود که باید بهداشت و سلامتشان کنترل و بررسی شود که در واقع این مجموعه فعالیتها جزوی از تلاش و فعالیت دامپزشکان است. گذشته از این بحث، تأیید سلامت مواد غذایی دیگر همچون شیر و لبنیات، عسل و حتی پروتئینهای گیاهی هم بر عهده این قشر پرتلاش است.
برای درک تأثیرگذاربودن فعالیتهای مستقیم و غیر مستقیم دامپزشکان در سلامت و حتی توسعه صنعت و اقتصاد باید مثالی زد. معمولاً مصرف شیر در جامعه نتایج بسیار مطلوبی به همراه دارد و گذشته از سودآوری برای بخش صنعت و کشاورزی، به لحاظ سلامت نیز کمک شایانی به مقاومسازی سیستم ایمنی انسان در برابر بیماریهای مختلف، رشد قد و بالا رفتن عمر مفید میکند. بررسیهای میدانی و علمی محققان اروپایی نشان میدهد مردم کشور نروژ با مصرف شیر سالم میانگین قدشان نسبت به دهه پیش چند سانتی متر افزایش یافته و از سوی دیگر به طول عمر زنانشان نیز افزوده شده است، بنابراین با یک بررسی ساده نقش دامپزشکان در کنترل مواد غذایی بخصوص شیر مشخص میشود؛ اینکه سلامت تغذیه تأثیر مستقیمی بر سلامت جان افراد یک جامعه دارد.
سؤالی که خیلی از مردم ما در ذهن دارند این است که دامپزشکان کجای زندگیمان قرار گرفتهاند و برای سلامت و بهداشت ما چه کار میکنند؟ باید با یک استدلال ساده پاسخ این سؤال را داد که یک بیمار برای مراجعه به پزشک باید انرژی داشته باشد یعنی به زبانی سادهتر باید غذایی بخورد که توان و انرژی برای حرکت داشته باشد.
بهداشت و ایمنی پروتئین یا غذایی که او مصرف میکند قبلاً از سوی دامپزشک تأیید شده است و اینجاست که اثبات میشود دامپزشک در پایهایترین نیاز انسان نقش بسزایی دارد.
اما فعالیت دامپزشک به اینجا ختم نمیشود و نقشهای دیگری هم دارد. بهداشت و سلامت مثلثی است که از 3 ضلع سلامت انسان، سلامت محیط زیست و سلامت حیوانات تشکیل شده است. یعنی هر 3 ضلع به طور مستقیم به یکدیگر وابستهاند و بیماری هر یک مساوی است با به خطر افتادن سلامت بقیه. مثلاً اکوسیستمهای شهری و روستایی دارای پیچیدگیهایی هستند که شاید برخی از مردم یا به آن اهمیت نمیدهند یا تاکنون به آنها توجهی نکردهاند. در شهرها چند اکوسیستم وجود دارد مانند اکوسیستم زیرزمینی یا زیرسطحی که شامل حیوانات موذی مثل موش و جوندگان دیگر میشود یا اکوسیستم زمینی مثل زندگی انسان و حیواناتی همچون سگ وگربه و حیوانات خانگی و اکوسیستم هوایی مثل زندگی پرندگان که خواه یا ناخواه با انسان و زندگی بشری ارتباط دارند بنابراین نمیشود به اهمیت و نقش دامپزشک در کنترل بیماریهای مشترکی که بین انسان و حیوان به وجود میآید بیتفاوت بود.
اکوسیستم شهر و روستا همراه با حضور حیوانات و دیگر جانوران است و گذشته از اینکه برخی از آنها منبع غذایی ما به شمار میآیند ولی جمعیتی از آنان برخی منجر به بروز بیماریهایی همچون وبا، آنفلوانزا و دیگر بیماریها شدهاند که پیشگیری، کنترل و درمان آن بخشی از فعالیتهای دامپزشکان است.
اما نکتهای را که نباید فراموش کرد اهمیت دادن به سلامت محیط زیست و حیوانات حیات وحش است. در کشورهای پیشرفته اهمیت ویژهای برای سلامت محیط زیست قائل هستند و بخشی از بودجه در این حوزه حیاتی صرف میشود و این تصور وجود دارد که خدشه وارد شدن به محیط زیست مساوی است با لطمه وارد شدن به زندگی بشری و باید برای حفظ محیط زیست از هیچ تلاشی کوتاهی نکرد.
در کشور ما، دامپزشکان برای پیشگیری یا درمان بیماریهایی که به حیات وحش سرایت کرده است وارد عمل میشوند که گذشته از اینکه احتمال بیمار شدن خودشان بسیار بالا میرود وقفهای کوتاه در انجام وظیفه منجر به بروز فجایع جبران ناپذیر میشود.
دامپزشکان هماکنون با حضور در روستاها و واکسینه کردن دامها، رسیدگی به سلامت طیور در مرغداریها، حضور در محیط زیست و حیات وحش، کنترل کیفی محصولات پروتئینی، درمان حیوانات خانگی و پیشگیری از بروز بیماریهای مشترک حیوان و انسان نقش اساسی و تعیینکنندهای در سلامت و بهداشت جوامع بشری دارند.