حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در حالی در تعدادی از استان‌های کشور در حال گسترش است که بازار پرنده فروشی فریدونکنار به معضلی برای مسئولان و مردم تبدیل شده است. بازاری که اگر به زبان لاتین نام آن را در موتور جستجوگر گوگل جستجو کنید، آن را تحت عنوان «سیاهچاله پرندگان مهاجر» می‌یابید. از سازمان محیط زیست و دامپزشکی کشور اصرار که این مکان باید تعطیل شود، از فرمانداری انکار که ما توان این کار را نداریم و شاید ترجیح می‌دهیم که نداشته باشیم.
آیا آنفلوانزا در فریدونکنار تائید شده است؟
«دکتر سید علی غفوری» متخصص بهداشت و بیماری‌های طیور و از کارشناسان باسابقه و مجرب دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های طیور سازمان دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با حکیم مهر، از استقرار یک شبکه آزمایشگاهی در استان‌ها خبر می‌دهد که وظیفه تشخیص آزمایشگاهی در مورد آنفلوانزا را بر عهده دارند. به گفته وی، این شبکه‌ها روی نمونه‌ها کار می‌کنند و اگر نمونه‌ای مشکوک باشد، آن را برای آزمایشگاه مرکز تشخیص یا مرجع ارسال می‌کنند.
وی ماجرا را این‌گونه توضیح می‌دهد: «تلفاتی در میان قوهای فریادکش مشاهده و از سوی سازمان محیط‌زیست گزارش شد. اگرچه سال‌های قبل هم به دلایل مختلف ازجمله مشکل غذایی یا سرما، تلفاتی در این منطقه دیده می‌شد، اما زمزمه‌های آنفلوانزای پرندگان در سال جاری باعث شد تا نیروها حساسیت بیشتری به خرج دهند. نمونه‌ها به دامپزشکی ارسال شد، نیروهای دامپزشکی نیز به منطقه مراجعه و نمونه‌برداری‌های لازم را انجام دادند. شیوه معمول این است که آزمایش در استان انجام می‌شود و اگر ردپایی از بیماری دیده شود، نمونه‌ها را به مرکز تشخیص ارسال می‌کنند. به همین دلیل اواخر هفته گذشته نمونه‌هایی به مرکز تشخیص ارسال شد و آزمایشگاه مرکز تشخیص نیز مطالعات خود را انجام آغاز کرد.»
وی با تأکید بر اینکه به دلیل خواهرخواندگی آزمایشگاه مرکز تشخیص با آزمایشگاه ایتالیا، تمام تست‌های آنفلوانزا و بیماری‌های طیور به صورت valid شده است، ادامه می‌دهد: «بر این اساس تمام آزمایش‌ها روی نمونه‌ها بر اساس اتوپیای آزمایشگاه ایتالیا انجام می‌شود و شبکه‌های استانی نیز اگر آزمایشگاه آنفلوانزا داشته باشند، طبق همان SOP مرکز تشخیص کار می‌کنند. ضمن اینکه سازمان دامپزشکی کشور فقط بر اساس اعلام استان، چه مثبت و چه منفی نمی‌تواند وجود بیماری را اعلام کند. حتی برای محکم‌کاری در این موارد، نمونه‌های ما هم در موسسه مورد آزمایش قرار می‌گیرد و هم در مرکز تشخیص؛ درنهایت نمونه‌های مربوط به قوهای فریادکش در اینجا مثبت تشخیص داده می‌شود و آنفلوانزای H5N8 روی آنها تائید می‌شود.»
تناقض کجاست؟
اگرچه گفته‌های دکتر غفوری حکایت از اثبات وجود آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در قوهای منطقه فریادکش دارد و زنگ خطر جلوگیری از بازار فریدونکنار را به صدا در می‌آورد، اما مدیرکل دامپزشکی استان مازندران در مصاحبه‌ای که روز شنبه با ایرنا انجام می‌دهد، تأکید می‌کند که نمونه‌برداری از قوهای فریادکش به آزمایشگاه مرکزی ارسال شده و تاکنون نتایج آن اعلام نشده است.
دکتر غفوری احتمال می‌دهد که این صحبت‌ها به این دلیل مطرح شده که شاید در زمان این مصاحبه، نمونه‌ها هنوز تائید نهایی مرکزی را نداشته‌اند. کما اینکه به گفته او سازمان دامپزشکی به محیط زیست تذکر داده بوده که اگر موردی را در پرندگان مهاجر مشاهده کردند، به هر عامل دیگری هم که شک کردند، نمونه را برای آنها بفرستند و خوشبختانه همکاری خوبی از سوی آنها مشاهده کرده‌اند.
اما این پایان ماجرا نیست. چراکه فرماندار فریدونکنار هم اظهار نظر مشابهی انجام داده است. «حسین منفردی» چند روز پیش در گفت‌وگو با تسنیم تأکید کرده که تاکنون هیچ مرجعی به‌طور رسمی تشخیص ویروس آنفلوانزا را میان پرندگان وحشی در فریدونکنار تائید نکرده است.
«بنده از صحبت‌های جناب فرماندار تعجب می‌کنم. شاید ایشان نامه‌های خود را نگاه نکرده یا در جریان جلسات نبوده‌اند.» این را دکتر غفوری به حکیم مهر می‌گوید. وی توضیح می‌دهد: «پروتکل ما در بحث آنفلوانزا به این صورت است که وقتی بیماری در یک استان تائید می‌شود، در قالب یک نامه با یک فرمت مشخص، به استاندار اعلام می‌شود که بیماری آنفلوانزا در استان شما تائید شده است و لازم است که این همکاری‌ها در خصوص این کانون‌ها انجام شود. از آنجا که رونوشت این نامه به سایر دستگاه‌های استانی ازجمله سازمان محیط زیست، دانشگاه‌های علوم پزشکی و دامپزشکی نیز ارسال می‌شود، آنها هم همکاری‌های خود را آغاز می‌کنند. در مورد فریدونکنار، همان لحظه که بحث میانکاله عنوان شد، ارسال نامه به استانداری نیز مطرح شد. مورد بعدی اینکه ما تاکنون 5 اطلاعیه کشوری صادر و به همه‌جا اعلام کرده‌ایم که نکات لازم رعایت شود.»
وی یکی از موارد مهم مطرح‌شده در نامه‌ها را خودداری از خرید و ممنوعیت عرضه در بازارچه‌های عرضه پرندگان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «نکته آخر اینکه هفته گذشته جلسه ستاد ملی آنفلوانزا با ریاست معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شد که در همان جلسه دکتر ابتکار هم معتقد بودند که یکی از عوارض و مشکلات آنفلوانزا به بحث فریدونکنار مربوط می‌شود و لذا بحث توقف فعالیت آن مطرح شد. کما اینکه هرسال سیل پرندگان مهاجر به این نقطه سرازیر، اما به دلیل سوداگری برخی افراد محدود، تعداد قابل توجهی از آنها در فریدونکنار حذف می‌شوند.»
راهکار چیست؟
کارشناس دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های طیور سازمان دامپزشکی کشور با یادآوری اینکه سال گذشته یک همه‌گیری وسیع در آمریکا اتفاق افتاد که امسال اثری از آن نبود، تصریح می‌کند: «آنها از همان سطح اول در بحث حفاظت از محیط زیست و پرنده‌های وحشی، تدابیر لازم را اندیشیدند. ما نیز لازم است که در 3 فصل پرنده‌های وحشی، جمعیت طیور و جمعیت انسانی، تدابیری را بیندیشیم. صید و شکار پرنده‌های مهاجر که به‌طور طبیعی وجود انواع آنفلوانزا در آنها محتمل است، یعنی تلاش برای اینکه آلودگی را از آسمان به زمین بکشیم و جمعیت طیور در معرض را که شامل طیور روستایی و صنعتی هستند، درگیر کنیم. این دخالت در طبیعت به این شکل وسیع در فریدونکنار و بازارهای مشابه آن صورت می‌گیرد. نظر قطعی ما این است که این بازارچه باعث می‌شود بیماری آنفلوانزا هرسال میهمان کشور باشد و سرمایه بزرگ کشور را تهدید کرده و انرژی زیادی از مجموعه کشور بگیرد.»
غفوری فعالیت بازارچه فریدونکنار را به‌مثابه حفظ یک کسب‌وکار مقطعی و محدود که گاهی به سوداگری تبدیل می‌شود می‌داند و می‌گوید: «این فعالیت که به قیمت تهدید جمعیت هزار میلیاردی صنعت طیور در استان مازندران و کشور است، مشکل آنفلوانزا را دوچندان کرده است. چراکه H5N8 پرندگان وحشی را درگیر و آنها را تبدیل به مخزنی می‌کند که ممکن است علائم را نشان ندهند. اما سایر پرندگان را بیمار و باعث تلفات آنها شوند. تعدادی از پرندگانی که درگیر این ویروس هستند، قدرت پریدن ندارند و این موجب سهولت صید و عرضه آنها در بازارهای محلی شده است. لذا مردم باید آگاه باشند و از خرید آنها خودداری کنند.»
