عضو هیات مدیره انجمن سم‌شناسی و مسمومیت‌های ایران با اشاره به اینکه گزش حیوانات خطرناک و سمی در کل مناطق کشور اتفاق می‌افتد گفت: در این میان، استان خوزستان، رکورددار بیشترین گزیدگی توسط حیوانات سمی مثل مار و عقرب است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از سلامت آنلاین، «دکتر شاهین شادنیا» با اشاره به روز پیشگیری از مسمومیت‌های ناشی از گزیدگی جانواران سمی، اظهار کرد: به دلیل شرایط آب‌وهوایی گرمسیری منطقه خوزستان، گونه‌های عقرب و مار این منطقه با گونه‌های عقرب و مار در شهرها و استان‌های همجوار متفاوت است که همین مساله نیز میزان گزیدگی در این استان را افزایش داده است.
وی اظهار کرد: وقتی صحبت از گزیدگی می‌شود، گزیدگی می‌تواند توسط یک پشه و زنبور و یا توسط حیوانات زهرآگینی مانند عقرب، مار و نظایر آن اتفاق بیافتد. در گزیدگی‌های ساده توسط حشرات موذی معمولا علائم شدیدی بروز نمی‌کند مگر مختصر قرمزی و خارش پوست که جای نگرانی نیست و البته درمان خاصی هم ندارد اما در گزیدگی توسط حیوانات زهرآگین، نیاز به مداخلات پزشکی و تخصصی وجود دارد.
مدیر گروه سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: گزیدگی جزو موارد فصلی است که بیشتر در فصل‌های بهار و تابستان اتفاق می‌افتد و علت آن افزایش سفرهای خارج شهری و حضور در طبیعت است که احتمال مواجهه با حیوانات زهرآگین را بیشتر می‌کند.
شادنیا با اشاره به اینکه پا و دست شایع‌ترین اعضای بدن هستند که دچار گزیدگی می‌شوند، ادامه داد: پوشیدن دمپایی به جای کفش در طبیعت، جابه‌جا کردن سنگ‌ها که محل اختفای حیوانات است و نشستن در بوته‌ها بدون بررسی وجود حیوانات زهرآگین، از عمده علت‌های مواجه شدن با این حیوانات است. گزش در اطفال، خانم‌های باردار و افراد مُسن بسیار خطرناک است.
وی یادآور شد: خوشبختانه تاکنون مواردی از گزیدگی منجر به مرگ در بیمارستان لقمان حکیم که مرکز ارجاع این گونه بیماران در تهران است، نداشته‌ایم و علت آن در دسترس بودن پادزهرهاست که به صورت رایگان در اختیار مراکز درمانی قرار داده شده است. همچنین خوشبختانه به خاطر تولید سرم ضد عقرب و سرم ضد مار اختصاصی در کشور توسط موسسه سرم سازی رازی، حداقل در سطح شهر تهران و اطراف آن، مرگ‌ومیر ناشی از گزش عقرب و مار نداشته‌ایم.
این عضو هیات مدیره انجمن سم‌شناسی و مسمومیت‌های ایران برای گزیدگی‌های خطرناک توسط حیوانات زهرآگین، یک سری درمان‌های اولیه را توصیه کرد و گفت: درمان‌های اولیه به منظور این است که فرصت بیشتری برای فرد مصدوم فراهم کنیم تا توزیع سم در بدن با تاخیر بیشتری صورت بگیرد و زمان برای امکانات درمانی پیشرفته‌تر و نجات فرد افزایش یابد. البته نباید این تصور پیش آیدکه اگر اقدامات درمانی اولیه انجام شد دیگر نیازی به اعزام بیمار به مراکزدرمانی نیست. در واقع هیچ کدام از اقدامات اولیه جایگزین درمان اختصاصی مانند تجویز سرم ضد مار یا سرم ضد عقرب در مراکز درمانی نمی‌شود.
وی درباره اصول اولیه‌ای که باید موقع گزیدگی توسط حیوانات خطرناک انجام شود، گفت: در مرحله اول، باید فرد را از محل گزش حیوان دور کنیم بخصوص در مورد مارگزیدگی. زیرا تجربه نشان داده است در محلی که گزیدگی اتفاق می‌افتد مار یا عقرب به محل بازگشته و فرد بیمار و اطرافیان را دوباره مورد حمله قرار می‌دهد. در مرحله دوم، باید فرد مصدوم را بی‌حرکت بر روی زمین بخوابانیم تا سرعت گردش خون در بدن کُند شده و سم با تاخیر در کل بدن توزیع شود. در مرحله سوم، حتما باید عضوی که مورد گزیدگی قرار گرفته است را با بستن تخته چوب، آتل یا هر وسیله دیگری بی‌حرکت و پایین‌تر از سطح قلب نگه داریم تا با پمپاژ خون، سم به قلب نرسد.
شادنیا درباره کارهای غلطی که نتایج ناخوشایندی به همراه خواهد داشت گفت: نیشتر زدن یا تیغ زدن محل گزیدگی و مکیدن محل برای خارج کردن سموم، هیچ کمکی نمی‌کند و حتی برش ایجاد شده روی زخم، شانس بروز عفونت در محل گزیدگی را افزایش می‌دهد. سرد کردن محل گزیدگی برای اینکه سم دیرتر در بدن توزیع شود از دیگر کارهای غلط است زیرا اگر عضو گزیده شده را سرد کنیم شانس قطع شدن عضو را افزایش می‌دهیم. مواردی بوده که اطرافیان عضو گزیده شده فرد مصدوم را با یخ و کمپرس آب، سرد کرده‌اند که منجر به قطع عضو شده است. همچنین سفت بستن قسمت بالایی نقطه گزیدگی هم باعث مختل شدن جریان خون به عضو گزیده شده می‌شود و بافت را از بین می‌برد که باعث قطع عضو می‌شود.
وی در خاتمه هشدار داد: موارد زیادی داشته‌ایم که فرد از خود گزیدگی دچار مشکل نشده و با مراجعه به مرکز درمانی با تجویز پادزهر نجات یافته است، اما کارهای غلط موجب افزایش طول مدت بستری و یا قطع عضو شده است.
