حکیم مهر - یادداشت : ذبح حیوانات از دیدگاه روان‌شناسی کودک / رامین وردانی (کارشناس روان‌شناسی)
رامین وردانی - کارشناس روان‌شناسی
در کشور ما به مناسبتهای مختلف و به ویژه در ایامی نظیر عید قربان و ماه محرم رسم قربانی کردن گوسفندان جاری است و به جای خود اگر به قصد قربت الهی انجام شود امید ثواب هم از آن میرود. اما یکی از مسائلی که در این بین مطرح است غفلت برخی خانواده‌ها از انجام این عمل در برابر چشمان کودک خویش است. این غفلت بیشتر زمانی رخ میدهد که خانواده ، حیوانی مانند گوسفند را در کوچه یا در حیاط و پارکینگ محل سکونت خود ذبح میکنند و کودک نیز به تبع آن به تماشای صحنه ذبح مینشیند! صرفنظر از ایراد بهداشتی انجام این عمل و لزوم توجه به توصیه دامپزشکان برای ذبح در مراکز معتبر و مجاز در اینجا از دیدگاه روانشناختی به موضوع ذبح حیوان و رابطه آن با به تماشا نشستن کودکان میپردازیم.
به نظر میرسد تابحال تحقیق و یا گزارشی در خصوص ذبح حیوانات و تأثیر آن بر ذهن کودکان انجام و منتشر نشده باشد و یا حداقل به ندرت این موضوع مورد توجه محققین واقع شده است. بعبارتی ذبح حیوانات با اصطلاح قربانی‌کردن در کشورهای اسلامی و بخصوص در کشور ما به قصد قربت الهی و ادای نذورات انجام می‌شود که این امر پسندیده ممکن است از لحاظ روانی تأثیرات منفی بر ذهن کودکانی که با مفاهیمی نظیر قصد قربت یا نذر و غیره آشنا نیستند بگذارد.
روانشناسان معتقدند خاطرات تلخ نسبت به خاطرات خوش ماندگارترند و مدت زمان زیاد و حتی تا پایان عمر در حافظه بلندمدت انسان باقی میمانند و این خاطرات ممکن است هر از چند گاهی به حافظه هوشیار آدمی بازگشته و او را آزار داده و ذهنش را مشغول کنند. مشاهده لحظه ذبح گوسفند برای کودک، تصویری دردناک در ذهن وی برجای گذاشته و خاطرهای تلخ و ناخوشایند به وی هدیه میکند!
در این زمینه به یک مثال توجه کنید. اگر زمانی از ما خواسته شود یک خاطره بد را به یاد آوریم، براحتی میتوانیم این کار را انجام دهیم در حالیکه یادآوری خاطرات خوش به سختی انجام می‌شود. آنانی که فیلم ترسناک نگاه میکنند حتماً مفهوم این مثال را بهتر متوجه میشوند. بر این اساس خاطره ذبح گوسفند هم که در همین ردیف خاطرات است برای کودک به راحتی در زمانهای مختلف و در طول مدت رشد وی تداعی و بازیابی می‌شود.
لحظه جان دادن و دست و پا زدن یک حیوان حتی برای بزرگسالان نیز براحتی قابل تحمل نیست، چه رسد به کودکان که از روحیه به مراتب لطیفتری برخوردارند. لذا پدران و مادران باید توجه کنند که نمایش لحظه ذبح گوسفند ممکن است عواقب جبرانناپذیری برای کودک عزیزشان در پی داشته باشد.
اینگونه خاطرات در ذهن کودک باقی مانده و او را آزار میدهند و کودک بطور مداوم لحظه ذبح و جان دادن حیوان را با خود مرور میکند و حتی ممکن است در خواب نیز با کابوس مواجه شود.
اگر محل ذبح خانه کودک باشد و یا به دلیلی کودک به محل ذبح بازگردد و یا در آنجا رفت و آمد داشته باشد ، پس از مشاهده ذبح حیوان و در پی بازگشت کودک به آن محل ممکن است دچار استرس، اضطراب و تپش قلب شده و بار دیگر خاطره دردناک دست و پا زدن حیوان برایش تداعی شود.
به لحاظ علمی این امکان وجود دارد که در این شرایط کودک شرطی شده و هر زمان که با صحنه و یا نشانهای از لحظه ذبح مواجه گردد همان خاطرات تلخ برایش تداعی شود و یا حتی دچار اختلالی به نام "استرس پس از سانحه یا PTSD" شود. این اختلال ارتباط نزدیکی با حوادث ساخته دست بشر نظیر درگیری خیابانی، تصادفات و یا مشاهده مرگ موجودات دارد و با علائمی نظیر اضطراب، تپش قلب، تنش عضلانی، تنگی نفس، بیخوابی و افزایش تحریکپذیری نمایان می‌شود.
از سویی دیگر کودک برای رشد به منابع پروتئینی نیازمند است و ممکن است حتی با دیدن لحظه ذبح و ثبت خاطره ناخوشایند، در طول دوره رشد و یا حتی پس از آن از خوردن گوشت امتناع کند. نگارنده مواردی سراغ دارد که فردی با مشاهده سربریدن حیوان یا ذبح پرنده خانگی خود تا سالها از خوردن گوشت قرمز یا مرغ تنفر داشته است!
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم بر اساس روایات اسلامی حتی ذبح حیوان در مقابل حیوان دیگر نهی شده است و لذا تعمیم آن به کودک که قطعاً روحیهای کاملاً لطیف و حساس دارد به خوبی نشان میدهد که باید اکیداً از ذبح حیوانات در برابر دیدگان کودک پرهیز نمود.
خبر مرتبط :
کاملا با نظر شما موافقم . با وجودیکه خانمی 36 ساله وکاملا واقف به نیاز بدن انسان به پروتئین وگوشت هستم اما از 5 سالگی هیچ نوع گوشتی حتی ماهی ومیگو هم نمیخورم واز صحنه بریدن سر حیوانات بشدت متنفرم . این امر باعث شده تا فرزندم را در مقابل چنین صحنه هایی هیچوقت قرار ندهم. ممنون که مطلب بسیار خوبی نوشته اید وامیدوارم که همه از آن استفاده کنند. بنده بسیار با نظر آقا رامین موافق هستم سلام لطفا چند دقیقه به این موضوع فکر کنید. نوشته هایتان بسیار خوب و سودمند هستند.
بچه ای متاسفانه صحنه ذبح گوسفندی را از نزدیک دبده و نشانه های زیر رو داشته: سر شدن دست و پاش ،گریه ، سر درد و گردن درد ، نا شنوایی برای چند دقیقه ، نشانه هایی مثل گرمازدگی . بعد از اینکه حالش بهتر شده برای مادرش با دلسوزی بسیار صحنه را تشریح میکرده و برای گوسفنده و بسته بودن دست و پاش ناراحت بوده وادای جون دادن حیوان را در میاورده . برای این بچه چکار میشه کرد ؟ 
سلام من وقتی ۱ سالم بود ذبح یک گوسفند دو دیدم حالا ۲۹ سالمه دارم دنبال یک نفر می گردم بباد سرم رو ببره می خوام ببینم چه حسی داره نمیتونم با اون خاطره کنار بیام. 
سلام جوانی 18 ساله هستم. من انسان مهربون و خوبی بودم . اگه کسی هزاری هم اشتباهی تو بقیه پول به من اضافه میداد میرفتم و میگفتم اقا اشتباه حساب کردید با همه مهربون بود دلم برای مدم سیل زده وفقیر و مریض ها میسوخت .. من در کودکی چندین بار جلویم ذبح شده ان هم با حیوانی که به ان انس گرفته بودم. الان ۶ ساله هیچ گوشتی نمیتونم بخورم. رسم مسخره ایه متنفرم ازقربانی کردن حیوانات 
