حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: مشکلات به وجود آمده در صنعت مرغ تخم‌گذار هیچ ارتباطی به تحریم‌ها نداشته و صرفاً ناشی از عدم توانایی مدیریت داخلی است. این را دبیرکل کانون پرورش‌دهندگان مرغ تخم‌گذار کشور به حکیم مهر می‌گوید. از نظر «دکتر سید فرزاد طلاکش» هیچ گونه ممنوعیتی برای صادرات تخم‌مرغ اعمال نشده، بلکه مشکل اصلی این حوزه، نداشتن مزیت رقابتی است.
وی معتقد است که بیماری آنفلوانزا ۴۰ درصد مرغ ما را از بین برد و باعث شد که ما الان مازاد تولید نداشته باشیم. وقتی مازاد تولید نداریم، قیمت پایه ما افزایش پیدا می‌کند و لذا توان رقابت را در بازار جهانی از دست می‌دهیم.
حکیم مهر: آقای دکتر، وضعیت صنعت مرغ تخم‌گذار را با توجه به اتفاقات اخیر در زمینه تحریم‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟
زیرساخت اصلی صنعت مرغ‌تخم‌گذار نهاده‌ها هستند که مشمول تحریم‌ها نشده‌اند، لذا نمی‌توان گفت که در این موضوع، چالش جدی داریم. اما در مباحث جانبی نظیر تامین ارز برای دارو و واکسن که خیلی به چشم نمی‌آید، اگرچه مشمول تحریم نیستیم، اما آشفتگی مدیریتی در تامین ارز، مشکلات زیادی را برای ما فراهم کرده است. این مشکلات ناشی از مسائل داخلی و آشفتگی مدیریتی است که هیچ ربطی به تحریم ندارد. امروز صنعت مرغ تخم‌گذار نیازمند واکسن است اما واکسن در گمرک مانده است. این اتفاق ربطی به مسائل بیرونی ندارد بلکه بی‌نظمی برنامه‌ریزی و مدیریتی در داخل است.
معضل دیگر ما مربوط به افزایش هزینه‌های جانبی مثل کارتن و شانه تخم‌مرغ است که این هم ربطی به تحریم ندارد. افزایش قیمت دلار باعث شده که عده‌ای تشویق شوند تا این مواد را از طرق قانونی و غیر قانونی از کشور خارج کنند. شانه تخم مرغی که نهایتا ۱۸۰ تومان قیمت داشته، امروز به قیمت ۳۵۰ تومان رسیده است. کارتنی که قیمت آن حتی با احتساب هزینه مواد اولیه، بالای ۱۵۰۰ تومان نیست، امروز به بالای ۳ هزار تومان رسیده است. این مسائل باعث می‌شود که محصول نهایی ما گران شود. هیچ‌یک از این مسائلی که من عرض کردم، ربطی به تحریم ندارد. صنعت مرغ صنعتی است که خوشبختانه فعلا درگیر مسائل تحریم نشده است.
حکیم مهر: برخی از تولید کنندگان تخم مرغ ادعا می‌کنند که ظرفیت تولید دوبرابری این محصول را دارند اما به خاطر محدودیت‌ها این کار را نمی‌کنند. چرا در حوزه صادرات این‌قدر ضعیف عمل می‌کنیم؟
در حوزه صادرات، ما از ۲ سال پیش حرف‌های خوبی زدیم و دولت هم این حرف‌ها را پذیرفت. حرف ما این بود که با هر شرایطی حتی اگر کشور مشکل تامین هم داشت، باز ۱۰ درصد ظرفیت تولید تخم مرغ را به صادرات اختصاص دهیم. در سال ۹۵ این فکر را عملیاتی کرده و ۱۰ درصد ظرفیت تولید کشور را صادر کردیم و نشان دادیم که از لحاظ کیفی، اقتصادی و رقابتی این امکان را داریم. امروز هم علی‌رغم اینکه مازاد تولید نداریم، اما ممنوعیتی برای صادرات اعمال نکردیم. مشکل این است که مزیت رقابتی نداریم.
حکیم مهر: مثلا چه مزیتی؟
فقط قیمت. ما هیچ مشکلی در کیفیت تخم مرغ، بسته‌بندی، بازاریابی و ... نداریم. در طول ۳ سال گذشته بخش صنفی ما خیلی زحمت کشیده و توانسته خود را با شرایط بازار تطبیق دهد. اگر الان نمی‌توانیم صادرات انجام دهیم به این دلیل است که قیمت پایه تخم مرغ ما بالاست و قابل رقابت نیست.
حکیم مهر: چرا بالاست؟
چون مازاد نداریم. وقتی مازاد تخم مرغ نداریم و نظام عرضه و تقاضا حاکم است، قیمت داخلی بالاست.
حکیم مهر: کشور ترکیه هم شرایطی مشابه ما دارد اما سهم خوبی از صادرات کسب کرده است.
دلیلش این است که دولت ترکیه یارانه می‌دهد و این یارانه در کشور ما وجود ندارد. ما حتی یک حرف مترقی‌تر به دولت زدیم و گفتیم می‌دانیم که پول ندارید؛ به جای آن وام با سود پایین دهید و عوض آن را در صادرات محاسبه کنید. اگر دولت به صادرات وام دهد، خود این مساله سود است و می‌تواند وام را پس بگیرد. ما نیازی به یارانه و پول بلاعوض نداریم. اما به آن عمل نکردند. دولت ترکیه خود را مسئول می‌داند و به بازارهای هدف خود یک سبد صادر می‌کند. مثلا به عراق ۲۰۰ مدل کالا از لوازم ساختمانی تا آرایشی، بهداشتی غذایی و ... صادر می‌کند. ممکن است ۱۹۰ قلم از این کالاها سود داشته باشد و ۱۰ قلم کالا زیان‌ده باشد. دولت از روی آن ۱۹۰ کالا تعرفه برمی‌دارد و روی ۱۰ قلم می‌گذارد. اما در کشور ما صادرات رها شده است و متولی ندارد. آهن برای خود فرایند صادرات را انجام می‌دهد و تخم مرغ و مرغ هم برای خود. به همین دلیل صادر کننده به بازار نگاه می‌کند که اگر سود داشت صادر می‌کند و اگر نداشت رها می‌کند.
حکیم مهر: چرا این ۱۰ درصد سهم تولید که در سال ۹۵ به صادرات اختصاص یافت، دیگر ادامه پیدا نکرد؟
به خاطر بیماری آنفلوانزا که ۴۰ درصد مرغ ما را از بین برد و باعث شد ما الان مازاد تولید نداشته باشیم. وقتی مازاد تولید نداریم، قیمت پایه ما افزایش پیدا می‌کند و لذا قابل رقابت نیست.
حکیم مهر: یکی دیگر از گلایه‌های تولیدکنندگان، سیاست سهمیه‌بندی دولت در بخش نژاد است. مثلا دولت تکلیف کرده که نژاد راس صرفا اجازه پوشش ۴۰ درصد از سهم بازار را دارد. توجیه متولیان، بحث الزام وجود تنوع نژادی در بازار است. شما چقدر با این سیاست موافق هستید؟
این سهمیه‌بندی ممکن است در مرغ گوشتی وجود داشته باشد، اما در مرغ تخم‌گذار خیر. در این بخش هر کس هر ظرفیتی را که ایجاد کرده، با تمام توان خود کار می‌کند. لذا این سهمیه‌بندی در نژاد تخم‌گذار وجود ندارد. لذا الان مرغدار ما حق انتخاب دارد و می‌تواند از هر نژادی که بخواهد، خرید کند.
حکیم مهر: به وضعیت واکسن اشاره کردید. ادامه این روند چه تهدیدهایی را می‌تواند در پی داشته باشد؟
در مورد واکسن فقط بحث آنفلوانزا مطرح نیست و ما مسائل مهمتر از آن هم داریم. قبل از اینکه آنفلوانزا بیاید، باید مرغی وجود داشته باشد که پرورش پیدا کند. جوجه مادر وقتی تولید می‌شود، حتما باید واکسن مارک بزند، در غیر این صورت قابل عرضه نیست. جوجه اگر نیاید، اصلا آنفلوانزا نمی‌گیرد. معضل ما آن طرف است. شرکت‌های مرغ مادر گوشتی یا تخم گذار جوجه تولید می‌کنند، اما چون واکسن نیست نمی‌توانند به بازار ارائه دهند.
۲ ماه دیگر که مرغ گوشتی در بازار کم باشد یا چند ماه بعد اگر تخم مرغ کم شود، دلیل آن کارهای امروز است که جوجه کافی به واحدهای پرورش نرفته است. گیر ما اینجاست. واکسن آنفلوانزا مرحله آخر است. بسیاری از واکسن‌های ما از جمله ORT ، مارک، آنفلوانزا و ... نه فقط در زمینه طیور، بلکه در حوزه دام نیز بلاتکلیف مانده است و این دو معضل دارد؛ اول اینکه تولید را به چالش می‌کشید و بعد اینکه ما خیلی از شرایط مطلوب نگهداری واکسن مطمئن نیستیم. حتی اگر این واکسن ترخیص شود، دیگر نام آن واکسن نیست و به درد صنعت نمی‌خورد. واکسن باید به موقع بیاید و در شرایط مطلوب نگهداری، حمل و مصرف شود. ما دقیقا در روزهایی واکسن را در گمرک نگه داشتیم که همانطور که برق در خانه‌ها قطع می‌شد، در گمرک هم قطع می‌شده است.
حکیم مهر: طبعا سازمان دامپزشکی متولی یک برنامه‌ریزی دقیق برای حل این معضل است. به نظر شما سازمان از این مشکل مطلع است؟
کاملا مطلع است. مقامات عالی‌تر از سازمان هم مطلع هستند. کمااینکه انجمن وارد کنندگان دارو، مکمل، واکسن با صراحت لهجه به وزیر و رئیس جمهور نامه نوشتند. سازمان دامپزشکی هم که خود به‌عنوان نزدیک‌ترین عامل در جریان ریز مطلب است اما یا مساله را دنبال نمی‌کنند یا اگر می‌کنند، قوت کافی به خرج نمی‌دهند، لذا طبیعی است که این مشکل حادث شده است.
حرف ما بحث ادامه پیدا کردن زیرساخت تولید است و با مراحل بعد آن فعلا کاری نداریم. باید تولید کنیم و سپس روی کیفیت و بهداشت آن کار کنیم. این واکسن‌هایی که امروز در مورد آن مساله داریم، واکسن‌هایی برای شروع تولید است و حتما به مشکل برمی‌خوریم.
حکیم مهر: اما مسئولین با قاطعیت می‌گویند که در این رابطه مشکلی نداریم.
اگر می‌گویند که مشکلی نیست، پس این همه مکاتبه، مصاحبه و سرو صدا که بدون پاسخ مانده است، چیست؟ هر کس که بخواهد می‌تواند واکسنی را که در فلان روز وارد گمرک شده و هنوز ترخیص نشده را ببیند.
حکیم مهر: مساله دیگر این است که سازمان به تولید واکسن دل خوش کرده، اما تولید یک فرایند دراز مدت است.
ما توانایی علمی تولید را داریم. کشور ما جزء نوادر واکسن‌ساز در دامپزشکی و پزشکی است، اما همان مواد اولیه نیاز به مدیریت ارزی دارد و اینکه امکانات نقدی برای کار وجود داشته باشد. وقتی واکسن آماده را نمی‌توانیم ترخیص کنیم، چگونه ادعا کنیم که آن را بسازیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
واکسن هس پولش نیس الکی جو ندین 
