حکیم مهر: «فرهنگستان ایران» نهادی بود که در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۱۴ برای اصلاح زبان و خط فارسی به فرمان رضا شاه تأسیس شد و تا سال ۱۳۳۳ فعالیت کرد. آن را فرهنگستان اول نیز نامیدهاند.
به گزارش حکیم مهر، متن مذاکرات اعضای فرهنگستان ایران برای انتخاب نامی مناسب برای واژه «بیطار» در نوع خود بسیار جالب و خواندنی است.
مشروح مذاکرات انجام شده به شرح زیر است:
- رئیس (آقای وثوق الدوله): برای «بیطار» پزشک گفته شده، و پزشک لغتی است بسیار خوب که در همه جا به معنی طبیب آمده.
- دکتر شفق: پزشک یکی از لغات خوب قدیم است به معنی طبیب.
- رئیس: پزشک فارسی مسلم معروفست. برای بیطار «دام پزشک» یا «ستور پزشک» پیشنهاد شده. ظاهرا «دام» بهتر است چون به معنی عموم حیوانات اهلی استعمال شده.
- سمیعی: ولی این کلمه معانی دیگری هم دارد.
- دکتر حسابی: گویا این لغت اصلا همان کلمه Tome انگلیسی است.
- نفیسی: ما اگر بخواهیم سابقه لغت را هم رعایت کنیم، در قدیم «ستور پزشک» داشته ایم، ولی دام پزشک نیامده است.
- رئیس: از این نظر که می گیریم هر دو لغت آمده ولی در اینجا یک اشکال اخلاقی است که یکنفر بگوئیم «ستور پزشک»
- فروغی: در کمیسیون بین «دام» و «ستور» تردید بود. بنده تصور می کنم آنچه سابقه داشته اصل است. و یک نکته که بنده در نظر دارم اینست که اینگونه ترکیبات بیشتر بصورت جمع استعمال شود و اگر بگوئیم «ستوران پزشک» آن ایهام هم از بین می رود.
- سمیعی: این دو کلمه از ذهن دور است، بهتر است کلمه مناسبتری انتخاب کنیم.
- رئیس: بنظر بنده اگر از این حیث بگیریم «دام پزشک» بیشتر در پرده است.
- سرتیپ نخجوان: هر لغتی که اختیار کنیم همین اشکال در نظر است، و امروز هم بیطارها دکتر می گوئیم.
- رئیس: چون کلمه «ستور» استعمال شده اول رأی به «ستوران پزشک» می گیریم (اکثریت حاصل نیست) پس رأی به «دام پزشک» می گیریم (در این لغت اکثریت حاصل است). «دام پزشک» بجای «بیطار» تصویب میشود .
پی نوشت حکیم مهر:
باز جای شکرش باقی است که اساتید بزرگوار رأی به «ستوران پزشک» ندادند!
آنگاه برخی به جای حل مشکلات دامپزشکی از جمله سقوط روزافزون ارزش و شان و اعتبار این رشته در هنگام انتخاب رشته و عدم امنیت شغلی دامپزشکان، دوباره به فکر نبش قبر کلمه بیطار افتاده اند!