چگونه در تجارت جهانی میگو به حاشیه نرویم؟
دکتر حسین یاوری
تولید برای صادرات، احتمالا راهبرد اصلی بسیاری از فعالان صنعت میگوی کشورمان است. حال به این دو گزاره دقت کنید:
1. بزرگ‌ترین بازار جهانی میگوی منجمد برای ورود به چین، بنادر شمالی آن کشور است.
2. اکوادور با 193 هزارتن صادرات مستقیم میگو به چین، گوی سبقت را از دیگر رقبا ربوده است.
این‌ها مضمون اصلی دو گزارش قابل تاملی بود که به تازگی در صنعت آبزیان کشور بحث‌هایی جدی را به ویژه در گروه‌های مجازی برانگیخت و تلنگری شد برای نگارنده تا همچون گذشته تحلیل مختصری بر آنها داشته باشد. البته مهمترین واکنش‌ها به این دو گزارش آن جایی بود که ضرورت نگاه علمی به صنعت آبزی‌پروری با اولویت برندسازی در راستای دستیابی به بازار جهانی را گوشزد می‌کرد. هم‌چنین اشاره شد که با مطالعه و تحلیل درست بازارهای جهانی و پایش مستمر رفتار رقبا می‌توان به شکل هدفمند و مطمئن در بازارهای جهانی گام برداشت.
این نوشتار به سلسه نکاتی اشاره دارد که اصلاً پیچیده نیست و حتی ممکن است برای شما تازگی هم نداشته باشد؛ اما از آن جا که معمولا گرفتار عادت در انجام بعضی کارها شده ایم و کمتر احتمال می دهیم که برخی از این عادات در فرایندهای تجاری همیشگی ما ممکن است تاکتیک یا تکنیک های اشتباهی باشد و ما را به حاشیه نیز ببرد، نگارنده قصد دارد با تحلیل گزارش های مذکور، خلاف شیوه نگارش مطالب و نوشته های قبلی به جای عبارت «آیا می دانید» کمی رک‌تر از گذشته سوالات را با «احتمالا نمی دانید» آغاز کند تا صاحبنظران این حوزه که کم‌شمار هم نیستند، با ابزار طوفان فکری بیشتر به تجزیه و تحلیل آن بپردازند.
اما آشناترین اثرات منفی حاشیه و حاشیه‌سازی را همه‌ی ما به دفعات در مورد تیم های بزرگ ورزشی به خصوص فوتبال هر سال می شنویم و اثرات منفی آن را به عینه مشاهده و تجربه می کنیم. از آنجایی که نگارنده بر این باور است در حوزه کشاورزی به‌روزترین کلاس تجاری در زمینه‌ی صادرات و واردات را صنعت میگو در کشور دارد و حتی در یاداشتی از آن به عنوان خط مقدم و الگوی دیگر زیربخش های صنعت کشاورزی نام برده است، با این حال همواره این احتمال وجود دارد که نظیر تیم های بزرگ که در دام حاشیه ها می افتند، این قضیه این جا هم تکرار شود. حال فکر می کنید چگونه می توانیم در تجارت جهانی میگو به حاشیه دچار نشویم؟
همانطور که چندی پیش در نوشتاری از همین قلم اعلام شد، دیگر کارگاه های فراوری میگو را خط مقدم صنعت قرار ندهیم بلکه سفره یا همان ذائقه و نیاز مشتریان است که خط مقدم تولید محسوب می شود، امروز هم مجدد تاکید و اعلام می کنیم: تجارت مدرن جهانی فقط یک قاعده دارد و آن هم «مشتری مداری» است؛ با این حال به درستی معلوم نیست چرا گاهی اصرار داریم آن را با قواعد دست و پاگیر و پرداختن به حواشی به جای اصول بنیادین، بی‌جهت پیچیده کنیم!
برای اینکه در دام حاشیه های ناخواسته گرفتار نشویم، برویم سر اصل مطلب. لطفا با ما همراه باشید:
- احتمالا نمی دانید چرا باید به شمال چین، میگوی کامل منجمد صادر شود. چون در هیچ یک از پلتفرم های مجازی شناخته شده ی صنعت آبزیان ندیدم که به ذائقه ی حال حاضر چینی ها اشاره شده باشد و آن هم این است که ساکنان کنونی این سرزمین با اقتصاد رو به رشد عظیم خود، دوست دارند در آشپزخانه میگوی کامل را بپزند و پس از پخت در حین سرو غذا پوسته آن را جدا کنند یعنی حتی فیله ماهی دیگر این محبوبیت را ندارد. توجه به این نکته ظریف مصداق همان حرکت به سمت تنها قاعده تجارت جهانی نیست؟ پس اولین راه نیفتادن در دام حاشیه ها در دنیای تجارت، شناخت ذائقه مشتریان است.
- احتمالا نمی دانید چرا شمال چین را به عنوان دروازه ورود مستقیم میگوی منجمد انتخاب کرده اند. ظن قوی این است که تاکتیک مبارزه با ورود میگوهای قاچاق را از مرز ویتنام در همین سیاستگذاری دیده اند و از استراتژی چابکی برای این مهم بهره برده اند تا مبادی ورودی برای سخت پوستان تازه و زنده را از مرز ویتنام لحاظ نمایند و دروازه ورود میگوی منجمد با مجوزهای معتبر به کشورشان را بنادر شمالی در نظر بگیرند. پس برای این که در صادرات به چین در دام حاشیه ها گرفتار نشوید، برای ارسال میگو به این مقصد پرجاذبه، مستقیم با خود این کشور وارد مذاکره شوید؛ ممکن است ویتنام راه میانبر خوبی مثل گذشته نباشد!
- شاید ندانید غول‌های عرصه‌ی سیاستگذاری استراتژیک، تنها استراتژی قابل سرمایه گذاری در عصر حاضر را چه می دانند؟ حوزه دیجیتال دقیقا همان جایی است که آنها بر آن تاکید دارند تا دسترسی به اطلاعات در همه جا و هر زمانی را برای شرکت ها ممکن سازد.
- اگرچه به نظر می رسد در جلسات اتحادیه ها یا بولتن های مطرح حوزه آبزیان، پیش بینی قیمت میگو در کلاس جهانی را هنوز آن چنان که باید و شاید، به بحث نگذاشته و تجربه نکرده اید ولی بد نیست بدانید آخرین برآوردها حاکی از افزایش قیمت میگو و بازار مناسب آن در سال آتی می باشد.
- احتمالا نمی دانید در حال حاضر درخشان‌ترین حوزه‌ی سرمایه گذاری در آبزی پروری را چه می دانند. نتایج حاصل از نظرسنجی از 16 صنعت مطرح چین و تجزیه و تحلیل یافته های آن حاکیست سخت پوستان و میگو با پنج رای از 16 رای همراه با لابستر صخره ای استرالیا در مکان سوم قرار گرفته است. در این رای گیری، شاه خرچنگ با هفت رای در رتبه نخست قرار دارد؛ به همین دلیل برای میگو چشم اندازی عالی متصور هستند.
- احتمالا نمی دانید که مجموع هزینه های نظارت بهداشتی (که مبتنی بر همان تنها قاعده‌ی تجارت جهانی یعنی خواسته مشتری است) به ازای هر کیلوگرم میگو در کل کشور چقدر است؟ می خواهم به طور شفاف اعلام کنم اگر این هزینه-فایده به درستی یا حتی تقریبی محاسبه شده بود، فلان انجمن صنفی برای این مقوله به این سرعت نامه اعتراضی نمی نوشت؛ چرا که کافیست برای یکبار هم شده، این مبلغ را محاسبه کنید که به طور قطع، با نگارنده همراه می شوید و تایید می کنید که حداکثر هزینه نظارت بهداشتی از کیلویی پنجاه تومان فراتر نمی رود و این درحالیست که حاشیه سازی در قبال آن می تواند هدررفت فرصت های بسیاری باشد.
- برای اینکه بهتر به این مهم توجه کنیم، لازم است به جمله ای از یک یادداشت در تجزیه و تحلیل بازار خرچنگ اشاره شود که آورده بود: «اگر می خواهید اقتصاد مدرن جهانی را درک کنید، کافی است علاوه بر اینکه به پیامدهای تغییرات اقلیمی بر اقتصاد توجه دارید، به عنوان نمونه، عواقب ناخواسته جنگ تعرفه ای چین و آمریکا روی محصولی همچون لابستر یا شاه میگو را در نظر بگیرید که چگونه صنعت سخت پوستان در آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است».
- احتمالا نمی دانید در جنگ تجاری اخیر چین و آمریکا، مسیر تامین محموله های وارداتی خریداران چینی لابستر یا شاه میگو از ایالات متحده به کدام کشور تغییر یافت؛ آنها بر مبنای استراتژی چابک سازی، مسیر واردات را از کانادا و از طریق خطوط هوایی در پیش گرفتند.
- و در پایان احتمالا این بار حکایت نیمه‌ی پر یا خالی لیوان را می‌دانید! آن‌جا که گفته بود آن زمانی که که شما درباره نیمه‌ی پر یا خالی لیوان بحث می‌کردید، من نیمه‌ی پر لیوان را نوشیدم و رفتم! پس برای گرفتار نشدن در دام این حاشیه‌ها بیایید به تمام موارد بالا دوباره فکر کنیم و نیمه‌ی پر لیوان را مورد مداقه قرار دهیم تا با چابک‌سازی شرکت و فعالیت‌مان به‌دور از حس رقابت ناسالم، قدم‌های‌مان را با نوآوری در دنیای مدرن تجاری محکم‌تر برداریم.
وقتی که کسایی سر کار هستند و تصمیم گیر!، که نه توانایی علمی مربوط به حوزه کاری را دارند و نه اعتقادی به مشاوره با متخصصان واقعی را،
چه انتظاری می توان داشت؟!