آیا دامپزشکان و پزشکان با چالش‌های اخلاقی مشابهی مواجه هستند؟

حکیم مهر: اگر صاحب یک حیوان خانگی در حال مرگ از دامپزشک بخواهد که عمل جراحی پرخطری را بر روی این حیوان انجام دهد، دامپزشک چه می کند؟ «ربکا کومبز» این موضوع را مطرح می کند که آیا پزشکان و دامپزشکان می توانند از تردیدهای اخلاقی یکدیگر تجربیاتی بیاموزند؟

به گزارش حکیم مهر، مشکلات اخلاقی که پزشکان و دامپزشکان با آن روبرو هستند از جهات مختلفی کاملاً متفاوت است. به عنوان مثال، یک جراح دامپزشک می تواند تصمیم بگیرد هنگامی که درمان دیگر ارزشمند نیست، مرگ آرام (euthanasia) را برای حیوان انتخاب کند. این گزینه برای پزشکان وجود ندارد.

آیا اگر دامپزشکان مجبور شوند موارد حیوانات آزاری را به پلیس گزارش کنند، ممکن است موارد کودک آزاری، همانند آنچه «ویکتوریا کلیمبی» (عکس بالا) از آن رنج می برد، کاهش یابد؟ (زیرا بین این دو رابطه وجود دارد)

در بحث اخیری که در BMA (انجمن پزشکی بریتانیا) توسط BMJ (مجله پزشکی بریتانیا) برگزار شد، «لرد لاوسون سولسبی» رئیس کمیته اخلاق انجمن دامپزشکی بریتانیا و «دکتر مایکل ویلکس» رئیس کمیته اخلاق انجمن پزشکی بریتانیا، روش های کاملا متفاوت خود در دوراهی های اخلاقی را مطرح نمودند. آنها همچنین زمینه های مشترک شگفت انگیزی را نیز کشف کردند.

یک مسئله مشترک موضوع «رضایت» بود. انسان ها می توانند در نزدیکی پایان عمر خود با درمان های پرخطر و تهاجمی موافقت کنند، اما در مورد حیوان خانگی پیری بیمار که مالک آن می خواهد آن را زنده نگه دارد، حتی اگر به نظر می رسد مرگ برایش بهتر باشد، چطور؟ در مورد پزشکی که با یک بیمار معلول و ناتوان مواجه می شود، آیا همین مشابهت در دامپزشکان نیز وجود دارد؟

«لرد سولسبی» می گوید: پنجاه سال پیش، زمانی که دامپزشکان داروهای امروزی را در اختیار نداشتند و جراحی های بزرگ در دامپزشکی انجام نمی گرفت، یوتانایز یک تصمیم آسان بود. در مقابل، دامپزشکان امروز می توانند مداخلات سنگین و پیچیده ای را انجام دهند. اما تنها به این دلیل که «می توانند»، به این معنا نیست که «باید انجام دهند».

وی در ادامه گفت: امروزه می توان از شیمی درمانی و پرتودرمانی که ذاتاً مداخلات بسیار شدیدی هستند، برای درمان بیماری ها استفاده کرد، اما باید در نظر داشت که آیا از نظر کیفیت زندگی حیواناتی که می خواهند از زندگی لذت ببرند، ارش کاربرد دارد یا نه. اغلب دامپزشکان هنگامی که با درمان های پرخطر مواجه می شوند، می گویند: «علی رغم اینکه شما به عنوان صاحب حیوان احساس دیگری دارید، من اتانازی را توصیه می کنم».

 «لرد سولسبی» اضافه کرد: امروز، دامپزشکان جوانتر به طور فزاینده در مورد اتانازی به عنوان یک شکست در صلاحیت حرفه ای خود نگاه می کنند. آنها ترجیح می دهند حیوانات را زنده ببینند. این رویکرد، تنها به این سردرگمی می افزاید که تا چه حد می خواهید این درمان را ادامه دهید تا حیوان زنده بماند؟

 «دکتر ویلکس» گفت: اشتباه است تصور کنید که پزشکان با دوراهی های مشابهی مواجه نمی شوند. ممکن است گفته شود «رضایت» تفاوت بزرگ بین درمان یک حیوان و درمان یک انسان است. اما من تصور می کنم این موضوع تنها تا مقدار خاصی صحت دارد. ما می گوییم از انسان های بیمار خود رضایت کاملاً آگاهانه را اخذ می کنیم. من تصور می کنم یک پزشک مقدار مشخصی از اختیارات مرتبط با درمان را بسته به اطلاعاتی که به بیمار داده می شود، برای خود حفظ می کند.

وی افزود: علاوه بر این، بسیاری از پزشکان با افرادی که توانایی روانی کافی نداشته و مبتلا به اختلالات روانی هستند و یا افرادی که هشیار نیستند، مواجه می شوند. این بیماران، به نظر دیگران (مثلاً یکی از اعضای خانواده) متکی هستند تا به تصمیم پزشکان برای انتخاب درمان کمک کنند؛ مشابه دامپزشکی که می خواهد نظر صاحب یک حیوان را به عنوان عامل مهم منصفانه ای در تصمیم گیری در نظر بگیرد.

«دکتر ویلکس» اظهار می دارد: صاحب یک حیوان خانگی دارای قدرت بیشتری برای اتخاذ یک تصمیم درمانی نسبت به بستگان یک انسان بیمار است. بستگان هیچ حقوقی ندارند؛ والدین نسبت به فرزند بیمار دارای مسئولیت هستند، اما در بسیاری از موارد دادرسی مشاهده کرده ایم که پزشکان با والدین در مورد بهترین تصمیم درمانی برای فرزند اختلاف نظر دارند و این اختلاف نظر برای رسیدگی به دادگاه ارجاع شده است.

حال که صاحب یک حیوان خانگی بیش از بستگان یک بیمار ناتوان از اختیار کافی برای اتخاذ تصمیمات درمانی برخوردار است، آیا می تواند از یک جراح دامپزشک برای از بین بردن حیوان سالم خود کمک بگیرد؟

 «لرد سولسبی» می گوید: این یک واقعیت اجتناب ناپذیر است. شما مواردی را مشاهده می کنید که در آن حیوانات هیچ مشکلی نداشته اند - تنها موضوع مزاحمت حیوان در میان بوده است - و صاحبش می خواهد از دست او خلاص شود. این یک دوراهی و سردرگمی بزرگ است. اکثریت قریب به اتفاق دامپزشکان با بی میلی با درخواست صاحبان این حیوانات برای از بین بردنشان موافقت می کنند، اما تلاش می کنند از طریق صحبت کردن، آنها از تصمیمشان منصرف نموده و آنها را برای اهدای حیوان به پناهگاه های حیوانات بی سرپرست قانع نمایند.

آیا شباهتی بین یوتانایز در حیوانات و انسان وجود دارد؟ «دکتر ویلکس» می گوید: ما فقط می توانیم در مورد یوتانایز داوطلبانه - پایان زندگی یک بیمار بر اساس درخواست مداوم و منطقی خود - بحث کنیم. برخلاف یوتانایز در انسان ها، یوتانایز یک حیوان فرآیندی غیرمستقیم و کاملاً غیرداوطلبانه است. اما دکتر ویلکس می خواست بداند که آیا دامپزشکان می توانند علائمی از «داوطلبانه بودن» را در این فرآیند تشخیص دهند؟ آیا برخی حیوانات می خواهند که بمیرند؟

 «لرد سولسبی» گفت: تصور نمی کنم چنین چیزی ممکن باشد. ممکن است در پریمات های بالاتر چنین چیزی وجود داشته باشد، اما در مورد سگ ها و گربه ها فکر نمی کنم. با این حال، شما با صاحبان حیواناتی مواجه می شوید که قسم می خورند حیوانات با آنها ارتباط برقرار کرده و می خواهند بمیرند.

 «دکتر ویلکس» گفت: به عنوان یک پزشک با اتخاذ بهترین تصمیم برای بیماران فاقد هرگونه هوشیاری آشنا هستم. من در مراکز پلیس زیادی کار می کنم؛ هنگامی که من با فردی مواجه می شوم که به علت مصرف کوکائین و الکل کاملاً غیرهوشیار است و نمی تواند با من ارتباط برقرار کند، من هیچ ایده ای درباره خواسته های او ندارم، فرض را بر آن می گیرم که این بیماران تمایل دارند بر اساس مراقبت های اولیه پزشکی درمان شوند. از این نظر، کار من شبیه شماست.

آنها مسائل مربوط به محرمانه بودن اطلاعات مربوط به بیمار را نیز مورد بحث قرار دادند. دامپزشکان نیز همانند پزشکان وظیفه محرمانه بودن اطلاعات مشتریان خود را برعهده دارند، اما این موضوع مطلق نیست.

«لرد سولسبی» گفت: در موارد سوء رفتار شدید با حیوانات، او این سوء رفتار را به پلیس اطلاع می دهد. «دکتر ویلکس» ضمن موافقت با وی گفت: هیچ کدام از این مسائل محرمانگی، مصونیت کاملی ایجاد نمی کند و این اطلاع دادن به پلیس باید انجام شود.

«لرد سولسبی» اظهار داشت: دامپزشکان باید از نظر اخلاقی در قبال انسان ها نیز مسئولیت پذیر باشند. سوء رفتار در یک خانواده اغلب با سوء رفتار با حیوان خانگی آغاز می شود. ممکن است یک دامپزشک با جراحات مشخصی بر روی بدن حیوان مواجه شود و احساس کند که یک جای کار اشتباه است! در اینجا مباحث زیادی درباره آنچه که آن دامپزشک باید انجام دهد وجود دارد؟ آیا وی باید به پلیس اطلاع دهد؟

«دکتر ویلکس» که یک پزشک قانونی در لندن است تایید کرد که که سوء رفتار با حیوانات اغلب با خشونت خانگی و سوء رفتار با کودکان همپوشانی دارد. وی افزود: یکی از نگرانی های بزرگ پس از قتل «ویکتوریا کیمبی» این بود که چه نوع علائم هشدار دهنده ای می تواند مورد توجه ما قرار گیرد. گاهی اوقات باید اطلاعاتی را که ممکن است بیش از یک سوء ظن ساده نباشد، به اشتراک بگذاریم.

معدوم سازی تعداد زیادی از حیوانات توسط دامپزشکان که تنها برای محافظت از سلامتی انسان ها کشته می شوند، چقدر اخلاقی است؟ در سال 2001، شیوع بیماری تب برفکی، موجب شد که 10 میلیون حیوان در انگلستان معدوم شوند.

پاسخ «لرد سولسبی» کاملاً روشن است. وی می گوید: هنگامی که حیوانات تهدیدی برای زندگی انسان ها محسوب می شوند، سلامت انسان در اولویت قرار می گیرد. اگر یک دستورالعمل دولتی برای معدوم سازی وجود داشته باشد، ما آن را انجام خواهیم داد، هرچند که شاید مورد اعتراض قرار گیرد.

او در یادداشتی توضیح می دهد: اما مسئولیت اخلاقی ما ایجاب می کند که مطمئن شویم تکنیک یوتانایز قابل قبولی برای این کار انجام شده است. در مورد آنفلوآنزای پرندگان، ما هنوز در حال بحث هستیم که چگونگ می توان با انسانی ترین روش ممکن میلیون ها قطعه مرغ را معدوم نماییم. پیچاندن و خرد کردن گردن مرغ بسیار موثر است، اما انجام آن برای نیم میلیون قطعه کار دشواری است.