تلاش ایران، تاجیکستان و ازبکستان برای بقای نسل «اوریال» بزرگ‌ترین قوچ ایران

جمهوری اسلامی ایران، تاجیکستان و ازبکستان پیشنهاد داده اند، «قوچ کوهی اوریال» در فهرست دهگانه حیوانات در خطر انقراض سازمان ملل وارد شود.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، سازمان ملل تصمیم نهایی خود را در باره این پیشنهاد از ۱۷ تا ۲۲ فوریه (28 بهمن تا سوم اسفند) امسال در کنفرانس حفظ محیط زیست سازمان ملل متحد در شهر «گندینگر» هند می‌گیرد.

قوچ‌های اوریال که در آسیای میانه به گوسفندهای بخارایی معروف هستند بیشتر در نقاط مرزی دیده می‌شوند.

اوریال بزرگ‌ترین قوچ ایران است. نرها شاخ‌های بلندی دارند (بلندترین شاخ که مربوط به پارک ملی گلستان است و رکورد جهانی محسوب می‌شود ۱۱۳ سانتی‌متر طول دارد) شاخ‌ها حلزونی شکلند و به طرف پهلوی صورت و روبه جلو خمیدگی دارند. سطح جلویی شاخ‌ها پهن، با زاویه‌ای تند به طرف لبه پشتی است، به طوری که مقطع شاخ‌ها مثلثی به نظر می‌رسد. مادها نیز شاخ‌های کوتاهی دارند. از ویژگی‌های دیگر این قوچ‌ها وجود موهای بلند و سفید رنگی در ناحیه زیر گردن و سینه است. موهای پشت در تابستان کوتاه به رنگ زرد شنی، و در زمستان بلند و قهوه‌ای رنگ است. زیر شکم و کفل‌ها سفیدند. در برخی از مناطق به خصوص در جنوب و غرب محدوده پراکندگی، بعضی از قوچ‌ها دارای موهای فلفل نمکی در زیر گردن و سینه و شاخ‌هایی کوتاه‌تر هستند که به آنها قوچ مورچه می‌گویند. نابع این دو را دو گونه مستقل می‌نامند.

این حیوان که مثل بقیه گوسفندها جنس نر آن قوچ و جنس ماده آن میش نامیده می‌شود به چندین زیرگونه تقسیم می‌شود که در ایران، افغانستان، پاکستان، کشمیر، شمال غربی هند و بخش‌های غربی آسیای میانه زیست می‌کنند.

«خلیل کریم اف»، رئیس اداره صید و  گردشگری و محقق حیات  گوسفندهای کوهی تاجیکستان، گفت، اوریالها همیشه تغییر مکان می‌کنند و اگر تابستان را در یک گوشه گذرانند، زمستان به جایی دیگر می‌روند و هیچ مرز و بومی را نمی‌شناسند.

وی گفت: «گوسفندهای بخارایی بیشتر در نقاط مرزی دیده می‌شوند. مثلاً، در بین مرزهای تاجیکستان و ازبکستان، ایران و ترکمنستان، پاکستان و هند و جاهای دیگر. همیشه در حال مهاجرت هستند. بنابراین وارد کردن آنها به  فهرست حیوانات در حال انقراض برای عملی کردن برنامه‌های ویژه حمایت از این نوع جانورها لازم است.»

به گفته کریم اف، گوسفند بخارایی گرما را دوست دارد و از رفتن به ارتفاعات پرهیز می‌کند.

 در اسناد سازمان ملل متحد آمده است ، شمار این جانوران در محدوده کشورهای آسیای مرکزی در زمان اتحاد جماهیر شوروی هزاران راس بود  امّا سالهای اخیر به مراتب کم شده است.

 اوریالها به طور گروهی زیست می‌کنند و سالی تا سه بار زاد و ولد می کنند.

خلیل کریم اف می‌گوید، اوریالها مثل بقیه جانوران یک بخش مهم اکوسیستم طبیعی هستند، امّا در قرن ۲۱ مثل بسیاری دیگر جانورهای وحشی با خطر انقراض روربرو شده اند.

 فعالیت های مخرب انسانی، کاهش چراگاهها و حمله گرگها و گاهی سگها از جمله دلایل کم شدن جمعیت اوریالها عنوان شده است.

هند درخواست کرده است که مرغ اردک بزرگ هند، مرغ بنگالی و شاخه آسیا در این لیست قرار بگیرد. کاستاریکا و آرژانتین، بولیوی و پاراگوئه - جگوار (پلنگ خالدار آمریکایی)، برزیل - نهنگ سفید، کشورهای اروپایی - سنجاقک (پرنده کوچک) و نیوزلند، استرالیا و شیلی  هم جلبک های آنتی بیوتیک را برای وارد شدن در این فهرست مورد حمایت سازمان ملل پیشنهاد داده اند. تاکنون نام ۱۷۳ جانور از سراسر جهان در فهرست حیوانات در حال انقراض وارد شده است.