حکیم مهر - یادداشت وارده : بررسی نواقص دامپزشکی حیوانات خانگی و ارائه چند پیشنهاد / دکتر امید مرادی - بورد تخصصی جراحی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران / کلینیک دامپزشکی کلبه حیوانات کرج
بسمه تعالی
با توجه به نامگذاری سال 2011 به نام سال دامپزشکی بر آن شدم تا به بررسی نواقص دامپزشکی کشور در زمینه حیوانات خانگی و ارائه چند پیشنهاد جهت ارتقاء سطح خدمات دهی آن بپردازم.
امروزه در مقایسه با گذشته، بسیاری از مردم از اهمیت دامپزشکی در تأمین سلامت جامعه آگاه هستند. از سویی دامپزشکان در صف اول مبارزه با بسیاری بیماریهای مهم دام و بیماریهای مشترک بین انسان و دام قرار دارند و سالانه تعداد قابل توجهی از آنها بدلیل مخاطرات شغلی در معرض آسیب قرار میگیرند اما با این وجود بسیاری از زمینه های دامپزشکی هنوز در طبقه بندی مشاغل سخت و زیان آور نمی گنجند. عدم تفکیک مناسب وظایف سازمان دامپزشکی کشور از وزارت بهداشت باعث از دست‌رفتن حق ایفای نقش در امر بهداشت در پاره ای از موارد توسط دامپزشکی گردیده که از آن جمله می توان به سکانداری وزارت بهداشت در تصمیم گیری، اجراء، اطلاع‌رسانی و سیاستگذاری در برابر بیماریهایی مانند آنفلوآنزای پرندگان، جنون گاوی و تب کریمه کنگو اشاره نمود.
انفعال مسئولین دامپزشکی کشور در موضع گیری در قبال اتفاقات مرتبط با دامپزشکی که احتمالا با مصلحتاندیشی فردی انجام می گیرد (به عنوان مثال در ارتباط با طرح ممنوعیت نگهداری حیوانات خانگی یا عدم اعلام شیوع آنفلوآنزای پرندگان) به وجهه دامپزشکی در اذهان عمومی خدشه وارد نموده و با تعجب بسیاری از دامپزشکان همراه است.
حال با وجود اشکالات عدیده ای که دامپزشکی کشور با آن درگیر است اما نقاط قوت بسیاری نیز در فعالیت های آن وجود دارد که بی انصافی است اگر از کنار آنها بی تفاوت بگذریم.
حضور شبانه روزی مسئولین شبکه های دامپزشکی جهت کنترل آنفلوآنزای پرندگان در ادارات و مزارع پرورش مرغ، استخدام تعداد قابل توجهی از فارغ التحصیلان جویای کار و بسیاری دیگر از این دست که اهتمام مسئولین در انجام آن قابل تقدیر و تشکر است.
انگیزه نوشتن این چند سطر آشنایی بیشتر اینجانب با مسائل مرتبط با حیوانات خانگی و مشاهده نواقص موجود که در بسیاری موارد بدلیل عدم وجود و یا نقص در قوانین است بوده که امیدوارم مورد عنایت مسئولین سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی واقع گردد (ان شاء الله).
1 - در کشور ما 3 گروه در زمینه طبابت حیوانات خانگی اشتغال دارند:
الف) دامپزشکان متخصص که متخصصین بیماریهای داخلی دامهای کوچک، جراحان، رادیولوژیست ها، کلینیکالپاتولوژیستها و متخصصین بیماریهای طیور را شامل می شوند. در برخی موارد نیز همکارانی با سایر تخصصهای غیر مرتبط نظیر آناتومی، فیزیولوژی و غیره با توجه به علاقه شخصی در این زمینه فعالیت دارند.
ب) دامپزشکان عمومی که قشر کثیری از دامپزشکان فعال در زمینه امور درمانی را به خود اختصاص می دهند.
ج) کاردانهای دامپزشکی که براساس قانون به عنوان کمکدهنده به گروه الف و ب در امور محوله به فعالیت مشغولند.
از ایراداتی که بسیار در امر خدمت رسانی به حیوانات خانگی تاثیرگذار می باشد عدم وجود شرح وظیفه و حیطه فعالیتی مشخص برای هرکدام از این سه گروه است. به وضوح تداخل ایجاد شده باعث آسیب های جدی به حیوان، آزرده خاطر شدن صاحب آن و نهایتا کم اعتبار شدن دامپزشکان می گردد.
2 - متاسفانه رقابت ناسالمی در بین مراکز درمانی دامپزشکی مرتبط با حیوانات خانگی بوجود آمده و ظاهرا کسی نمیخواهد از این قافله باز بماند. تبلیغات بی پایه و اساس و بعضاً دروغ، تبلیغ اموری که از طرف شبکههای دامپزشکی به عنوان تخلف ذکر می شوند در مجلات مرتبط با حیوانات خانگی یا پیکهای منطقهای رواج بسیاری دارد که برای روشنتر شدن موضوع به ذکر مثالهایی می پردازم.
تقریبا تبلیغ کلینیکی را نمیبینید که در آن سخنی از انجام جراحی‌های ارتوپدی و ستون فقرات یا قفسه صدری و چشم به میان نیامده باشد. اما آیا واقعاً افراد دارنده پروانه این کلینیکها توانایی یا امکانات انجام این ادعاها را دارند؟ یا به راحتی می توان تبلیغ داروخانهای در پایتخت را که با تخلف در آن طبابت صورت می گیرد مشاهده کرد که آشکارا تخلف خود را در نشریات تبلیغ نیز میکند.
عدم سختگیری در صدور پروانه و بازدیدهای با تسامح از مکانهای معرفی شده به عنوان کلینیک، باعث گردیده بسیاری از کلینیکها شرایط اولیه طبابت را نداشته باشند. به عنوان مثال عدم وجود اتاق معاینه و جراحی مجزا از کیفیت خدمات دهی به طور واضح میکاهد. چه رسد به اینکه در بسیاری موارد حتی جراحی‌های ماژور در خارج از محیط کلینیک و در منزل یا در محل نگهداری تعداد زیادی حیوان انجام می پذیرد.
به هر حال آنچه مهم است اینکه باید برای سازمان دامپزشکی بیش از اینکه حمایت و یا فرصت دادن به افراد مهم باشد، حرفه دامپزشکی مهم باشد. اهمیت دامپزشکی از پزشکی کمتر نیست و به قول استاد محترممان آقای دکتر تاجبخش "دامپزشکی همان پزشکی دام است و پزشک و دامپزشک با یک زبان سخن می گویند" بنابراین نباید از نظر مراجعین یا افراد عادی تفاوت شگرفی بین دو رشته موجود و هر روز در حال افزایش باشد.
3 - تکلیف اعضاء هیئت علمی دانشگاهها در اشتغال به امور درمانی و یا دایر نمودن مراکز درمانی کاملا مشخص نیست و اداره کل دامپزشکی هر استان با این امر سلیقه ای برخورد مینماید و حتی این تبعیض قائل شدن را میتوان در یک استان برای افراد متفاوت به عینه مشاهده کرد که چگونه بعضی از این امکان بهره مند و بعضی محروم می گردند.
4 - عدم وجود تعرفه واحد در کلینیکهای دامپزشکی حیوانات خانگی باعث بروز سوء برداشتهای بسیاری گردیده و در بسیاری مواقع نیز دلخوریهای زیادی بین همکاران و مراجعین ایجاد مینماید و باعث بی نظمی لجام گسیخته در ارائه خدمات دامپزشکی گردیده است.
5 - این روزها همه به اهمیت پاراکلینیک در تشخیص بیماری‌ها واقفند و با توجه به تخصصی شدن رشته های دامپزشکی تقریبا تمام متخصصین برای قطعیت در تشخیص خود نیاز به اخذ نمونههای آزمایشگاهی دارند که متاسفانه مطابق آئین نامه ماده 10 قانون سازمان دامپزشکی کشور، کلینیکهای دامپزشکی از دارا بودن امکانات پاراکلینیک محروماند و اگر کلینیکی اقدام به راه اندازی و خدمات دهی در این زمینه بپردازد با آن مرکز برخورد خواهد شد. سوال اینجاست مگر چه تعداد پلیکلینیک یا بیمارستان دامپزشکی داریم که بتوانیم فارغ التحصیلان مرتبط به پاراکلینیک را در آنها جذب نمائیم؟ این امر یک نقص قانونی به نظر میرسد و باعث ارجاع روزانه صدها نمونه آزمایشگاهی از کلینیکهای دامپزشکی به آزمایشگاههای پزشکی می شود در حالیکه می توانست به اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای دامپزشکان و کارشناسان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی بیانجامد.
6 – امور درمانی در بسیاری موارد نیاز به پرتوهای ایکس دارد و کسی نمی تواند منکر اهمیت دستگاه‌های رادیولوژی در تشخیص بیماری‌ها باشد ولی یکی دیگر از مواردی که متاسفانه بسیار به اعتبار دامپزشکی صدمه وارد می کند راه اندازی بی حساب و کتاب دستگاه‌های رادیولوژی در مراکز درمانی دامپزشکی است. می توان ادعا نمود تقریبا بیش از نیمی از کلینیکهای استان تهران از این دستگاهها استفاده می کنند و بی تردید بجز معدودی از از آنها سایرین بدون مجوز سازمان انرژی اتمی به اشعه دادن می پردازند و حتی کوچکترین اطلاعی از نحوه حفاظت در برابر اشعه ندارند. به نظر اینجانب سخت گیری در این مورد بسیار واجب است . به هر حال از نظر سازمان انرژی اتمی تفاوتی بین مراکز دامپزشکی و پزشکی دارای دستگاه مولد اشعه X و همچنین تفاوتی بین دستگاه ثابت و پرتابل وجود ندارد و باید کلیه قوانین کار با دستگاه برای همه اجرا شود زیرا چه در مراکز پزشکی چه در مراکز دامپزشکی فردی
با تشکر از نظرات و انتقادات سازنده ی شما همکار گرامی، امیدوارم مسئولین ما در امور درمانگاهها در ادارات کل و همچنین سازمان دامپزشکی از این مطالب استفاده نموده و با رفع این نواقص شاهد بهبود وضعیت در امر طبابت حیوانات خانگی باشیم. خیلی ممنون دکتر مرادی عزیز، ای کاش یک نسخه از این نامه توسط حکیم مهر به سازمان و نظام ارسال می شد. بسیار موشکافانه به مشکلات نگریسته شده که جای خوشحالی دارد. امیدوارم ترتیب اثری هم داده شود.خسته نباشید آقای دکتر سلام آقای دکتر. شما علاوه بر مهارت فوق العاده در جراحی در امر نوشتن نیز بسیار با دقت و وسواس به مسائل می نگرید. ای کاش از نظرات امثال شما و دکتر لطفی زاده در تصمیم گیری ها بهره برده شود. آخرین اخبار و اطلاعات دامپزشکی (خصوصا نظارت بهداشتی) را در آدرس زیر مشاهده فرمایید . ضمن تشکر از همکار عزیزمان آقای دکتر مرادی که بسیاری از مشکلات بخش حیوانات خانگی را مطرح کردند . جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک با بضاعت کم ، ولی فعال ، در زمینه رفع مشکلات صنفی و اخلاقی همکاران شاغل در این بخش تلاش می کند . از تمامی همکاران عزیز و علاقمند به فعالیت در بخش حیوانات خانگی صمیمانه درخواست می کنم عضو جامعه شده و به تقویت آن کمک کنید. ضمناً اعضای هیات مدیره این جامعه نشست های متعدد و موفقی با رؤسای سازمان ، اداره کل تهران ، شبکه تهران و نظام داشته و قول مساعد آنها را جهت تقویت جایگاه کلینیک های دام کوچک تهران که در واقع ویترین خانواده دامپزشکی از دید مردم هستند گرفته اند.
