دامپزشکی با عینک «کووید-۱۹» فراتر از چارت سازمانی
دکتر حسین یاوری
دامپزشک، متخصص بهداشت و بیماری‌های آبزیان
افزون بر 6 ماه از همه‌گیری کووید-۱۹ می‌گذرد. این بیماری، خلاف همه‌گیری‌های قبلی در عصر فرا-اطلاعات رخ داده است و گزارش‌های بهداشتی، اقتصادی و... مرتبط با آن مدام در حال به روزرسانی است و در دسترس عموم قرار می‌گیرد؛ به گونه‌ای که تقریبا می‌توان مدعی شد اکثر مردمان جهان با دستورعمل‌های بهداشتی آشنا شدند و به این موضوع واقف گشتند که در بیماری‌های واگیردار، تاکتیک و تکنیک‌های اجرایی به آسانی آنچه بر روی کاغذ طرح می‌شود، نیست.
باور من بر این است که اگر با عینک کووید-۱۹ به دامپزشکی بنگریم، نکاتی در دل آن وجود دارد که می‌تواند اهمیت برنامه‌های راهبردی دامپزشکی را برای همگان آشکار سازد.
نگارنده قصد دارد به واکاوی دو دانش‌واژه «چارت سازمانی» و «برنامه‌های استراتژیک» در دامپزشکی بپردازد و برای این منظور از دید عینک کووید-۱۹ به موضوع می‌نگرد.
چارت یا ساختار سازمانی همان چیزی است که می‌توان آن را استخوان‌بندی اصلی سازمان دانست. ساختار هر سازمان در چارت آن منعکس می‌شود و نشان می‌دهد فعالیت‌های آن به چه بخش‌هایی تقسیم شده و هر بخش چگونه گزارش تهیه میکند و زیر نظر چه واحدی قرار دارد. تا اینجای کار بین دامپزشکی و دیگر سازمان‌ها تفاوتی وجود ندارد، اما کافیست به واژه دوم یعنی استراتژی سازمان البته از منظر همان عینک که گفته شد، بنگرید تا در دایره انصاف داوری کنیم آیا این سخن نویسنده منطقی است که بگوییم دامپزشکی باید فراتر از چارت سازمانی‌اش در نظر گرفته شود تا بتواند برنامه‌های استراتژیک برای مدیریت بهداشتی بیماری‌های دام، طیور، آبزیان و حدود 850 بیماری مشترک حیوان و انسان را به درستی سروسامان دهد؟
کووید-۱۹ به عینه نشان داد:
وقتی از همه گیری در بیماری‌ها سخن به میان می‌آید، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری برای انتخاب استراتژی با چه موانع دشواری روبرو می‌شود؛
ثابت کرد که برای برنامه‌ریزی استراتژیک نیاز است کل جامعه حداقل مهارت برای اجرای برنامه‌های مدیریت بهداشتی را بیاموزد؛
به ما آموخت که تخصیص منابع (مالی یا انسانی) نقش عظیمی در کنترل و پیشگیری از بیماری دارد؛
یادآور شد که در برابر بیماری‌های واگیردار و فراگیر، تاب‌آوری ملی در دو بخش سلامت و اقتصاد باید تقویت شود؛
و بالاخره نشان داد در بخش اقتصادی برای افزایش تاب‌آوری ملی، اولین بخش برای هر کشور تولید است که باید فعال باشد، تقویت شود و کالاهای ضروری مردم در دسترس قرار بگیرد.
البته وقتی از برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی حرف می‌زنیم، گویا همه چیز خوب است و به نظر می‌رسد مشکل چندانی در مشخص کردن استراتژی وجود ندارد، اما وقتی به فاز اجرا می‌رسیم، دردسرها شروع می‌شود و چالش‌ها پیش روی ما قرار می‌گیرد.
حال اگر عینک کووید-۱۹ را به چشم بزنیم:
نشان خواهد داد بیشتر بیماری‌های استراتژیک در دامپزشکی مستلزم ارتقای تاب‌آوری ملی در ابعاد اقتصادی و سلامت است؛
گوشزد میکند در بخش مدیریت بهداشت دام، بیماری‌های استراتژیکی نظیر تب برفکی، لمپی‌اسکین و... چگونه با همت و تلاش دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی، پیشگیری و کنترل می‌شود؛
یادآوری میکند در دفتر مدیریت بهداشت طیور چگونه بیماری‌های استراتژیکی همچون آنفلوآنزا، نیوکاسل، برونشیت و... با همت و تلاش دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی کنترل می‌شود؛
ثابت میکند در دفتر بهداشت و بیماری‌های آبزیان چگونه بیماری‌های استراتژیکی همچون لکه سفید میگو، وی.اچ.اس در ماهیان سردآبی، ویرمی بهاره کپورماهیان و... با همت و تلاش دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی پیشگیری و کنترل می‌شود؛
نشان می‌دهد در دفتر مدیریت بهداشت عمومی چگونه بیماری‌هایی همچون تب کریمه کنگو، سل و بروسلوز با همت و تلاش فعالان عرصه دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی، کنترل و پیشگیری می‌شود؛
خاطرنشان میکند دفتر قرنطینه و امور بین‌الملل چگونه در مبادی ورودی مرزها (چه ملی و چه بین استانی) ورود و خروج دام را کنترل میکند؛
نشان خواهد داد دفتر دارو و درمان چگونه با همت و تلاش بخش خصوصی در تامین دارو و واکسن‌های مورد نیاز صنعت دام و طیور برنامه‌ریزی استراتژیک به عمل می‌آورد؛
و بالاخره به یادمان می‌آورد که چگونه کلینسین‌ها و درمانگرهای دام کوچک با تلاش و همت خود بیماری‌های استراتژیکی همچون هاری را با برنامه‌های مدون واکسیناسیون کنترل می‌کنند.
در این جملات، تعداد انگشت‌شماری از برنامه‌های استراتژیک هر بخش از چارت سازمانی را یاد کردیم تا اگر بخواهیم با سنجه کووید-۱۹ به آنها بنگریم، پا را خارج از دایره انصاف نگذاشته باشیم که بگوییم:
دامپزشکی از منظر تخصیص منابع، چه مالی و چه انسانی، باید فراتر از چارت سازمانی در نظر گرفته شود تا بتواند برای حفظ و ارتقای تاب‌آوری ملی در بخش اقتصاد و سلامت، مسیر توسعه را به درستی و بهتر از قبل، استوارتر بپیماید و به جایگاه مطلوب‌تر برسد.
در پایان اشاره شود امید است سازمان برنامه و بودجه و همچنین نمایندگان عضو کمیسیون‌های کشاورزی و بهداشت هم در راستای تخصیص بهینه منابع مالی و انسانی به دامپزشکی، محکم‌تر از قبل گام بردارند تا قطعات این پازل به خوبی کنار هم قرار گیرد///با هم جفت و جور شود.
مطالب جالب و قابل تاملی مطرح نمودید،ولی آقای دکتر یاوری عزیز،آیا افرادی که جنابعالی از آنها انتظار گام برداشتن دارید، اطلاعی و اعتقادی به مفهوم استراتژی،برنامه ریزی دراز مدت ...دارند؟! 
دامپزشکیو و استراتژی!!؟؟ کی دیده ، کی شنیده؟! جناب آقای دکتر یاوری سلام و سپاس از مطالب ارزنده تون که هر چندگاه همانند شارژی برای احیای بیمار قلبی ، شوکی مناسب درود بر دکتریاوری عزیز
