گزارش روزنامه خراسان از بازار عجیب خرید و فروش ایگوانا در یک تعمیرگاه!

روزنامه خراسان نوشت:

در این مطلب گزارشی آماده کرده ایم از تعمیرگاهی که در غیاب نظارت‎ قانونی، خزنده‎های کمیاب را خریدوفروش می‎کند .

چرا حیوان‎ها از دست ما در امان نیستند؟ عجیب نیست که خیلی‎هایمان با هر باور و عقیده‎ای، به ‎طریقی آزار و آسیب رساندن به حیوانات بی‎زبان را مجاز می‎دانیم؟ یکی شکار می‎کند، چون معتقد است این هم راهی ا‏ست برای کسب درآمد و چراکه نه؟ «جهان درخدمت ما خلق شده و هر راهی که به رفاه ما منجر شود، بی‎اشکال و ایراد است». یکی خوردن انواع و اقسام جانوران را توصیه می‎کند، چون هرکدام‎شان خاصیت و فایده‎ای برای بدن‎مان دارند و چرا که نه؟ «مهم این است که ما سیر و سالم باشیم!» یکی از آن ‎سر جهان، حیوانی را از زیستگاهش بیرون می‎کشد و توی خانه‎اش که هیچ ربط و شباهتی به خانه جانور بیچاره ندارد، نگهش می‎دارد، چون خوشش می‎آید! چرا که نه؟ «ما برای سرگرم شدن و پر کردن تنهایی فرزندان‎مان و عقب نماندن از مد روز، حیوان خانگی لازم داریم». من فعال حقوق حیوانات نیستم و به‎ نظرم برای تقبیح این خودپسندی، نیازی نیست که حتما فعال و آگاه به حقوق حیوانات بود. حیات، حق همه موجودات است و ما اجازه نداریم این حق را از موجودی سلب کنیم. بهانه نوشتن این پرونده، اتفاق عجیبی‎ است که چندوقت پیش شاهدش بودم؛ یک تعمیرکار خودرو، خیلی‎ راحت و بی‎هیچ نگرانی در مغازه‎اش خزنده می‌فروخت.

روغن ترمز، لنت، ایگوانا

گزارشی از تعمیرگاهی که در غیاب نظارت‎ قانونی، خزنده‎های کمیاب را خریدوفروش می‎کند
باورم نمی‌شد چه می‌بینم. گرما ، استرس کرونا و  گرانی هرقدر هم به آدم فشار بیاورد، چنین توهمی بعید است. توهم نبود. واقعا داشت لابه‌لای قوطی‌های روغن موتور و آچار و لاستیک، می‌خزید و زبان قرمزش را تندتند بیرون می‌آورد. باحیرت می‌پرسم: «ایگوانا؟»، صاحب مغازه جواب می‌دهد: «آره. همون که تو سریال مرد هزارچهره بود». منظورم این نیست که نمی‌دانم ایگوانا چیست، منظورم این است که این‌جا چه کار می‌کند. مات و مبهوت زل زده‌ام به حیوان بیچاره. تعمیرکار، شگفت‌زدگی‌ام را نشانه کنجکاوی و علاقه تلقی می‌کند و هیجان‌زده ادامه می‌دهد: «از اسپانیا اومده». چرا آمده وقتی محل زندگی‌اش این‌جا نیست؟ این حیوان گرما و رطوبت دوست دارد. باید از درخت بالا برود و شنا کند و غذا پیدا کند و قدرت استتارش را به‌کار بگیرد و از چشم شکارچی مخفی شود. به چه اجازه‌ای از زندگی طبیعی‌اش محروم شده است؟ می‌دانم اگر این سوال را با همین میزان عصبانیتی که در ذهنم می‌گذرد به زبان بیاورم، چیزی دستگیرم نمی‌شود. با کنجکاوی ساختگی می‌گویم: «نگهداریش سخت نیست؟» می‌گوید: «نه، می‌ذارمش تو تراریوم» و با دست به محفظه شیشه‌ای کوچک گردوغبار گرفته‌ای اشاره می‌کند که فقط کمی از طول ایگوانا، بزرگ‌تر است.

اجازه می‌دهد ایگوانا را بغل کنم!

قبلا در وبسایت یک کلینیک‎ دامپزشکی که درآمدش از راه قاچاق حیوانات است، درباره تراریوم ایگوانا چیز‌هایی خوانده‎ام. حتی آن‎ها هم که عاری از دلسوزی برای حیوانات هستند، ویژگی‎هایی برای محل نگهداری ایگوانا قید کرده‎اند که هیچ شباهتی به این آکواریوم کثیف ندارد؛ از جمله آن‎که طول محفظه باید یک‎ونیم‎ برابر طول حیوان و مجهز به وسایلی مثل دیسپنسر آب، لامپ فلورسنت برای اطمینان از دریافت ویتامین D، چراغ به‌عنوان هیتر، چمن مصنوعی، سنگ‌ها و گیاهان تزیینی باشد. تعمیرکار، به اشتباه مطمئن شده که چشمم حیوان را گرفته است و مثل یک مشتری بالقوه با من رفتار می‌کند. سخاوتمندانه اجازه می‌دهد ایگوانا را بغل کنم. خبر ندارد همین‌که کم‌کم به من نزدیک می‌شود، کافی است تا جیغم دربیاید. خودم را کنترل می‌کنم. نباید بفهمد خبرنگارم، چون در بهترین حالت به فضولی متهم می‎شوم و توضیح دادنِ آن‎که آزار رساندن به حیوانات مسئله شخصی نیست، کار واقعا سختی ا‎ست. پس لبخند می‌زنم و مثل یک خریدار خوب سوال‌های ریزودرشت دیگری می‌کنم.

۴ میلیون خریده، ۶ میلیون می‌فروشد

در نهایت می‌فهمم خریدوفروش حیوان، شغل دوم آقای تعمیرکار است. آن‌طور که خودش می‌گوید ایگوانا را چهار میلیون خریده، به کلینیک‌ها پنج میلیون و ۹۰۰ هزار تومان قیمت داده است و با من پنج میلیون ‎و ۸۰۰ حساب می‌کند. توضیح می‌دهد غیر از این، در کار عقرب و رتیل هم هست. بعد هم برای این‌که خیالم را راحت‌تر کرده باشد، اضافه می‌کند: «نگهداری ایگوانا هزینه زیادی ندارد، چون فقط صیفی‌جات می‌خورد.» راست می‌گوید، واقعا خوب و به‌صرفه است! چی از این بهتر که در هر خریدوفروش ایگوانا حدود ۲ تا ۵ میلیون تومان به جیب بزنی و کسی هم کاری به کارت نداشته باشد؟ بله حیوان بیچاره گیاه‎خوار است، اما فقط این کافی نیست که گیاه به‎ اندازه کافی در دسترسش قرار بگیرد. ایگوانا برای هضم غذایش نیاز به دمای مشخصی دارد و دخالت در روند طبیعی زندگی، سلامت حیوان را به‏ خطر می‎اندازد.

حیوان‌آزاری با توجیه حیوان‌دوستی

از جواب تعمیرکار غافل‌گیر نمی‌شوم البته شاید اگر می‌گفت پول خوبی در این کار است، صادقانه‌تر بود. غیر از کاسبان بازار حیوان خانگی، قاچاقچی‎ها و بعضی دام پزشک‎ها که هدف‎شان مشخص است و ژست علاقه به حیوانات اصلا بهشان نمی‎آید، حیوان‌دوستی بین دارندگان حیوان خانگی هم مُد قابل ‎افتخاری‎ است. حیوان را از زیستگاه و شیوه زیست طبیعی‌اش دور می‌کنند و به‌نظرشان هم کار غلطی نیست، چون به‌هرحال آن حیوان در بازار هست و اگر آن‌ها نخرند، مشتری دیگری پیدا می‌شود؛ چه بهتر که حیوان به خانه‎ صاحب دلسوزی برود! یا استدلال می‌کنند که برای حیوان خانگی‌شان چیزی کم نمی‌گذارند، از واکسن و غذای مخصوص گرفته تا اسباب‌بازی و خوراکی و لباس. واقعیت، اما این است که تا تقاضا نباشد، عرضه هم نخواهد بود. فروشندگان حیوانات، از مشتری خیال‌شان راحت است که خطر قاچاق را به جان می‌خرند و حیوانات پرطرفدار را درشرایط فاجعه‌بار به جفت‌گیری وامی‌دارند. پشت ویترین حیوانات قشنگ و ملوس و تمیز، ماده‌های مفلوکی هستند که شیره جان‌شان کشیده می‌شود و در پناهگاه‌های کثیف به فجیع‌ترین شکل ممکن جان می‌دهند. خوراکی مخصوص و اسباب‌بازی هم بیشتر ابزاری ا‌ست برای کاسبی فروشندگان و احتمالا کاستن از عذاب وجدان خریدار. نه ریختن شاخه و برگْ قفس را برای سنجاب محل زندگی می‌کند؛ نه بستنی مخصوص گربه چیزی از رنج توله‌کشی حیوان مولد کم می‌کند؛ نه به‌هیچ‌طریقی می‌شود آب‌وهوای گرم و مرطوب را برای ایگوانا یا اقلیم سرد را برای هاسکی بازسازی کرد. حیوان‌دوستی آشکارا با دامن زدن به چرخه تکثیر و فروش حیوانات و با درمعرض انقراض قراردادنِ گونه‌های نادر، منافات دارد.

نگهداری حیوانات در منزل، مصداق بارز حیوان‎آزاری است

یک فعال حقوق حیوانات درباره نگهداری از حیوان در منزل نکات قابل تاملی را مطرح می‌کند.

«سجاد ندیمی»، فعال حقوق حیوانات و مدیر سابق پناهگاه مهر مشهد در یک گفت‎وگو به سوالات ما، درباره نگهداری ایگوانا و به‎طور کلی حیوان خانگی پاسخ می‌دهد. پاسخ‌هایی که قابل تامل به نظر می‌رسد و باید توجه بیشتری به آن‌ها داشت.

کلینیک‎های دامپزشکی و فروشندگان حیوانات متفق‎القول می‎گویند از آن‎جایی‎که ایگوانا حیوان ساکت و آرامی‎ است، برای نگهداری در خانه گزینه خوبی به‎شمار می‎رود و کافی ا‎ست ملاحظاتی مثل دمای مناسب و دردسترس بودن آب رعایت شود. این ادعا درست است؟

ما فقط زمانی اجازه داریم از حیوانی -چه اهلی و چه وحشی- در محیط منزل نگهداری کنیم که آن حیوان به دلایل مختلف نتواند در محیط‎زیست طبیعی خودش زندگی کند؛ مثلا آسیب‎دیده یا در معرض خطر باشد. مشخصا درباره ایگوانا که در دسته حیوانات اگزوتیک (گونه‌های جانوری که درشرایط عادی و به‌طور معمول به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری نمی‌شوند و در بیشتر کشور‌ها داشتن آن‌ها غیرقانونی ا‌ست) قرار می‎گیرد، نگهداری از آن در منزل مصداق بارز حیوان‎آزاری است. افراد اغلب به‎ دلیل خودخواهی چنین حیواناتی را می‎خرند، چون به‎نظرشان زیبا هستند یا برای‌شان شأن اجتماعی به‎ همراه می‌آورند. بر خلاف ادعایی که مطرح می‎شود، ممکن نیست برای ایگوانا در منزل، شرایطی شبیه محیط‎زیست طبیعی‎اش فراهم شود درنتیجه حیوان دچار استرس و اختلالات بیولوژیک می‎شود.

کسانی که حیوان خانگی نگه می‎دارند، علاقه به حیوانات را دلیل کارشان مطرح می‎کنند. این‎روز‌ها حجم بالای رهاسازی حیوانات خانگی در خیابان به‌دلیل شیوع ویروس کرونا نشان داد علاقه و احساس مسئولیت، دلیل واقعی خیلی از صاحبان حیوانات خانگی نیست.

من در فضای مجازی صفحه و کانالی دارم که ازطریق آن برای حیواناتِ رها، گم یا دزدیده ‎شده سرپرست پیدا می‎کنم. بعد از شیوع ویروس کرونا تعداد گزارش‎هایی که از حیوانات رهاشده دریافت کردم، خیلی بیشتر از قبل بود و همچنان هم ادامه دارد. به‎نظر من افرادی که حیوانات را می‎خرند، عشق و علاقه‎ای به آن‎ها ندارند وگرنه در موقعیتی که خطری تهدیدشان کند، فورا حیوان را رها نمی‎کنند. درمقابل کسانی که حیوانات را به سرپرستی می‌گیرند، معمولا احساس مسئولیت بیشتری دارند و برای نگهداری از آن‎ها با شرایط می‎جنگند.

خرید و فروش حیوان در برخی سایت‌ها و فضای مجازی خیلی رایج شده ‎است. نظارت در این زمینه برعهده کدام نهاد است و مردم چطور می‎توانند تخلفات در این‎زمینه را گزارش کنند؟

در کشور ما متأسفانه هیچ قانونی برای دفاع از حقوق حیوانات وجود ندارد. وقتی قانون حتی حیوان‎آزاری را هم چندان پی‎گیری نمی‎کند، خیلی دور از ذهن است که خریدوفروش حیوانات را بتوان گزارش کرد با این همه مردم می‎توانند به پلیس فتا شکایت کنند. شاید اگر تعداد شکایت‎های مردمی زیاد شود، قانون هم اقدام کند. آن‎چه در این آگهی‎ها آزاردهنده‎ است، شرایط بد نگهداری و ابتلای حیوانات به بیماری‎ است که از روی عکس‎ها به‎وضوح قابل مشاهده است. اغلب هم قیمت‎های بالایی در این سایت‎ها درنظر گرفته می‎شود و به‎نظر من نوعی گروگان‎گیری و سوء‎استفاده از احساسات دوستداران حیوانات است که مجبور شوند آن حیوان را بخرند تا از وضعیت بد نجاتش دهند. لازم می‎دانم تأکید کنم ما حق خریدن حیوانات را نداریم، حیوانات برده ما نیستند.

زیستگاه حیوانات قابل بازسازی نیست

درباره نگهداری حیوانات در محلی متفاوت از اقلیم‎ طبیعی‎شان که هم نادرست است و هم غیراخلاقی
موضع ما درباره نگهداری حیوانات خانگی از آن‌چه تا حالا خواندید، مشخص است؛ اساسا خریدن هر حیوانی، درست و اخلاقی نیست، اما خریدن بعضی حیوانات خیلی نادرست و غیراخلاقی ا‎ست. نگهداری حیواناتی که زیستگاه طبیعی‎شان با شهر محل زندگی ما ازلحاظ آب‎وهوایی اختلافات فاحشی دارد، نهایت بی‎رحمی ا‎ست و توصیه‎های فروشندگان و تلاش صاحبان این حیوانات برای بازسازی زیستگاه آن‎ها، بی‎فایده است.