میانگین افزایش تعرفه‌های خدمات دامپزشکی بخش خصوصی در سال ۹۹ چند درصد بود؟/ انتقاد از الزام ابلاغ تعرفه‌های بخش خصوصی توسط وزارت جهاد کشاورزی

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش تعرفه‌های خدمات درمانی دامپزشکی بخش خصوصی در سال ۹۹ از سوی وزیر جهاد کشاورزی ابلاغ و ریز موارد افزایشی آن از سوی پایگاه خبری حکیم مهر منتشر شد. اما سوالات زیادی درخصوص سازوکار تعیین تعرفه وجود دارد که برای یافتن پاسخ آن، به سراغ معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی سازمان نظام دامپزشکی رفتیم.

 «دکتر بهمن جاوید لامعی» در گفت‌وگو با حکیم مهر، میانگین افزایش تعرفه‌ها را رقم ۴۱ درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: «درست است که این عدد با جهش تورمی امسال همخوان نیست اما تقریبا چیز دیگری هم همخوان نیست و شاید ما نتوانیم خدمات دیگری را پیدا کنیم که توانسته باشد خود را با تورم تطیبق دهد.»

حکیم مهر: آقای دکتر، تعرفه‌های سال جاری چند درصد افزایش داشته است؟

میزان افزایش تعرفه‌ها به صورت میانگین حدود ۴۱ درصد و در بعضی رشته‌ها بیشتر و در بعضی هم کمتر است. در واقع میزان افزایش بسته به مورد، متفاوت است.

حکیم مهر: به صورت کلی سازوکار افزایش تعرفه‌ها چگونه است؟

در مورد تعرفه یک بحث کلی وجود دارد و آن اینکه قانون اختیار ابلاغ آن را به وزارت جهاد کشاورزی داده است. در صورتی که زمانی دولت می‌تواند متولی تعرفه باشد که برای آن خدمت یا آن محصول، یک مساعدت، تسهیلات یا کمکی فراهم کرده باشد. بعد خودش آن را قیمت‌گذاری کند. در حالی که در حال حاضر خدمات دامپزشکی تقریبا از هیچ نوع تسهیلات، مساعدت و نرخ ویژه‌ای استفاده نمی‌کند؛ با این حال ارزش خدمات آن توسط دولت تعیین می‌شود. این یک بحث کلی است که چون موضوع قانون در میان است، باید در آینده از مسیر خود اصلاح شود.

حکیم مهر: آیا به نظر شما این میزان افزایش کافی است؟

میانگین افزایش حدود ۴۰ درصد است و درست است که با جهش تورمی امسال همخوان نیست اما تقریبا چیز دیگری هم همخوان نیست و شاید ما نتوانیم خدمات دیگری را پیدا کنیم که توانسته باشد خود را تطیبق دهد. حتی اگر تطبیق هم دهد، قدرت خرید مردم آن‌قدر نیست‌ که بتوانند از آن خدمات استفاده کنند. در نتیجه این انتظار که بتوانیم به یکباره هزینه‌ها را منطبق با تورم کنیم، انتظار واقع‌بینانه‌ای نیست.

حکیم مهر: آیا نرخ پایه‌ها را هم می‌توان افزایش داد؟

تعرفه ابتدایی و آن چیزی که قبلا برای اولین‌بار تدوین شده بود، یک چیز خیلی ساده و اولیه بود. خدمات دامپزشکی هم گستردگی زیادی دارد و در طول چند سال اخیر گسترده‌تر هم شده و آیتم‌های متعددی به آن اضافه شده است. کار مهم‌تری که در ۲ تعرفه‌ اخیر انجام دادیم، این بود که جدا از موضوع افزایش پایه نرخ، آیتم‌های تعرفه را نیز بیشتر کردیم و دقت آیتم‌ها را بالا بردیم.

افزایش تعداد آیتم‌ها، دقیق‌تر کردن آنها و اضافه‌کردن سرفصل‌های جدید به تعرفه‌ها به این مساله کمک می‌کند که در آینده بتوانیم به سمت اصلاح نرخ هم حرکت کنیم. بر اساس قانون ما باید در سه ماهه اول سال، پیشنهاد خود را بدهیم که این کار را کردیم. معمولا نظرخواهی از انجمن‌ها، تشکل‌های بخش خصوصی و... را انجام می‌دهیم و مجموعه نظراتی را که در آن بازه زمانی به دست ما برسد، جمع‌بندی و آن چیزی را که می‌شود به صورت منطقی  به مرجع بررسی و تدوین ارائه کرد، ارائه می‌کنیم.

حکیم مهر: در این زمینه آیا گروه مشورتی هم دارید؟

گروه خاصی که بخواهد مشورتی محسوب شود، خیر. ما یک تکلیف قانونی داریم که سازمان نظام باید ظرف ۳ ماهه اول سال، پیشنهاد خود را به وزارتخانه ارائه دهد. ما قبل از پیشنهاد تعرفه و تدوین آن، به تمام انجمن‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی اعلام می‌کنیم. مثلا تعرفه‌های آزمایشگاهی را چون تعداد آیتم‌های آن زیاد است، انجمن صنفی آزمایشگاهیان دامپزشکی هر سال به صورت خیلی مفصل و با تحلیل کارشناسی شده و اقتصادی و مکتوب ارائه می‌کند.

بعضی از انجمن‌ها هم هستند که به دلیل نداشتن تجربه و... به یکباره پیشنهاد می‌دهند که مثلا تعرفه را ۱۰ برابر کنید. پیشنهادی که هیچ‌وقت عملیاتی نیست. کمااینکه اگر خود این دوستان هم  متولی این موضوع باشند، طبیعتا با این روش می‌بینند که امکان حرکت وجود ندارد. اما واقعیت این است که خیلی از همکاران ما در بخش خصوصی و همین‌طور نظام‌های استانی، پیشنهادهای دقیقی می‌دهند؛ ضمن اینکه ما شاخص رسمی تورم را هم باید در نظر بگیریم، چرا که به هر حال در دولت و وزارتخانه به آن شاخصی که بانک مرکزی به عنوان تورم رسمی اعلام می‌کند، بها داده می‌شود.

موضوع دیگر خرید خدمت از سوی سازمان دامپزشکی است؛ مثلا در بحث واکسیناسیون، سازمان دامپزشکی که خریدار این خدمت است، باید با نگاه به توانایی خود، بودجه‌ سال آینده و طرح‌ها و برنامه‌هایی که برای موضوع واکسیناسیون در نظر دارد، این بخش را بپذیرد و موافق آن باشد. بنابراین همه اینها جوانب مختلفی دارد که باید در نظر گرفته شود.

حکیم مهر: آیا در فرایند تعیین تعرفه، به طور خاص از کلینیسین‌ها هم نظر می‌گیرید؟

از انجمن‌های کلینسین‌ها نظر می‌گیریم. اصولا نظرخواهی ۲ حالت دارد. یک حالت آن این است که به‌صورت عمومی نظرخواهی کنید که مثلا ممکن است ۲ هزار نظر برای شما ارسال شود. این شیوه غیرعملیاتی است. نظرخواهی اگر در قالب پاسخ‌های بله و خیر باشد، خوب است و هر چه تعداد مشارکت‌کنندگان در آن بیشتر باشد، ما به واقعیت نزدیک‌تر هستیم؛ اما وقتی شما بخواهید در مورد یک مجموعه ۴۰ صفحه‌ای با چند جدول عددی، آن‌هم با دلایل کارشناسی شده و منطبق با واقعیت‌های اقتصادی روز، نظرخواهی کنید، امکان اینکه نظرخواهی عمومی برگزار شود، وجود ندارد. موضوع این است که تشکل‌ها معمولا و قاعدتا باید برآیند خواسته‌ها و تفکر اعضای خود باشند. مثلا در مورد کلینیسین‌ها که اشاره کردید، خوشبختانه ما کانون سراسری داریم. کانون کشوری انجمن‌های صنفی که همکاری خوبی هم دارند و در این ۲ سالی که تشکیل شده پیشنهادات خوبی را برای اصلاح تعرفه‌ها به صورت مکتوب ارائه می‌کنند، لذا از کانون کشوری به‌عنوان نماینده کلینسین‌های کشور نظرخواهی می‌شود. 

ضمن اینکه نباید فراموش کرد وقتی ما از نظام‌های استانی خود نظرخواهی می‌کنیم، بخشی از اعضا در دل شورای نظام، همین کلینیسین‌ها، آزمایشگاهیان، داروخانه‌ها و... هستند. در واقع خود شورای نظام هم دست‌اندرکار است و از دور دستی بر آتش دارند. از طرف دیگر در نظرخواهی که برای استان‌ها می‌فرستیم، همیشه تاکید این است که شورای نظام استان، اگر انجمن برای هر کدام از صنوف در استان وجود دارد، از انجمن مربوطه و اگر انجمن وجود ندارد، از افراد شاخص آن صنف و مجموعه، نظرخواهی کنند که معمولا شوراها همین کار را انجام می‌دهند. یعنی اگر انجمن در استان باشد که از انجمن و اگر انجمن تشکیل نشده باشد، از افراد شاخص و مجرب آن مجموعه کسب نظر می‌کنند و مجموعه نظرات تلفیق و با شاخص‌های دیگری که عرض کردم انطباق داده می‌شود تا یک پیشنهاد کلی از آب در بیاید. اما این پیشنهاد هم معمولا چند بار بین جاهای مختلف رفت و آمد می‌کند. معمولا  به بخش‌های اقتصادی می‌رود که ممکن است خیلی با آن موافقت نکنند و خواستار تعدیل آن شوند. یا بعضا سازمان دامپزشکی به عنوان خریدار این خدمت نظر خاصی داشته باشد و بخواهد آن نظر اعمال شود. لذا مدتی این موضوع رفت و آمد می‌کند تا در نهایت به تصویب مقامات ذی‌ربط می‌رسد و توسط وزیر ابلاغ می‌شود.

حکیم مهر: اشاره کردید که این ۴۰ درصد، به صورت میانگین به تعرفه‌ها اضافه شده است. آیا ممکن است یک تعرفه مثلا ۵۰ درصد و یک تعرفه ۱۰ درصد رشد کرده باشد؟

بله، می‌تواند این اتفاق بیفتد.

حکیم مهر: خب، این باعث گلایه می‌شود. مثلا انتقادات زیادی از تعرفه پایین جراحی سزارین یا جابه‌جایی شیردان به ما رسیده است.

درصدها تقریبا طبق میانگین است. ضمن اینکه ما این مساله را هم بررسی می‌کنیم که بعضی تعرفه‌ها بسیار کاربردی و بعضی‌ها کمتر کاربردی هستند.

حکیم مهر: کدام تعرفه کمتر کاربردی است؟

نمی‌خواهم بگویم که کدام کمتر کاربردی است. اما تعرفه‌هایی که بسیار مورد مصرف داشته و کاربردی‌تر هستند، کمی متفاوت‌اند و ما آنها را بیشتر بالا می‌بریم و آن تعرفه‌ای را که مورد استفاده آن یک‌دهم است، مثلا ۲۰ درصد بالا می‌بریم. مراجعی هم که باید تایید کنند، وارد ریز آیتم‌ها نمی‌شوند. آنها از کارشناسان خود سوال می‌کنند که میانگین چقدر اضافه می‌شود؟ آن میانگین مهم است. همیشه چانه‌زنی‌های ما بر سر میانگین است. درنهایت اتفاقی که می‌افتد این است که بعضی از تعرفه‌ها مقداری بیشتر و بعضی کمتر بالا می‌رود.

در مورد آن ۲ مورد جراحی هم که شما سؤال کردید، شاید دوستان دقت نمی‌کنند که آن اعدادی که آنجا نوشته شده، «اعداد پایه» است؛ احکامی در دل این تعرفه‌ها علی‌الخصوص جراحی‌ها وجود دارد که می‌تواند آن اعداد را بسیار تعدیل کند و بالا ببرد. مثلا در مورد جراحی اولا یک ظرف زمانی برای آن تعریف شده که این عدد برای یک ساعت است. چنانچه کار از یک ساعت بیشتر طول بکشد، به ازای هر ساعت ۵۰ درصد به آن اضافه می‌شود. بنابراین یک جراحی که ۳ ساعت طول می‌کشد، اگر فرض کنید نرخ پایه آن ۱۰۰ تومان باشد، برای ۳ ساعت تبدیل به ۲۰۰ تومان می‌شود.

همین‌طور زمان جراحی از ابتدای حرکت محاسبه می‌شود. فرض کنید کسی که برای انجام یک جراحی از مبداء به سمت محل دوردستی حرکت می‌کند؛ درست است که هزینه رفت‌وآمد آن طبق عرف و قانون به عهده دامدار است، اما این هزینه منهای آن وقت با ارزشی است که متخصص می‌‌گذارد. کمااینکه آن فرد می‌توانست همین جراحی را در جایی که ۵ دقیقه با مبدا فاصله دارد انجام دهد. در حالی که برای همان جراحی با همان نرخ باید به جایی برود که ۲ ساعت مسیر رفت و ۲ ساعت هم برگشت است. لذا برای اینکه تعرفه یک مقدار منصفانه و عادلانه شود، باید ارزش زمانی که فرد برای این کار از دست می‌دهد، حفظ شود. لذا محاسبه زمانی از ابتدای حرکت تا بازگشت است و نه فقط زمانی که عمل انجام می‌شود.

حکیم مهر: پس به این معناست که تعرفه‌ها فقط شامل دستمزد خالی نمی‌شود و هزینه‌ها هم به آن اضافه شده است؟

در هر کاری هزینه‌ها به عهده متقاضی است. مثلا در جراحی، هزینه مواد مصرفی ازجمله ضد‌عفونی، نخ بخیه، داروها، سرم و... به عهده متقاضی است. همچنین متقاضی باید رفت‌وآمد فرد را با وسیله متعارف فراهم کند و مثلا نمی‌تواند بگوید که با موتورسیکلت به شهر دیگری برویم. البته خیلی از همکاران ما با وسیله شخصی خودشان جابه‌جا می‌شوند و طبیعتا هزینه رفت‌وآمد را بر اساس نرخ آژانس محاسبه می‌کنند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.