دانشجویان دامپزشکی علاقه‌مند به «طب اسب» باید چه مسیری را در پیش بگیرند؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش، بخش اول گفت‌وگوی حکیم مهر با «دکتر محمدمهدی علومی» استاد بخش جراحی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان با محوریت «مسائل صنفی دامپزشکی» تقدیم شما عزیزان شد.

بخش دوم این گفت‌وگو درخصوص «جراحی دامپزشکی» و «طب اسب» به شرح زیر است:

حکیم مهر: آقای دکتر، تخصص شما جراحی دامپزشکی است. چالش‌های اصلی و مشکلات جراحی دامپزشکی در ایران چیست؟

سازگار بودن آموزه‌های یک دانشکده یا درس‌ها و واحدهایی که یک دانشجوی دامپزشکی برای جراحی پاس می‌کند با آن نیازی که بعد از فارغ‌التحصیلی به جراحی پیدا می‌کند، خیلی مهم است که این مهم تا حدی در مورد جراحی وجود دارد. در حال حاضر که دوره‌های تخصصی داریم، یک دامپزشک عمومی باید بتواند برخی جراحی‌های عمومی دامپزشکی را چه در دام بزرگ و چه دام کوچک انجام دهد. اما از یک حد بیشتر هم انتظار نمی‌رود که یک دامپزشک عمومی وارد جراحی شود. بحث‌های تخصصی را کلینیک‌هایی که امکانات تخصصی دارند، باید انجام دهند.

شاید یکی از مهمترین چالش‌ها این باشد که باید مرز بین جراحی‌های تخصصی و جراحی‌های عمومی را بیشتر و روشن‌تر تعریف کنیم. دامپزشکان عمومی باید بدانند که چه زمانی نیاز است موارد را به کلینیک‌های تخصصی ارجاع دهند. واقعیت این است که خوشبختانه تعداد متخصصین جراحی در حال افزایش است و دست کم در مراکز استان‌ها، درصد بسیار بالایی از جراحی‌ها را متخصصین یا رزیدنت‌های جراحی انجام می‌دهند و این طبیعتا کیفیت کار را افزایش می‌دهد، ولی در جاهایی که این قضیه وجود ندارد، هنوز انتظار می‌رود که دامپزشکان عمومی حدی از جراحی را که در دوره‌های عمومی به آنها آموزش داده می‌شود، به خوبی یاد بگیرند و بتوانند انجام دهند. البته اگر هم زمانی به کیس‌های پیچیده‌تر که نیاز به آموزش‌های تخصصی دارند، برخورد کردند، کیس‌ها را به مراکز تخصصی ارجاع دهند.

حکیم مهر: اخیرا جلسه نقد و بررسی آنلاین طب اسب برگزار شد که حضرتعالی هم یکی از مدرسان آن بودید. جایگاه طب اسب در ایران کجاست؟ دانشجویان علاقه‌مند به طب اسب چه مسیری را باید پیش بگیرند؟

پیشنهاد من این است دوستانی که علاقه‌مند به طب اسب هستند، آن گفت‌وگو را که در دو قسمت برگزار شد، ببینند و بشنوند. اگر به طور کلی بخواهم بگویم، در مورد طب اسب هم همان چالشی که عرض کردم، وجود دارد؛ یعنی یک مسیر مشخص برای اینکه بگوییم افراد علاقه‌مند باید آن را طی کنند، نداریم، چون قسمت اجرا و آموزش از هم فاصله گرفتند و آنچه مسلم است، کسی که به اسب علاقه‌مند است، باید دانش تئوری خود را در مورد اسب، خیلی بیشتر از آنچه سر کلاس‌های دانشکده آموزش می‌بیند، افزایش دهد. در واقع باید به طریقی جای پایی برای خود در باشگاه‌ها ایجاد کند.

یکی از مشکلات و چالش‌های جدی که دست‌کم در مورد اسب وجود دارد و در مورد نشخوارکنندگان و گاوداری‌های صنعتی هم همین است، این گسستی است که بین دانشکده‌های دامپزشکی و باشگاه‌ها وجود دارد. به اضافه اینکه دانشکده‌ها هم خودشان فاقد فیلدهای پرورش اسب و پرورش گاو در مقیاس آموزشی هستند. ایجاد آن هم هزینه‌های بالایی دارد که الان با این شرایط، هیچ دانشگاهی از پس آن برنمی‌آید. در بخش خصوصی هم که متولی باشگاه‌داری و گاوداری‌هاست، ارتباط ارگانیکی بین دانشکده‌های دامپزشکی و باشگاه‌ها و گاوداری‌ها وجود ندارد و اگر هم ارتباطی هست، کاملا فردی است. یعنی یک متخصص خاص، توانمندی خودش بوده که توانسته این ارتباط را برقرار کند.

نکته‌ دیگر همان‌طور که دکتر شریفی هم فرمودند، این است که یک جراح اسب باید یک «دامپزشک اسب» باشد؛ یعنی کسی که وارد فیلد اسب می‌شود، نباید صرفا جراحی اسب کند. بلکه باید داخلی بداند، اندام حرکتی بداند، در حدی مامایی و سونوگرافی بتواند انجام دهد و تشخیص آبستنی دهد. کمااینکه اسب‌دار انتظار دارد وقتی دامپزشک اسب وارد اصطبل می‌شود، بتواند این کارها را انجام دهد. نمی‌توان گفت من متخصص جراحی هستم و فقط کار اندام حرکتی می‌کنم و اگر مشکل مامایی دارد با فلان همکارم تماس بگیرید. حداقل در ایران اینطور نیست و اسب‌دار انتظار دارد که دامپزشک اسب حداقل در حد مدیریت ابتدایی بتواند کیس داخلی را هندل کند و کارهای اندام حرکتی را انجام دهد. البته این هم مهم است که دامپزشک اسب بتواند مرز کار تخصصی را به سرعت تشخیص دهد و زمانی که به یک کیس برخورد و یک ساعت داروهای روتین را استفاده کرد و جواب نگرفت، به سرعت اسب را به یک مرکز تخصصی اعزام کند که اگر قرار است جراحی شود، آنجا جراحی شود.

همچنین یک دامپزشک اسب که در فیلد کار می‌کند، باید با مراکز تخصصی و دانشگاه‌ها هماهنگ و هم‌دل و هم‌سو باشد؛ چیزی که با کمال تاسف در بعضی مراکز وجود ندارد و برعکس در حال رقابت هستند و سعی می‌کنند یکدیگر را تخریب کنند.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر..

ان‌شاءالله که شاهد بهبود وضعیت آموزش و پژوهش دامپزشکی در کشور باشیم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.