گزارش ویژه یک پایگاه خبری از عرضه گسترده آنتی‌بیوتیک‌های انسانی در داروخانه‌های دامپزشکی!

حکیم مهر: پایگاه خبری بلاغ مازندران نوشت: عرضه گسترده آنتی‌بیوتیک‌های انسانی در داروخانه‌های دامپزشکی و پای ثابت داروهای انسانی در کشفیات قاچاق از انبارهای احتکار حوزه دامی، حاکی از وجود یک باند شبکه‌ای قاچاق این دارو در سطح استان دارد؛ هر چند حاشیه سود این داروها به دلیل برخورداری از یارانه دولتی، دندان دلالان را تیز کرده است اما استفاده از این داروها مستقیما سلامت انسانی را نشانه رفته است .

در حالی رفته رفته به پایان سال 1400 نزدیک می‌شویم که تاکنون و با گذشت بیش از 10 ماه از سال‌جاری بالغ بر 11 میلیارد تومان داروی قاچاق و واکسن غیرمجاز توسط کارشناسان اداره تشخیص و درمان دامپزشکی مازندران کشف شده است؛ رقم عجیب و قابل تاملی که سوال‌های متعددی را در این حوزه به اذهان متبادر می‌سازد .

البته استان مازندران با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوب در حوزه دام و طیور و دارا بودن سهم بسزای این صنعت در سطح کشور، طبیعتا آبستن فعالیت سودجویان و بازار مطلوبی برای فروش داروهای قاچاق و خارج از شبکه است که باید با جدیت از سوی دستگاه‌های نظارتی مورد پیگیری قرار گیرد .

اما چند پرسش؛ با وجود تولیدات مطلوب داخلی و واردات انجام گرفته که نیاز داخلی را به صورت مکفی تامین می‌کند چرا باید انبارهای میلیاردی احتکار در استان مازندران شکل بگیرد؛ این داروهای غیرمجاز چگونه و از سوی چه کسانی در اختیار این افراد سودجو قرار می‌گیرد؛ مشتریان این داروها که عمدتا دامداران هستند چگونه به این داروها دسترسی پیدا می‌کنند؛ وجود برخی داروهای انسانی که عمدتا جزو آنتی بیوتیک‌های بیمارستانی هستند که در داروخانه‌ها هم موجود نیست؛ چرا و چگونه در اختیار این افراد قرار می‌گیرد؟

در استان مازندران، 14 کارخانجات دارویی و بیش از 28 شرکت پخش فعال دارو در حوزه دامی وجود دارد که با این ظرفیت، قاعدتا نباید مشکلی در تامین و توزیع داروهای دامی در سطح استان وجود داشته باشد؛ اما به واسطه فعالیت‌های غیرمجاز برخی از دلالان و سودجویان، با احتکارهای چند میلیاردی، کمبود‌های کاذب دارویی را ایجاد می‌کنند تا قیمت‌ها را در بازار افزایش دهند !

دندان تیز دلالان بازار دامی برای "سفتریاکسون "

بنا بر اظهارات یک منبع آگاه در گفت‌وگو با خبرنگار  بلاغ، در آخرین کشفیات مشترک دامپزشکی مازندران و دستگاه‌های امنیتی، نظارتی و قضایی از یک انبار بزرگ احتکار، از مجموع 4 نیسان محموله احتکاری قاچاق و غیرمجاز، یک نیسان متعلق به داروهای انسانی بوده که جهت مصرف دامی بنا به توزیع و فروش بوده است .

جدا از چگونگی دستیابی این فرد یا افراد به این حجم از داروهای انسانی که عمدتا داروهای خاص بیمارستانی محسوب می‌شوند و تهیه آن از داروخانه‌ها تقریبا غیرممکن است؛ خطرات استفاده از این دارو و شبکه منسجمی که پشت این ماجرا نهفته است، نکته حائز اهمیت ماجرا است .

هر چند بخشی از تمایل سودجویان به تهیه و فروش داروهای انسانی نظیر سفتریاکسون به تقاضای دامداران برای استفاده از قوی‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها بر می‌گردد؛ اما سودجویی اصلی‌ترین عامل دلالان و متخلفان برای تهیه، فروش و توزیع این دارو محسوب می‌شود .

بنا بر شنیده‌ها،  در حالی قیمت یارانه‌ای سفتریاکسون نهایتا از 2 هزار تومان تجاوز نمی‌کند که قیمت این دارو در بازار آزاد به بیش از 60 هزار تومان می‌رسد و این حاشیه سود بسیار وسوسه‌انگیز، دندان دلالان را برای خرید و فروش این دارو، تیزتر می‌کند !

پشت پرده توزیع داروهای انسانی در مراکز پرورش دام و طیور چه کسانی هستند؟

در پاییز امسال، «دکتر محمدحسن گلپایگانی» مدیر کل دامپزشکی استان مازندران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از کشف مقادیر قابل‌توجهی واکسن و داروهای انسانی و دامی قاچاق در یک انبار زیرزمینی در مازندران خبر داد .

وی ارزش ریالی محموله کشف شده را در بخش واکسن و داروهای دامی بیش از 20 میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: 14 قلم واکسن طیور صنعتی و 68 قلم داروهای دامی به طور اختصاصی در بخش طیور صنعتی مورد مصرف داشته و به صورت قاچاق نگهداری و خارج از شبکه توزیع در حال پخش بود که در این عملیات کشف و ضبط شد .

مدیرکل دامپزشکی مازندران با بیان اینکه در کنار این داروهای دامی یک محموله از داروهای انسانی نیز کشف شده است؛ تاکید کرد: پیگیری‌های لازم در حال انجام و بررسی است تا سرشاخه‌های این عوامل جمع آوری‌وتوزیع، شناسایی و به مراجع قضائی معرفی شوند .

علیرغم اظهارات گلپایگانی در خصوص شناسایی و معرفی این افراد به مراجع قضا اما تاکنون خبری در خصوص جزئیات این پرونده منتشر نشده است و با توجه به حساسیت این ماجرا، جدیت در پیگیری شناسایی و قطع زنجیره توزیع داروهای قاچاق در مازندران، یک ضرورت و مطالبه عمومی است که انتظار می‌رود در اسرع وقت محقق شود .

ما جدا از زوایای سوء و آسیب‌زای توزیع و فروش داروهای قاچاق انسانی و دامی، موضوع بسیار مهم در این ماجرا، استفاده از برخی از داروهای انسانی در مداوای بیماری‌های دامی است .

داروها و واکسن‌های انسانی که تنها در مراکز بیمارستانی وجود دارند و تهیه آن در کمتر داروخانه‌ای ممکن است؛ چگونه در اختیار این افراد قرار گرفته است؟

موضوع مهم بعدی خطرات جدی و لطمه‌های فراوان استفاده از این واکسن‌ها برای درمان دامی است؛ چرا که در یک چرخه غذایی، مجددا مورد مصرف انسانی قرار می‌گیرند و در سیستم ایمنی بدن آدمی با افزایش مقاومت و کاهش اثرگذاری دارو، نقش مخربی را ایجاد خواهد کرد؛ و نکته مهم دیگر در این ارتباط اینکه در صورت  مصرف خوراکی این دست از آنتی‌بیوتیک‌ها از سوی کارشناسان بهداشت در کشتارگاه‌ها قابل شناسایی برای جلوگیری از عرضه به بازار نیست .

یکی از قرص‌ها و واکسن‌های کشف شده در میان داروهای قاچاق در پرونده اخیر،  سفتریاکسون است؛ دارویی بسیار قوی که برای درمان عفونت‌های باکتریایی نظیر عفونت استخوان و مفاصل، پنومونی باکتریایی، عفونت‌های پوستی و بافت‌های نرم و عفونت‌های مجاری ادرار استفاده می‌شود .

داروی سفتریاکسون نوعی آنتی‌بیوتیک است که در درمان عفونت‌های مختلف میکروبی مؤثر است؛ این دارو برای درمان عفونت‌های جدی یا عفونت‌هایی که سایر آنتی بیوتیک‌ها در درمان آن‌ها موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود؛ این دارو جدا از آنکه در درمان عفونت‌های باکتریایی حساس به آن مصرف می‌شود  قبل از اعمال جراحی و به منظور پیشگیری از عفونت نیز مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد .

با توجه به اهمیت درمانی این دارو در مقابله با عفونت‌ها در شرایط بحرانی که هیچ‌یک از آنتی بیوتیک‌ها کارگشا نیست؛ لذا استفاده از این دارو برای عفونت‌های دامی و در نهایت ورود آن به بدن آدمی در اثر تغذیه از گوشت دامی، اثرپذیری این دارو در بدن انسان به شدت کاهش می‌یابد و در مواقع لزوم این دارو برای این افراد، موثر و مفیدفایده نخواهد بود .

خطرات مصرف آنتی‌بیوتیک‌های انسانی در حوزه دامی بر سلامت انسان

«دکتر محمدحسن گلپایگانی» مدیرکل دامپزشکی استان مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار  بلاغ  در خصوص عرضه گسترده آنتی‌بیوتیک‌های انسانی در برخی از داروخانه‌های دامپزشکی و به ویژه مراکز زیرزمینی غیرمجاز در سطح استان مازندران و نیز تهدید مصرف این دارو بر سلامت انسان، با این توضیح که آنتی‌بیوتیک‌ها بایستی با شرایط خاصی مورد استفاده قرار بگیرند و بر اساس هر بیماری با تشخیص پزشک چه در حوزه انسانی و چه در حوزه دامپزشکی مورد استفاده قرار گیرند؛ گفت: اگر این اتفاق نیفتد موجب می‌شود تا فرآیندی به نام افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد شود و این امر موجب می‌شود تا ما هر میزان دارو مصرف کنیم، پاسخگوی درمان نیست .

وی افزود: در حال حاضر نسل‌های متعددی از آنتی‌بیوتیک‌ها تولید و به بازار روانه شده است و از نسل اول به نسل چهارم آن رسیده‌ایم که هر چقدر بدن انسان در برابر این دارو، مقاوم‌تر شود؛ مجبور می‌شود یک نسل بالاتر از این دارو را تولید یا مصرف کنیم و در نهایت در مواجهه با بیماری‌ها و عفونت‌های حاد دیگر این آنتی‌بیوتیک‌ها کارساز نباشد و این امر خودش به یک عامل مرگبار مبدل شود .

مدیرکل دامپزشکی مازندران، خاطرنشان کرد: ضمن اینکه در کنار این تهدید، متابولیسم آنتی‌بیوتیک‌ها در بدن انسان می‌تواند منجر به یکسری تغییراتی شود که شاید مصرف خود این دارو برای بدن انسان همانند یک سم عمل کند؛ لذا بر هیمن اساس است که چه در حوزه انسانی و چه در حوزه دامی، الزاما باید مصرف آنتی‌بیوتیک‌ با تجویز پزشک و در مدت مشخص صورت گیرد .

دلایل ممنوعیت مصرف آنتی‌بیوتیک‌های انسانی در حوزه دامی

این مسئول ادامه داد: حتی گفته شده است که اگر در حوزه دامی مجبور شدید که از این آنتی‌یوتیک‌ها مصرف کنید حتما بایستی زمان پرهیز از مصرف آن فرآورده را رعایت کنید، یعنی اگر به مرغ تزریق شده است تا مدتی از تخم مرغ آن مصرف نکنید و اگر به دام خورانده یا تزریق شده است تا مدتی از شیر و گوشت آن استفاده نکنید، تا این دارو بر اثر عمر ماندگاری در خون، شیر و گوشت موجب صدمه و آسیب به سلامت انسان نشود .

گلپایگانی تاکید کرد : لذا در حوزه به این دلیل که می‌تواند مصرف برخی از آنتی‌یوتیک‌ها اثرات درازمدت‌شان در بروز برخی از بیماری‌های صعب‌العلاج و لاعلاج موثر باشد، مصرف آن در حوزه دامی ممنوع است و لذا بر اساس این حق مصرف‌کنندگان که نباید فرآورده‌ای مصرف کنند که موجب بیماری و لطمه به سلامت او شود و نیز اثر مستقیم بر روی مقاومت بدن انسان، مصرف این دست از آنتی‌بیوتیک‌ها در حوزه دامی ممنوع است .

خودداری مراکز پخش داروهای انسانی از توزیع خارج از شبکه

وی اعلام کرد: حال در این میان متاسفانه یک عده سودجو بدون درنظر گرفتن شرایط کشور و سلامت مصرف‌کنندگان بدنبال آن هستند تا از هر فرصتی برای سودبردن استفاده کنند و لذا می‌آیند و از آنتی‌یوتیک‌های انسانی برای درمان دام‌ها استفاده می‌کنند؛ ولی هر کجا ما این موارد را ببینیم چه با دامدار و چه با دامپزشکی که آن را تجویز کرده است، با توجه به تهدید علیه بهداشت عمومی به شدت برخورد می‌کنیم .

مدیرکل دامپزشکی مازندران، تصریح کرد: متاسفانه برخی از افراد علیرغم اطلاع از تمامی این موارد، دور از چشم مسئول فنی اقدام به توزیع، فروش، تجویز و مصرف این داروها در حوزه دامی می‌کنند .

این مسئول خطاب به داروخانه‌های انسانی و شرکت‌های پخش داروهای انسانی گفت: از آن‌ها خواهش می‌کنم که تحت هیچ شرایطی به افراد واسطه، مشکوک و متقاضی، خارج از شبکه دارو تحویل ندهند؛ چرا که این امر موجب مقاومت دارویی در بدن انسان می‌شود که می‌تواند تا سال‌ها و حتی نسل‌ها باقی بماند .

ضرورت ورود قاطعانه دانشگاه علوم پزشکی برای قطع زنجیره توزیع داروهای انسانی در مراکز دامی

«دکتر حسین فیاضی» رئیس اداره تشخیص‌ و درمان اداره‌کل دامپزشکی مازندران نیز در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار  بلاغ  اظهار کرد: وجود داروهای انسانی در صنعت دامی باید صرفا توسط دانشگاه علوم پزشکی نظارت شود .

وی افزود: متولی تولید و پخش داروهای دامی سازمان دامپزشکی کشور و دامپزشکی استان‌ها هستند؛ یعنی در این حوزه هر گونه تخلف و قاچاقی صورت گیرد، با توجه به سامانه دارویی که در حال استفاده از ان هستیم، کاملا قابل ردیابی و پیگیری است .

رئیس اداره تشخیص‌ و درمان اداره‌کل دامپزشکی مازندران، خاطرنشان کرد: از طریق این سامانه کاملا و با جزئیات مشخص می‌شود که این دارو در کجا تولید شده است و از چه طریقی و حتی با چه وسیله نقلیه‌ای به دست مصرف کننده نهایی رسیده است .

فیاضی ادامه داد: لذا اگر دارویی خارج از شبکه توزیع بدون ثبت در سامانه به دست فردی برسد، قطعا قابل پیگیری است و این افراد به مراجع قضایی معرفی خواهند شد .

وی تاکید کرد: در حوزه داروهای انسانی بنده اشراف کاملی ندارم که وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی نیز از طریق سامانه عمل می‌کند یا خیر؛ منتهی وجود داروهای انسانی در مراکز دامی آن هم بدون نسخه پزشک و یا دامپزشک، یک تخلف محرز و مضاعف است .

رئیس اداره تشخیص‌ و درمان اداره‌کل دامپزشکی مازندران، عنوان کرد: در یک چنین شرایطی، ما در صورت برخورد با مواردی نظیر مصرف داروهای انسانی در مراکز دامی، به شدت با متخلفان برخورد می‌کنیم و از طریق مراجع قضائی افراد را مجاب می‌‌کنیم تا پاسخ دهند که این حجم از داروها را از چه طریقی تهیه کرده‌اند .

فیاضی تصریح کرد: اما در حوزه مصرف داروهای انسانی در مراکز دامی،  راهکار اصولی آن است که دانشگاه علوم پزشکی به عنوان متولی، پای کار بیاید و قاطعانه پیگیری کند که این داروهای انسانی و با این حجم از چه طریقی وارد مراکز دامی می‌شوند .

وی اعلام کرد: طبیعتا این داروها به دلیل برخورداری از یارانه برای دامدار و واسطه‌ها قطعا به صرفه‌تر است و لذا از ان استفاده می‌کند و این یک اشتباه رایج در این حوزه است .

تبعات سنگین مصرف داروهای انسانی در حوزه دامی برای کشور

رئیس اداره تشخیص‌ و درمان اداره‌کل دامپزشکی مازندران، با بیان اینکه قطعا تداوم این روند تبعات بسیار سنگینی چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ سلامت برای کشور بدنبال خواهد داشت؛ بیان کرد: منتهی اینکه این دارو در یک دامداری و یا مرغداری مصرف می‌شود یا خیر، خیلی پیگیری آن ساده نیست؛ اما پیشنهاد بنده آن است که دانشگاه علوم پزشکی، نظارت‌های خود را در حوزه دارویی از قبیل  کارخانجات تولید دارو و شرکت‌های توزیع و پخش داروی انسانی دقیق‌تر کند تا آن‌ها در این خصوص، پاسخگو باشند .

فیاضی اذعان کرد: علت وجود داروی آنتی‌بیوتیک بیمارستانی در حجم زیاد در داخل یک مرکز زیرزمینی و غیرمجاز، نیازمند پیگیری بیشتر و جدی‌تری است و باید مشخص شود؛ متولی این موضوع ما نیستیم و اگر بودیم قطعا از طریق مراجع قضائی، سرمنشأ توزیع را پیدا می‌کردیم .

وی متذکر شد: ما در صورت مشاهده تخلفات این چنینی، قطعا با متخلفان برخورد قاطعانه‌ای خواهیم کرد، اما این امر شرط لازم است اما شرط کافی نیست؛ کفایت کار زمانی حاصل می‌شود که این زنجیره از بالادست و از سرچشمه، قطع شود .

پای ثابت داروهای انسانی در کشفیات قاچاق دامپزشکی

«دکتر محمدرضا شیران» معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این باره به خبرنگار  بلاغ  گفت: در داروهای قاچاق کشف شده در حوزه دامپزشکی عمدتا داروهای انسانی به چشم می‌خورد .

وی افزود: این دارو صرفا یک داروی بیمارستانی است و در کشفیاتی که این دارو در میان آن وجود داشته برای متخلفان، پرونده سازی انجام دادیم و جهت برخورد قانونی به مراجع قضائی معرفی شده‌اند .

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران، خاطرنشان کرد : این دارو از مراکز بیمارستانی تهیه نمی‌شود بلکه داروخانه‌های دامپزشکی این دارو را از شرکت‌های پخش، خریداری کرده‌اند و این امر قطعا تخلف است .

این مسئول ادامه داد: چندین داروخانه در سطح استان در شهرهای قائم‌شهر، جویبار، بابل و غیره به میزان کلان اقدام به خرید این دارو کردند که همگی شناسایی شدند .

خرید و فروش داروهای انسانی در داروخانه‌ها توسط دامپزشکان تخلف است

شیران تاکید کرد: به دلیل اینکه داروهای دامی دارای یارانه پایین‌تری نسبت به داروهای انسانی است و به زبان ساده، قیمت آن خیلی گران برای داروخانه‌ها تمام می‌شود؛ لذا برای کاهش هزینه از داروهای انسانی استفاده می‌کنند .

وی اعلام کرد: دولت برای داروهای انسانی، سوبسید ویژه‌ای قائل شده است و با قیمت نازلی در اختیار عموم قرار می‌گیرد؛ لذا خرید و تهیه این دارو به دلیل مقرون به صرفه‌تر بودن و سودجویی مورد استفاده این طیف از داروخانه‌ها قرار گرفته است .

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران، تصریح کرد: داروخانه‌ها و دامپزشکان حق استفاده و فروش این داروهای انسانی را ندارند و این امر تخلف مشخص است؛ داروی انسانی صرفا برای مصرف انسان و آن هم برای موارد خاص است که خود دلایل متعددی دارد .

پشت توزیع این داروها یک باند قاچاق شبکه‌ای است/رأی‌های صادره مراجع قضایی چندان بازدارنده نیست !

این مسئول در خصوص چگونگی دستیابی این دامپزشکان و داروخانه‌ها به این داروهای صرفا انسانی، پاسخ داد: پشت توزیع این داروها یک باند قاچاق شبکه‌ای است که مراکز قضایی و اطلاعاتی بدنبال شناسایی و انهدام آن است و دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز با چند مورد از این تخلفات، به شدت برخورد کرده است .

شیران اضافه کرد: سهمیه تمامی این متخلفان، قطع شده است، پروانه آن‌ها تعلیق شده است، به دادگاه معرفی شده‌اند و برخورد قاطعی با این افراد صورت گرفته است .

وی تاکید کرد: در حالی که باید دادگاه اقدام به صدور رأی سنگینی برای این افراد کند اما متاسفانه این رأی‌ها، چندان سنگین و بازدارنده نیست و باید در نهایت دستگاه قضا این افراد را تنبیه کند و این تنبیه باید به نحوی باشد که کاملا بازدارنده باشد .

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران، متذکر شد: قوانین علوم پزشکی در حد قطع سهمیه و تعلیق پروانه است و این یک اقدام بازدارنده برای آینده است؛ اما فردی که اقدام به این تخلف کرده است باید حق و حقوق از دست رفته مردم توسط دادگاه بازگردانده شود .

کلام پایانی ...

در بررسی مستندات کشفیات قاچاق و نیز بازدیدها از داروخانه‌های دامپزشکی سطح استان و پیگیری‌های انجام شده، عرضه گسترده آنتی بیوتیک‌های انسانی از جمله  ceftriaxone (آنتی بیوتیک نسل سوم از گروه سفالوسپورین‌ها) و مصرف در فارم‌های دام بزرگ و مراکز درمانی دامپزشکی غیرقابل انکار است .

لذا با توجه به حساسیت مصرف این دارو که الزاماً به عنوان داروی بیمارستانی و صرفاً با نسخه پزشک در محل بیمارستان تزریق می‌شود، داروخانه‌های بیمارستانی و احتمالاً خصوصی که دارو را به خارج از سیستم نسخه پزشکی و مصرف بیمارستانی ارائه دهند، از لحاظ صنفی متخلف بوده و مصداق قاچاق دارو و عرضه خارج از سیستم را خواهد داشت که برخورد شدید قانونی را در پی خواهد داشت .

در پایان این گزارش، برخورد جدی دستگاه قضا و نیز شناسایی عوامل، باند و شبکه قاچاق توزیع این داروهای انسانی توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی استان به عنوان یک مطالبه عمومی در حوزه سلامت بهداشت عمومی مورد مطالبه جدی این رسانه و قطعا عموم مردم است که امید می‌رود با جدیت و قاطعانه مورد پیگیری و اقدام عاجل دستگاه‌های ذی صلاح قرار گیرد .