حکیم مهر: اسکلت
فسیل شده بزرگترین دایناسور خزنده‌پای اروپا با طول ۲۵ متر که متعلق به حدود ۱۶۰ میلیون سال پیش است، در حیاط
خلوت یک شهروند پرتغالی پیدا شد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، مردم هنگام رسیدگی به
باغ و باغچه انتظار ندارند با چیزی بزرگ‌تر از یک علف هرز که بیش از حد رشد کرده
است، روبرو شوند. با این حال، یک مرد در پرتغال با پیدا کردن مجموعه بزرگی از
استخوان‌های فسیل شده یک دایناسور، به چیزی بسیار بیشتر از یک علف هرز رسید.
دانشمندان پس از مطالعه این اسکلت دریافتند که این اسکلت
متعلق به یک دایناسور خزنده‌پا از گونه "براکیوسور"(بازوسور) ۸۲ فوتی(۲۵ متری) است که بین ۱۶۰ تا ۱۰۰ میلیون سال پیش می‌زیسته است.
این می‌تواند بزرگترین دایناسور خزنده‌پایی باشد که تا به
حال در اروپا یافت شده است.
این گونه از دایناسور، با چهار پا، گردن و یک دم بلند و رژیم
غذایی گیاه‌خواری شناخته می‌شود.
"الیزابت
مالافایا" محقق دانشگاه لیسبون می‌گوید: یافتن تمام دنده‌های یک حیوان به این
شکل معمول نیست، چه رسد به اینکه در این وضعیت، موقعیت آناتومیک اولیه خود را نیز
حفظ کرده باشد. این شیوه ماندگاری در فسیل دایناسورها به ویژه خزنده‌پایان نسبتاً
غیرمعمول است.
در سال ۲۰۱۷
بود که صاحب یک خانه در شهر پومبال پرتغال در حین انجام کارهای ساختمانی برای
اولین بار متوجه تکه‌های استخوان‌های فسیل‌شده در حیاط خانه‌اش شد و با یک تیم
تحقیقاتی تماس گرفت. اما بالاخره اکنون دیرینه‌شناسان پرتغالی و اسپانیایی آنچه را
که کشف شده بود، شناسایی و اعلام کردند.
محققان می‌گویند این استخوان‌ها متعلق به یک دایناسور خزنده‌پا
با قد تقریبی ۳۹
فوت(۱۲ متر)
و ۸۲ فوت
(۲۵ متر)
طول هستند.
آنها می‌گویند عناصری از این اسکلت محوری از جمله مهره‌ها و
دنده‌ها نشان می‌دهند این استخوان‌ها متعلق به یک "بازوسور" بوده است.
این گونه در دوره‌های زمین‌شناسی ژوراسیک پسین تا کرتاسه
پیشین می‌زیسته است. آنها برخلاف سایر خزنده‌پایان، اندام جلویی بلندتری نسبت به
اندام عقبی خود داشته‌اند که منجر به تنه‌ای بلندتر و یک دم نسبتاً کوتاه‌تر می‌شده
است.
براکیوسور یا بازوسور به معنی مارمولک
دست‌دار یا مارمولک بازودار که از ریشه یونانی از ترکیب بازو و مارمولک ساخته شده
است، نوعی دایناسور خزنده‌پا است که در دوره ژوراسیک پسین و
احتمالاً در کرتاسه پیشین زیست می‌کرده است. به این خاطر این اسم بر روی
او گذاشته شده است که پاهای جلویی آن بلندتر از پاهای عقبی آن بوده‌اند.
این جانور یکی از بزرگترین جانورانی است که تاکنون شناخته
شده و بر روی زمین قدم نهاده است، به طوری که برای ده‌ها سال بزرگترین دایناسور
شناخته شده بود.
اولین اسکلت این حیوان در سال ۱۹۰۰ در
غرب کلرادو در آمریکا کشف گردید. بر پایه اطلاعات یک اسکلت
کامل به دست آمده، براکیوسور طولی معادل ۲۵
متر داشته است و احتمالاً می‌توانسته ۱۳
متر نیز قد داشته باشد. اجزای ناقص به دست آمده دیگر نشان می‌دهد که می‌توانسته ۱۵ درصد بلندتر از این نیز بشود.
وزن براکیوسور را حداقل ۱۵ تن و حداکثر ۷۸ تن تخمین می‌زنند. البته این
حداکثر وزن، امروزه منطقی به نظر نمی‌رسد. بر پایه تحقیقات جدید و طبق یافته‌های
استخوان‌شناسی و ساختمان عضلانی بدن، وزن براکیوسور بین ۳۲ تا ۳۷ تن برآورد می‌گردد.
براکیوسور در واقع یک دایناسور خزنده‌پای گیاه‌خوار چهار پا
با گردن و دمی دراز و مغزی کوچک بوده است. براکیوسور بر خلاف سایر اعضای خانواده
خزنده‌پایان، ساختار بدنی شبیه به زرافه داشته است. پاهای جلو و گردنی خیلی
بلند و دندان‌های قاشقی شکل داشته که برای عادات گیاه خواری آن مناسب بوده‌اند.
همچنین جمجمه آن از تعداد زیادی سوراخ تشکیل شده است که احتمالاً برای کاهش
وزن جمجمه مناسب بوده است.
براکیوسور از روی جمجمه و کاکل ویژه‌اش شناخته می‌شود و ممکن
است این ویژگی در جمجمه تنها مخصوص وی بوده باشد.
اگر براکیوسور خون‌گرم بوده باشد، ۱۰ سال زمان لازم داشته تا به
اندازه نهایی‌اش برسد. اگر هم خون‌سرد بوده باشد، بالای ۱۰۰ سال زمان لازم داشته است تا
به اندازه نهایی خود برسد. به عنوان یک حیوان خون‌گرم، انرژی روزانه مورد نیاز
براکیوسور بسیار زیاد بوده و احتمالاً نیاز داشته است تا هر روز تقریباً ۱۸۲ کیلوگرم غذا بخورد. اگر
براکیوسور یک حیوان کاملاً خون‌سرد یا یک حیوان خون‌گرم غیرفعال بوده باشد، به
غذایی به مراتب کمتر برای برآورده کردن نیاز انرژی روزانه خود نیاز داشته است.
سوراخ‌های بینی براکیوسور بسیار بزرگ بوده‌اند. زمانی
دانشمندان تصور می‌کردند که این حیوان از سوراخ‌های بینی خود برای تنفس هنگامی در
زیر آب استفاده می‌کرده است، اما مطالعات نشان داده است که به علت
فشار آب، امکان تنفس برای این حیوان هنگامی که در آب بوده میسر نبوده
است و اکنون کاملاً مشخص است که براکیوسور یک موجود کاملاً خشکی‌زی بوده
است.
دایناسورهای متعلق به این گروه عبارتند از "براکسیور
آلتیتوراکس"(Brachiosaurus altithorax) اولین
دایناسور شبیه‌سازی شده توسط رایانه که در فیلم "پارک ژوراسیک" در سال ۱۹۹۳ نشان داده شد و
"لوسوتیان آتالاینسیس"(Lusotitan atalaiensis) که
در غرب پرتغال یافت شده است.
ویژگی‌های حفظ شده فسیل‌های کشف‌شده نشان می‌دهد که بخش‌های
دیگری از این اسکلت هنوز می‌تواند در این منطقه وجود داشته باشد که در کمپین‌های
کاوش‌های آتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
"مالافایا"
می‌گوید: تحقیقات در این منطقه دیرینه‌شناسی تأیید می‌کند که منطقه پومبال دارای
سابقه فسیلی مهمی از مهره‌داران ژوراسیک پسین است.
منبع: دیلی میل
