حکیم مهر: لابراتواری که چند سال
پیش گوسفند دالی را شبیه‌سازی کرده بود، حال با ویرایش ژن، جوجه‌های مقاوم به
آنفلوآنزای مرغی تولید می‌کند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسکانیوز، موسسه روزلین
دانشگاه ادینبورگ مرکزی است که تحقیقات مربوط به شبیه‌سازی گوسفند دالی در آنجا
انجام شده است. این موسسه اخیرا قصد دارد که از ویرایش ژن برای پرورش جوجه‌هایی
استفاده کند که در برابر عفونت ناشی از آنفلوآنزای مرغی مقاومت می‌کنند. این نوع
آنفلوآنزا یک ویروس کشنده برای پرندگان است که خسارات اقتصادی زیادی در سرتاسر
جهان وارد می‌کند و در برخی موارد می‌تواند انسان‌ها را نیز آلوه کند و بکشد.
در ضمن، این ویروس در مقابل واکسن‌ها هم مقاومت می‌کند، زیرا
پروتئین‌های سطح آن که توسط سیستم ایمنی تشخیص داده می‌شوند، به سرعت تغییر می‌کنند.
در این راستا، گروهی از محققان بریتانیایی تصمیم گرفته‌اند
که با اصلاح بخش‌های کوچکی از DNA مرغ
تا حدودی از ابتلای آنها به عفونت آنفلوآنزا جلوگیری کنند.
آنفلوآنزای A برای
تکثیر به پروتئینی در سلول‌های مرغ به نام ANP32A نیاز دارد. تیمی از دانشمندان به سرپرستی مایک مک‌گرو، محقق
دانشگاه ادینبورگ، از تکنیک ویرایش CRISPR برای اصلاح ژن تولید کننده پروتئین در سلول‌های زایای جوجه‌ها
استفاده کردند که به پرندگان امکان می‌دهد این تغییرات را به فرزندان خود منتقل
کنند.
به این ترتیب، حیواناتی ایجاد شدند که در مواجهه با سایر
پرندگان آلوده به سختی به آنفلوآنزا مبتلا می شدند. بر اساس این مطالعه، از هر ۱۰ پرنده، ۹ تا سالم ماندند و متعاقبا مرغ‌های
دیگر را آلوده نکردند. در آزمایش بعدی، زمانی که با دوز هزار برابر عمل تلقیح
انجام شد، از هر ۱۰
پرنده پنج تای آنها آلوده شدند.
محققان توضیح می‌دهند که ویروس با این تغییر سازگار شد و به
استفاده از دو پروتئین دیگر از همان خانواده (ANP32B و ANP32E)
روی آورد تا به تکثیر خود ادامه دهد، البته با کارایی کمتر. این امر محققان را بر
آن داشت تا ۲ ژن
دیگر را ویرایش کنند و بدین ترتیب از پیشرفت ویروس به تخم‌ها جلوگیری کنند.
با این حال، به گفته محققان، با ویرایش سه‌گانه نمی‌توانند
جوجه‌ها را پرورش دهند، زیرا اثرات جانبی مضری بر باروری حیوان و توانایی آنها در
افزایش وزن و مقاومت در برابر سایر بیماری‌ها خواهند داشت و در نهایت کاربرد عملی
آن را غیرممکن می‌کند.
«لوئیس مونتولیو»، متخصص ژنتیک در مرکز ملی بیوتکنولوژی
شورای ملی تحقیقات اسپانیا که در این مطالعه شرکت نداشته، معتقد است که این نتیجه
منادی آینده‌ای است که در آن حیوانات مقاوم به عفونت‌های آنفلوانزا می‌توانند
تولید شوند و این کار نه به یک، بلکه به چندین ویرایش ژنتیک نیاز دارد.
او می‌افزاید: اصلاحات ایجاد بیش از یک تغییر در یک حیوان
چند سال پیش یک چالش بود، اما اکنون با ابزارهای ویرایش ژن CRISPR بسیار آسان‌تر شده است.
به گفته او، این تکنیک‌ها انتقال جهش‌هایی که از قبل در
طبیعت وجود دارد -یعنی مرغ‌های مقاوم به آنفلوآنزا با ۲ جهش در ANP32A- به تولید پرندگان ویرایش شده امکان‌پذیر می‌شود و می‌توانی از
تنوع ژنتیکی موجود برای ایجاد مقاومت در مقابل این ویروس استفاده کرد.
علاوه بر معرفی جهش‌های محافظتی بدون ایجاد حیوانات کم‌مولد،
محققان همچنین می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که این تغییرات ویروسی را به اندازه
ویروس آنفلوانزا به جهات خطرناک سوق نمی‌دهد. هنگامی که آنها پروتئین ANP32A را حذف کردند، ویروس‌ها برای استفاده از پروتئین‌هایی از
همان خانواده موجود در انسان سازگار شدند.
همانطور که «وندی بارکلی»، محقق در امپریال کالج لندن و یکی
از نویسندگان این مقاله توضیح می‌دهد، این بدان معنا نیست که می‌تواند انسان‌ها را
آلوده کند، اما باید مراقب باشیم که سازگاری‌هایی را تسهیل نکنیم که ویروس خطرناک‌تر
شود.
همانطور که مک گرو اذعان می‌کند، هنگامی که بر مشکلات و
خطرات ویرایش غلبه شد، برنامه عملی باید مشکلات دیگر را حل کند.
او می‌گوید: مرغداری که سالانه حدود ۷۰ میلیارد جوجه تولید می‌کند،
برای رسیدن به این عدد باید از حدود ۱۰۰
هزار جوجه در بالای هرم تولید مثلی شروع کند که این کار چهار سال به طول می‌انجامد.
اما با ویرایش حیوانات در بالای هرم می‌توانیم کاری کنیم که آنها دوباره تولید مثل
کنند و مقاومت در مقابل ویروس را به جوجه‌هایشان انتقال دهند.
از آنجا که یک خروس می‌تواند با ۱۰۰ مرغ جفت‌گیری کند، ویرایش
ژنتیک در جوجه‌ها بسیار سخت می‌شود.
«ویکتور بریونز» محقق مرکز نظارت بر سلامت دامپزشکی دانشگاه
کامپلوتنس مادرید در اسپانیا، این تحقیق را «اثبات جالبی از مفهوم» می‌داند، اما
معتقد است که استفاده از آن فقط در پرورش طیور صنعتی امکان‌پذیر است.
او خاطرنشان می‌کند که منبع اصلی آنفلوآنزای مرغی آناتیدها
-پرندگان، معمولاً مهاجر، از خانواده اردک‌ها- هستند. اگرچه انجام چنین تغییرات
ژنتیکی در پرندگان وحشی دشوار به نظر می‌رسد، اما این هم روشی دیگر به شمار می‌آید.
