حکیم مهر: به رغم ادعاهای اینترنتی، «کاستوریوم» ماده‌ای که در
غدد سگ آبی موجود است، امروزه به ندرت به عنوان طعم‌دهنده غذا استفاده می‌شود.
به گزارش حکیم
مهر به نقل از فرادید، اگر در سال‌های اخیر در اینترنت
پرسه زده باشید، ممکن است این ادعای شایع را شنیده باشید که طعم‌دهنده مصنوعی وانیل
موجود در برخی کلوچه‌ها یا بستنی‌ها از ماده چسبنده و لزج ترشح‌شده از پشت سگ آبی
درست می‌شود! هر چند سال یک بار، پست‌هایی در رسانه‌های اجتماعی وایرال می‌شوند و
به مصرف‌کنندگان هشدار می‌دهند که این ماده یعنی کاستوریوم، ممکن است به عنوان
«طعم‌دهنده طبیعی» در فهرست مواد تشکیل‌دهنده خوراکی‌های شیرین مورد علاقه شما
باشد.
این گفته کاملاً
نادرست نیست؛ سگ‌های آبی کاستوریوم واقعاً کاستوریوم خوشبو (و خوراکی) را از کیسه‌های
نزدیک مقعدشان دفع می‌کنند، اما کارشناسان می‌گویند شما نمی‌توانید این ماده را در
قفسه‌های فروشگاه مواد غذایی خود پیدا کنید.
«میشل
فرانکل» شیمیدان کالج برین ماور که علم غذا را مطالعه می‌کند، می‌گوید: «این ماده
فوق‌العاده گران است، چون کمیاب است و امکان ندارد ماده به این گرانی در بستنی شما
باشد.»
کاستوریوم ماده‌ای
به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است که در کیسه‌هایی بین لگن و انتهای دم سگ آبی وجود
دارد. این حیوانات قلمروی خود را با ساختن انبوهی از گل، چوب یا علف در امتداد لبه
آب و ترشح کاستوریوم در بالای آن مشخص می‌کنند. این «تپه‌های معطر» رایحه‌ای قوی منتشر
می‌کنند که انسان می‌تواند به راحتی آن‌ها را تشخیص دهد.
«رویزین
کَمپبِل-پالمِر» از اعضای سازمان حفاظت از سگ‌های آبی مستقر در بریتانیا می‌گوید:
«این بو بسیار متمایز است، کاستوریوم… این بو مشک‌دار، اما شیرین است». همانطور که
نادیا برنشتاین، مورخ عطر و طعم در سال ۲۰۱۸ نوشت، عطر قوی این ترشحات نشات‌گرفته
از گیاهان موجود در رژیم غذایی سگ‌های آبی است.
انسان‌ها بیش از ۲۰۰۰ سال است که از کاستوریوم استفاده می‌کنند،
برای درمان بیماری‌هایی مانند سردرد، گوش درد، دندان درد، تب و نقرس. رومی‌ها
کاستوریوم را در لامپ‌ها می‌سوزاندند و معتقد بودند دود آن موجب سقط جنین می‌شود.
از این ماده به طور گسترده در عطرسازی برای افزودن رایحه چرمی و به عنوان طعمه برای
به دام انداختن سگ آبی استفاده می‌شود. اما گرفتن کاستوریوم از سگ‌های آبی فرآیند
پرزحمتی است. ابتدا باید حیوان را بیهوش کرد، سپس غدد عطری آن را دوشید.
«جوآن
کرافورد» بوم‌شناس حیات وحش، سال ۲۰۱۳
گفت: «این ماده را می‌توانید از سگ‌های آبی مرده هم بدست آورید، به این صورت که کیسه‌های
آن را جدا کرده و خشک کنید.»
اوایل قرن بیستم،
کاستوریوم در برخی غذاها ظاهر شد تا طعم وانیلی-تمشکی به غذاها بدهد. اما استفاده
از آن تا سال ۱۹۸۷
کاهش یافت، زمانی که ایالات متحده حدود ۲۵۰ پوند کاستوریوم در سال مصرف می‌کرد.
به گفته انجمن تولیدکنندگان عصاره طعم‌دهنده، از آن زمان، استفاده از کاستوریوم به
میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.
در حال حاضر، این
ماده بیشتر در خوراکی‌های بسیار خاصی مانند برخی نوشیدنی‌های سنتی سوئدی یافت می‌شود.
در عوض، حدود ۹۹
درصد وانیل جهان از منابع مصنوعی مانند وانیلین، جایگزینی ارزان‌تر و کم‌زحمت‌تر
بجای برداشت دانه‌های وانیل یا کاستوریوم به دست می‌آید.
سازمان غذا و
دارو، کاستوریوم را ماده‌ای بی‌خطر برای خوردن فهرست کرده است، پس نگران این فکر
نباشید که شاید به طور تصادفی، ماده چسبناکی که از پشت سگ آبی بیرون می‌آید در غذای
شما باشد.
مترجم: زهرا
ذوالقدر
