حکیم مهر: سرپرست دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان سازمان دامپزشکی اعلام کرد: بر اساس دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت دام(WOAH) و فائو، اصلاح ساختار بر اساس الزامات عملیات بهینه آبزی پروری (GAp) و HACCP یکی از بهترین راهکارهای مقابله با بیماریها در صنعت آبزیان و بویژه میگو است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور، «دکتر کاظم عبدی» با اشاره به اهمیت صنعت تولید میگو به عنوان یکی از صنایع ارزآور کشور بیان کرد: سال گذشته تولید جهانی میگو ۷.۹ میلیون تن بوده است که از این میزان ۶.۸ میلیون تن مربوط به گونه وانامی است که در ایران نیز تکثیر و پرورش داده می‌شود.
وی افزود: میزان تولید ما در سال گذشته ۴۹ هزار و۵۹۸ تن میگوی وانامی بود که که از این میزان ۳۱ هزار و۶۶۹ تن به ارزش ۱۰۴ میلیون و ۷۱۵هزار و ۳۳۳ دلار صادر شده است. سال گذشت میگوی ایران به ۱۹ کشور از جمله روسیه، امارات و چین صادر شد.
صنعت میگوی ایران، از کم بیماری ترین ها در جهان
سرپرست دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان با تاکید بر این که ایران از نظر ابتلا به بیماری های میگو یکی از پاک ترین کشور های جهان است گفت: از میان تمام بیماری هایی که صنعت پرورش میگو در دنیا را درگیر کرده است، در ایران تنها دو بیماری ویروسی لکه سفید و باکتریایی نکروز حاد هپاتوپانکراس(AHPMD) وجود دارد.
وی در ارتباط با دستاوردهای سازمان دامپزشکی کشور در ارتباط با بیماری لکه سفید میگو گفت: در سال 1400در کشور ۸۲ کانون بیماری لکه سفید میگو داشتیم که این در سال ۱۴۰۱ به ۷ کانون تقلیل پیدا کرد و در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ این بیماری کاملا در کشور کنترل شد و شاهد شیوع آن در مزارع نبودیم. این دستاورد بسیار بزرگی بود، چرا که این بیماری در شرایط شیوع می‌تواند باعث فروپاشی صنعت شود.
عبدی ادامه داد: بیماری AHPMD نیز در تمام دنیا صنعت میگو را دچار آسیب کرد. بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ این بیماری ۴۳ میلیارد دلار به صنعت میگو خسارت وارد کرد و در حال حاضر تنها بیماری شایع در مزارع ایران است که تنها با اصلاح روش های مدیریت پرورش امکان پیشگیری و کنترل آن وجود دارد که باید توسط پرورش دهنده انجام شود.
لزوم اصلاح ساختار سنتی در صنعت میگو
وی ساختار قدیمی و کاملا سنتی پرورش میگو را نقطه ضعف صنعت دانست و تصریح کرد: ما در استخرهای خاکی با وسعت زیاد میگو را پرورش می‌دهیم که امکان کنترل بهداشتی مزارع را به حد اقل می رساند. از این رو سازمان شیلات و وزارت جهاد کشاورزی باید در اصلاح این ساختارهای آسیب پذیر به صنعت تولید میگو کمک کنند. یعنی مزارع باید کوچک شوند و از حالت خاکی خارج شده و به صورت لاینر ساخته شوند. سیستم‌های زهکشی تغییر پیدا کرده، زهکش مرکزی احداث شود.
وی ادامه داد: همچنین مدیریت ما در مجتمع‌ها که در حال حاضر به صورت انفرادی است، باید به صورت مدیریت متمرکز در قالب زنجیره ارزش، تشکل و تعاونی باشد.
عبدی افزود: از سوی دیگر ایجاد مزارع نوزادگاهی (نرسری) تا حد زیادی در مدیریت این بیماری موثر است. به این صورت که بچه میگو تا پایان سن آسیب پذیری در مزارع نوزادگاهی رشد پیدا کرده و پس از آن به مزارع پرورش منتقل شود. صنعت میگوی ما یک صنعت وابسته است و ما وارد کننده میگوی مولد هستیم. مراکز تکثیر در داخل کشور باید احداث شود تا بتوانیم مولدین مورد نیاز صنعت را تولید کنیم.
وی ضمن تاکید بر لزوم ضد عفونی کردن آب، گفت: حداقل سه دور تعویض آب در طول دوره نیاز مزارع است که برای ایجاد امکان اجرای آن، مزارع باید کوچک شوند و تا زمانی که این ساختار اصلاح نشود، سازمان دامپزشکی نمی تواند راه حلی برای از بین رفتن این بیماری ارائه دهد.
توصیه های سازمان دامپزشکی
سرپرست دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان گفت: اما در کنار این اصلاح ساختار، توصیه سازمان دامپزشکی استفاده از پروبیوتیک‌ها، پری بیوتیک‌ها و پست بیوتیک ها است که به عنوان محرک سیستم ایمنی استفاده می‌شوند. از طرف دیگر باید از بهبود دهنده‌های آب استفاده شود.
وی تاکید کرد: همچنین توصیه ما این است که پرورش دهنده‌ها حتماً به سمت مکانیزه کردن مزارع بروند و از هواده‌ها استفاده کنند. غذاده های اتوماتیک نیز به علت فراهم کردن امکان غذا دهی 300 بار در روز در مقدار کم، بسیار موثر هستند. در حال حاضر روزانه ۴ تا ۵ بار حجم بالایی از غذا وارد استخر می‌شود و این امکان را برای باکتری فراهم می کند که قبل از میگو از غذا استفاده کرده و تکثیر پیدا کند.
عبدی تاکید کرد: تمام این اقدامات باید توسط پرورش دهندگان انجام شود و مدیریت سازمان دامپزشکی در حوزه پرورش نمی‌تواند کاری انجام دهد.از سوی دیگر برنامه ملی راهبردی برای کنترل بیماری لکه سفید و AHPMD توسط این دفتر تدوین و به همه استان‌ها ابلاغ شد. همچنین با توجه به این واقعیت که در بستر سنتی امکان انجام کار صنعتی وجود ندارد، دستورالعمل پرورش میگوی متراکم را برای اولین بار تدوین و ابلاغ کردیم که پرورش دهندگان در صورت تمایل مزارع خود را از حالت سنتی خارج کرده و به سمت تولید صنعتی میل پیدا کنند.
وی اضافه کرد: همچنین طی طرح تحقیقاتی مشترک با موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور برای شناسایی ژنوتیپی و جدا سازی سویه های موجود در مزارع در مورد این دو بیماری موجود در کشور اقدام کردیم که در حال انجام است که پس از دستیابی به نتایج تحقیقات آن را در اختیار پرورش دهندگان قرار داده تا برای مدیریت مزارع استفاده کند.
عدو سبب خیر شود اگر خدا خواهد
وی با بیان این که دنیا برای مقابله با بیماری لکه سفید به سمت تولید میگوهای SPF یا عاری از بیماری حرکت کرد گفت: صنعتی که رو به نابودی می‌رفت با تولید مولدین SPF دستخوش جهش شد و میزان تولید زیر یک میلیون تن آن به بالغ بر ۳.۵ میلیون تن افزایش یافت، و بیماری عاملی برای توسعه صنعت شد. در حال حاضر اصلاح ساختار در صنعت میگو به سبب شیوع بیماری AHPMD می تواند نقش موثری در توسعه و افزایش سودآوری این صنعت مهم شیلاتی کشور داشته باشد.
سازمان دامپزشکی متولی معرفی گونه های پرورشی به صنعت نیست
عبدی در ارتباط با نقش سازمان دامپزشکی در جلوگیری از توسعه پرورش گونه های جدید آبزی گفت: سازمان دامپزشکی متولی معرفی گونه‌ها و پرورش نیست. سازمان دامپزشکی تنها متولی بهداشت است. سازمان شیلات مشخص می‌کند که چه گونه ای وارد کشور شود و داخل کشور توسعه پیدا کند. اگر گونه معرفی شده از طرف شیلات از گونه‌های بومی باشد که مشکلی وجود ندارد. ولی زمانی که گونه غیربومی به کشور وارد می‌شود، سازمان محیط زیست بایستی اجازه تولید گونه در کشور را بدهد. مانند تیلاپیا که وارد کشور شد دامپزشکی و شیلات با تکثیر آن موافق بودند اما سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل غیر بومی بودن اجازه ورود نمی‌داد.
وی ادامه داد: هر گونه آبزی که داخل کشور پرورش داده شود، سازمان دامپزشکی در قالب سیستم مراقبت فعال و غیر فعال در تمام مزارع به آن خدمات می دهد.همکاران ما مرتب از مزارع باردید و نمونه برداری می‌کنند و در صورت مشاهده بیماری و تشخیص بومی یا غیر بومی بودن آن بر اساس ضوابط برای مقابله با آن اقدام می شود.
