دکتر جواد شایان‌خواه
وقتی در دل حرفه‌ای مثل دامپزشکی، جایی که جان‌های بی‌پناه حیوانات در دست ماست، پدیده‌ای رشد می‌کند که نه فقط سلامت آنها، بلکه اصالت و اعتبار صنف را تهدید می‌کند، باید صدایمان را بلند کنیم.
در سایه سکوت نگران‌کننده نظام صنفی، موجی از آگهی‌ها در فضای مجازی و کانال‌های مختلف در حال گسترش است: اجاره پروانه تأسیس کلینیک دامپزشکی به کسانی که نه سابقه دارند، نه تعهد، نه حتی بیمه. این فقط یک تخلف اداری یا صنفی نیست؛ این یک فاجعه خاموش برای سلامت حیوانات و آبروی دامپزشکی ایران است.
در ماه‌های اخیر، این آگهی‌ها با وعده‌های وسوسه‌انگیزی مثل «بدون نیاز به سابقه»، «بدون حضور دائم»، «پرداخت توافقی» و «بدون بیمه» مدام زیاد شده‌اند. شاید از بیرون فرصتی ساده برای ورود به بازار به نظر برسد، اما در حقیقت بازتاب یک بحران عمیق و ریشه‌دار است که از ضعف نظارت‌ها و مشکلات ساختاری ما ناشی می‌شود.
کافی است در همین کانال‌ها و سایت‌ها چرخی بزنید تا صدها آگهی ببینید که به جای یک فرصت شغلی سالم، یک هشدار جدی برای جامعه دامپزشکی و خانواده‌های دوستدار حیوانات است:
· «نیاز به دامپزشک برای دریافت پروانه، بدون شرط سابقه»
· «نیازی به حضور دائم نیست، فقط برای مجوز»
· «بدون بیمه، پرداخت توافقی»
این‌ها نه یک پیشنهاد بلکه انعکاسی است از بحرانی که سلامت و امنیت حیوانات را زیر سوال می‌برد، قانونی که با این روند به سخره گرفته شده و اعتمادی که هر روز کمتر و کمتر می‌شود.
این مشکل فقط تخلف اداری و صنفی نیست؛ پیامدهایش فراتر از یک تخلف ساده است:
1. نقض آشکار اصول حرفه‌ای و قانون: پروانه تأسیس کلینیک، مجوزی است برای خدمت و تعهد، نه فقط یک کاغذ! وقتی افراد بدون تجربه و تعهد پروانه را اجاره میکنند، روح این حرفه زیر پا گذاشته می‌شود.
2. تولد کلینیک‌های صوری: این کلینیک‌ها در ظاهر مجازند، اما پشت پرده فقط نامی دارند. مدیریتی واقعی، نظارتی مستمر و تعهد به سلامت حیوانات ندارند. این یعنی حیوانات بی‌پناه در معرض خطر هستند. یک دامپزشک جوان که خواست نامش فاش نشود، اعتراف کرد: «صاحب پروانه به من گفت: تو فقط امضایی! پروانه مال منه و هر کاری دلم بخواد میکنم».
3. خطر جدی برای سلامت حیوانات: دامپزشکی که صرفاً به دلیل اجاره پروانه در کلینیک حضور دارد، اغلب فاقد مهارت و تعهد لازم است. خطاهای پزشکی، تشخیص‌های غلط و درمان‌های ناقص، این موجودات بی‌زبان را در معرض درد و حتی مرگ قرار می‌دهد. همان‌طور که دکتر مریم احمدی (دامپزشک حیوانات خانگی) می‌گوید: «سه گربه با عوارض داروی اشتباه از یک کلینیک پروانه‌اجاره‌ای به من رسیدند. یکی از آنها کلیه‌اش را از دست داد فقط چون فرد بی تجربه دوز دارو را بلد نبود».
4. سقوط اعتماد عمومی: وقتی این کلینیک‌ها اشتباه میکنند، مردم کل حرفه دامپزشکی را زیر سوال می‌برند. این یعنی ضربه‌ای جدی به اعتبار و حیثیت دامپزشکان متعهد و جوان که روز و شب تلاش میکنند.
5. بی‌عدالتی در عرصه کار: دامپزشکان واقعی که همه اصول را رعایت میکنند، در مقابل این رقابت ناعادلانه کم می‌آورند. آنها باید با هزینه‌های واقعی کار کنند، در حالی که کلینیک‌های صوری بدون هزینه و زحمت، بازار را تسخیر میکنند.
این بحران یک شبه به وجود نیامده، بلکه نتیجه ضعف‌های ساختاری و عوامل متعددی است:
· نظارت ناکافی و بی‌اثر دستگاه‌های مسئول
· نیاز مالی برخی دامپزشکان که پروانه خود را اجاره می‌دهند. دکتر برایان سینکلر (متخصص جراحی دامپزشکی): «بعضی همکاران بازنشسته، پروانه را چک‌های ماهانه بی‌زحمت می‌دانند. غافل از اینکه این کار، جان حیوانات را بازیچه می‌کند».
· فشار و ناامیدی جوانان فارغ‌التحصیل که به سختی می‌توانند وارد بازار شوند
· ضعف در قوانین و نبود مجازات‌های بازدارنده
· افزایش بی‌رویه فارغ‌التحصیلان بدون تطابق با بازار کار
اما این بحران قابل کنترل است، اگر بخواهیم و بخاطر آینده حرفه و حیواناتمان تلاش کنیم:
· نظارت قوی‌تر و هوشمندانه‌تر: بازرسی‌های سرزده، پیگیری شکایات و سامانه‌های گزارش‌دهی مردمی.؛ایجاد سامانه‌های نظارتی آنلاین می‌توانند ظرف ۲۴ ساعت کلینیک‌های متخلف را شناسایی کنند
· تشدید مجازات‌ها: تعریف جرم برای اجاره پروانه و اعمال مجازات‌های سخت‌گیرانه
· شفافیت در صدور پروانه: ارزیابی دقیق و دوره‌ای صلاحیت و عملکرد
· آموزش و فرهنگ‌سازی: اطلاع‌رسانی به جامعه درباره خطرات کلینیک‌های غیرمسئول
· حمایت از جوانان متعهد: تسهیلات و فرصت‌های واقعی برای ورود به حرفه و رشد
اجاره پروانه، زخمی است عمیق بر دل دامپزشکی ایران. خیانتی است به سوگندی که برای حفظ سلامت و جان حیوانات خورده‌ایم. اگر امروز ساکت بمانیم، فردا باید شاهد سقوط حرفه‌ای باشیم که روزگاری مایه افتخار بود. به قول دکتر علی‌زاده: «پروانه کلینیک، جواز اخلاق است نه سند اجاره! امروز سکوت ما، فردا جنایت در حق حیوانات است».پس بیایید همه دست در دست هم، با عزم راسخ و روحیه‌ای جهادی، این آتش‌سوزی را مهار کنیم. سلامت حیوانات و آینده دامپزشکی کشور، مسئولیتی است که نمی‌توانیم آن را به فردا موکول کنیم. به امید فردای بهتر برای دامپزشک و دامپزشکی، ان‌شاالله.
در پاسخ به این متن ........ چند تا نکته رو عرض کنم: بحث پروانه اجاره ای رو در دو حالت باید در نظر گرفت حالت اول اجاره پروانه به فرد غیر دامپزشک هست که بدون هیچ شکی یک معضل صنفی هست و هیچ دامپزشکی نباید این کار رو انجام بده و نظام هم باید پیگیری زیادی برای اینکه این اتفاق نیفته انجام بده. حالت دوم اجاره پروانه به دامپزشک هست که متاسفانه در این متن احساسی به طور درستی بهش اشاره نشده. در حالت دوم اشتباه اول رو نظام مرتکب میشه که نحوه صدور پروانه اصلا با شایسته سالاری همخوانی نداره. مصداق حرف بنده تفاوت بسیار زیاد سطح علمی و تجربی اکثر دامپزشکانی که پروانه اجاره میدن و دامپزشکانی که پروانه اجاره میکنند. گروه دوم به طور معمول با سواد تر و با تجربه تر در زمینه درمان هستن درحالیکه گروه اول فقط یک روند اداری رو زودتر طی کردن و با تکیه بر گذشت زمان سابقه کاری برای خودشون فراهم کردن که حتی در اکثر مواقع این سابقه کاری در واقعیت منطبق با کار بالینی نبوده. پس به جای یادداشت های احساسی و شعارگونه بهتره دقیق تر به ماجرا نگاه کنیم. 
| اتفاقا شعارگونه و احساسی نیست من خودم بارها شده گفتن پروانه کارت رو بزار ما هم ماهیانه به پول طبق توافق برات واریز میکنیم به خدا راست میگم طرف پانسیون دار سگ بود فکر میکرد دکتر چندتا آمپول بلده بزنه میگه دیگه آخر دامپزشکی هستم فقط اون پولداره | چه اشکالی داره یکی بازنشسته شده توان و حوصله کار نداره یک سرمایه گذار بیاد یک بیمارستان شیک راه بندازه از پروانه ایشون استفاده کنه نظر من اشکال نداره البته نظر من بدون توهین و افترا | اونی که گفت چه اشکال داره یه سرمایه گذار با مدرک یک بازنشسته جه اشکالی داره، خواستم بگم دام و پت رو بیخیال، برو دعا کن این اتفاق وقتی بچه ات رو میبری بیمارستان خصوصی واست رخ نده و بچه زنده بیاد بیرون عزیزم، باید مثال انسانی میزدم تا دوستمان میفهمید چه اشکالی داره و اشکالش کجاست واقعا پروانه اجاره دادن کار درست و صحیحی نیست تو مقاله هم بهش اشاره شده در زمینه اجاره پروانه به نوعی خشت اول رو نظام دامپزشکی کج نهاده. با احترام زیادی که برای اعضای نظام تهران قائلم و ایشان را فردی کاردان با دغدغه صنفی می‌بینیم انتقاد هم دارم که هنوز نتونستن فرایند صدور پروانه رو با شایسته سالاری هم راستا بکنند. تعدادی زیادی از افرادی که درخواست کارآموزی پیش من داشتند همکارانی بودند که صاحب پروانه بودند ولی حتی توان تزریق عضلانی دارو نداشتند. چرا چون اکثرا یا خانم هایی بودند که بدون چالش سربازی زودتر با ثبت پروانه همکار برای خودشون سابقه کار جور کرده بودند یا آقایانی بودند که از سربازی معاف بودند و زودتر شروع به ثبت سابقه کار کرده بودند. خیلی از دوستان متخصص داخلی یا جراحی تا پایان دوره تخصص علیرغم مهارت و دانش بالا بخاطر اینکه هنوز دوره سربازی نرفته اند نمی‌توانند پروانه کسب کنند و مجبورند اجاره کنند. بنابراین نظام باید در این موضوع بازنگری بکند. و کلام آخر اینکه مشکلات صنفی هزارمورد دیگر هستند که در این متن احساسی به هیچکدام اشاره نشده بود. چی بگیم وقتی دامپزشکی و بی پولی بایستی بیایی بری زیر ید یه ادم پولدار اونم هزارتا سو استفاده از پروانه ات بکنه و اتفاقی هم بیفته گردن نگیره و بعدش هیت انتظامی نظام هم پوست تو رو میکنه به صاحب پروانه کار داره نه خریدار پروانه برای حل معضل اجاره پروانه و جلوگیری از فساد ناشی از آن، و در عین حال به رسمیت شناختن حقوق قانونی سرمایه‌گذار، پیشنهاد می‌گردد که چارچوبی مدون و شفاف برای «مشارکت مدنی» در حوزه دامپزشکی تدوین شود. این چارچوب می‌تواند مبتنی بر یک قرارداد مشارکت فنی و اجرایی باشد که در آن جایگاه مسئول فنی به عنوان صاحب اختیار مطلق امور درمانی و شریک سرمایه‌گذار به عنوان متولی امور اجرایی، به وضوح تفکیک و تعریف گردد. شروطی بنیادین نظیر حضور فیزیکی و موثر دامپزشک، و همچنین تقسیم سود بر مبنای نسبتی واقعی از عایدات به جای پرداخت مبلغی مقطوع، می‌بایست ستون‌های اصلی این مشارکت را تشکیل دهد. بدین ترتیب ضمن آنکه مسئولیت خطاهای پزشکی کاملاً بر عهده مسئول فنی باقی می‌ماند و سلامت حیوانات تضمین می‌شود، حقوق و نقش قانونی سرمایه‌گذار نیز محترم شمرده شده و مسیر برای یک همکاری شفاف، مسئولانه و به دور از شائبه‌های مخرب کنونی هموار می‌گردد. نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی کیلو چند؟ سلام آقای منتقد توجه!!! من داروخانه دارم تو یه بخش، ماشین رو تصادف کردم تا دو سه ماه دیگه پیاده هستم برای تردد، از ماشین های خطی استفاده میکنم به یکیش سپردم فلان ساعت که میای و مسافرا دارن تکمیل میشن بع منم بگو و فلان ساعت موقع برگشتم هم همینطور، یک هفته که از تردد برگشت گفت داروخانه چقدر سرمایه لازم داره، گفتن حدود فلان قدر، برگشت گفت میخای شریکت بشم، لامصب کمرم شکیت، کاری ندارم اون چقدر سرمایه داره، همش سه تومن داشت، اینکه فکر میکنه داروخانه درآمد داره کمرم شکست. اول وقتی نظارتی روی برخی بیمارستان ها مثل فلان و بهنام نباشه، کل کادر بدون داشتن مجوز کار می کنند. دوم اینکه اگر کسی پروانه اجاره میده بایستی حضور داشته باشه و بازرسی منظم انجام بشه و هزینه اش هم نظام از نماینده دوره ای بده. سوم اینکه با مشاهده کوچکترین خطا می بایستی پلمپ یا اخطار یا جبران مافات از صاحب مجوز بشه تا تکرار صورت نگیره. چهارم وقتی کشف میشه که یک نفر پروانه اجاره داده بایستی تا انتهای یک بازه زمانی فرد از مجوز محروم بشه تا بازدارندگی ایجاد کنه. پنجم وقتی فردی توان مالی تاسیس نداره بهش مجوز ندن تا این مشکلات به وجود نیاد. یا حداقل مجوز همکار فقط بدن که از دور خارج نشه. ششم وقتی هر کسی می تونه به دکتره زور بگه عملاً شماره نظام و مجوز یعنی کشک و بایستی ارزش پروانه به قدری بالا باشه که کسی به سادگی نگیره و هر کسی که می گیره قدرش رو بدونه و بازدارندگی زیادی برای سو استفاده ازش در نظر گرفته بشه. کاری که توی مسئول فنی انجام نشده. توی مسئول فنی بازم پشت صحنه ست ولی این دیگه جلوی چشم مردم و ویترین دامپزشکیه. در هر صورت امیدوارم اگر حرفام خام و اشتباهه حداقل راه حل های بهتری وجود داشته باشه. یه خاطره بگم؛ چند روز پیش یه پرنده آوردن، از میزان و تنوع داروهایی که پرنده فروش بهش داده بود معلوم بود که حداقل دو سه ماهی هست که درگیر درمانه ولی تا اومدم دهن باز کنم فهمیدم یکی از همکاران مجوز اجاره ای به پرنده فروش داده و اصلا دکتره مدتهاست که ایران نیست!!! قسمت دردناک اونجاست که پشت همکار نخواستم بزنم ولی باید توی روی غیرمتخصص باید در می اومدم... در انتها هم درمان ندادم و ارجاع دادم به خودش و پرنده چند ده میلیونی در نهایت کشته شد... | با سلام و ادب
