داستان تکراری مرگ پزشک ایرانی از تب خونریزی دهنده کریمه کنگو

حکیم مهر - دکتر کامران ملک پور، عضو هیأت مدیره جامعه دامپزشکان ایران در روزنامه شرق، سه شنبه 26 اردیبهشت ماه سال جاری نوشت :

" داستان تکراری مرگ پزشک ایرانی از تب کنگو
در چند روز گذشته خبر فوت «امیر کیخسروی» دانشجوی سال آخر پزشکی در مشهد به دلیل ابتلا به بیماری تب کنگو که از قضا ابتدا در روزنامه «شرق» در مورد آن اطلاع‌رسانی شد، سوژه اصلی حوزه سلامت بوده است. ده‌ها خبر و تحلیل درباره بیماری تب کنگو و فوت این پزشک جوان منتشر شد اما واقع‌بینانه باید گفت موضوع آن‌طور که باید و شاید، مورد مداقه قرار نگرفته است. تب کنگو اولین بار نیست که پزشکی جوان را در کشورمان به مرگ محکوم می‌کند. هرچند در کتاب‌های علمی عنوان شده که قصابان و افراد در تماس با حیوانات در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند اما از قرار معلوم در ایران پزشکان در صف مقدم ابتلا و فوت در اثر این بیماری قرار دارند. اولین گزارش رسمی بیماری تب کریمه کنگو در ایران هم مربوط به یک زوج جوان پزشک بوده است؛ موضوعی که 14سال قبل کلی سروصدا به راه انداخت و قرار بود دیگر تکرار نشود اما داستان ابتلا و فوت هفته گذشته دکتر کیخسروی را گویا از روی سناریوی سال 78 کپی‌برداری کرده‌اند. 14سال قبل یک چوبدار دام بختیاری با علایمی مشابه کارگر کشتارگاه مشهدی به بیمارستانی در شهرکرد مراجعه می‌کند. در حین گرفتن شرح حال مریض بدن پزشک به تهوع خونی بیمار آغشته می‌شود و خانم دکتر جوان جان خود را از دست می‌دهد. حالا هم یک دانشجوی پزشکی در مشهد دچار حادثه‌ای مشابه شده است. آن روز‌ها مسوولان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی وعده و وعیدهای زیادی دادند که دیگر چنین اتفاقی نخواهد افتاد. قرار بر این بود که تب کریمه کنگو با آموزش‌های ویژه به شاغلان حرفه پزشکی و فعالان حوزه دامپروری در کنار اقدامات درمانی کنترل شود. پس از حادثه شهرکرد تنها چند بروشور آموزشی با تیتر «خرید دام سالم تنها از مراکز مجاز با نظارت دامپزشکی امکان‌پذیر است» منتشر و توزیع شد که البته در مدتی کوتاه برنامه‌های آموزشی به بهانه کمبود بودجه به فراموشی سپرده شد. نتیجه سهل‌انگاری‌ها برای کنترل بیماری به آنجا رسیده که اکنون تب کنگو در بیشتر نقاط کشور منتشر و گزارش شده است. براساس گزارش دکتر صادق چینی‌کار از اعضای هیات علمی انستیتو پاستور که در مرجع رسمی بیماری‌های هم‌خانواده تب کریمه کنگو در اتحادیه اروپا منتشر شده، این بیماری در 24استان کشورمان به صورت رسمی شناسایی شده است. آموزش و بالابردن سطح آگاهی‌های اجتماعی موثرترین راهکار برای مبارزه و مهم‌ترین گام برای کنترل تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو است. این بیماری هرچند بومی ایران است و سابقه حضور ده‌ها ساله دارد اما باید با روش‌های جدید اقدام‌هایی برای کنترل آن صورت پذیرد. شاید زمانی که «جرجانی»، پزشک شهیر ایرانی برای اولین بار در تاریخ، سند مکتوبی از این بیماری آن هم به زبان فارسی ارایه می‌داد، تصورش را هم نمی‌کرد که ‌هزار سال بعد باز هم کشورش درگیر این بیماری باشد و همکارانش قربانی تب کریمه کنگو شوند. جرجانی در کتاب «گنجینه خوارزمشاه» شرح حال بیمارانی را آورده که دچار ادرار و استفراغ خونی بوده‌اند و در اثر خونریزی فوت کرده‌اند. جالب آنکه که وی به‌درستی عنوان کرده بندپای کوچکی که به‌طور طبیعی انگل پرندگان است به احتمال زیاد عامل انتقال‌دهنده بیماری است. تب خونریزی‌دهنده یک بیماری مخاطره‌آمیز دامی نیست اما به دلیل ابتلای انسانی آن لازم است که سازمان دامپزشکی اقدامات ضربتی برای کنترل جدی آن را آغاز کند، چون ابتلای انسانی به این بیماری خطرناک است. ابتدا این بیماری در سال 1944 در شبه‌جزیره «کریمه» توسط دانشمندان روسی شناسایی شد و تب هموراژیک کریمه نام گرفت. در سال 1969 روشن شد عامل تب خونریزی‌دهنده کریمه مشابه عامل بیماری است که در جریان اپیدمی 1956 در کنگو پیدا شد و ترکیب نام این دو منطقه وجه تسمیه این بیماری قرار گرفت. از سال 1944 تاکنون مواردی از آن در کشور‌هایی از قاره آفریقا، اروپای شرقی، جمهوری‌های تازه استقلال یافته شوروی سابق، هندوستان، ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و البته کشورمان گزارش شده است. در سال‌های اخیر همه‌گیری‌های متعددی از دو کشور پاکستان و افغانستان گزارش شده که می‌تواند احتمال گسترش بیشتر بیماری در کشورمان به دلیل واردات دام پاکستانی را تقویت کند. انسان در اثر تماس مستقیم (پوشش‌های مخاطی) با خون و ترشحات یا بافت‌های آلوده دام (به‌خصوص افرادی که در صنعت دام نقش دارند ازجمله دامپزشکان، دامپروران و کارکنان کشتارگاه) یا کارکنان بیمارستان مثل پزشکان، پرستاران و بهیاران در اثر تماس با افراد بیمار یا وسایل آلوده آنها به بیماری مبتلا می‌شود. ضمنا از طریق تنفس در تماس با دام‌های آلوده نیز امکان ابتلا وجود دارد. این بیماری در انسان به صورت‌های حاد، تحت حاد و خفیف یا فرم مخفی گزارش شده است. در فرم حاد پس از عفونت خونی ویروس علایم تب و سردرد، درد عضلانی، لرز، گلودرد، دردشکم، تهوع و استفراغ، اسهال، پرخونی ملتحمه چشم و حساسیت به نور دیده می‌شود. در فرم شدید در اثر شدت بیماری لکه‌های خونریزی در زیر پوست مشاهده می‌شود که به همراه خون دماغ، استفراغ خونی، ملنا (مدفوع خونی در اثر خونریزی در دستگاه گوارش) و خونریزی رحمی است. در سال‌های اخیر ویروسی با نام‌هزاره در افغانستان گزارش شده که تشابه بسیار زیادی با عامل بیماری تب کنگو دارد و در مورد منشاء طبیعی یا آزمایشگاهی بودن آن به‌عنوان سلاحی بیولوژیک حرف و حدیث فراوان است."

خبر مرتبط :