مردم باید از تفاوت‌های هورمون و آنتی‌بیوتیک آگاه شوند/ شایعه‌ای که نه علمی است، نه عملی و نه اقتصادی

با وجود تلاش همه دست اندرکاران برای تولید و عرضه مرغ بدون آنتی بیوتیک و با وزن استاندارد حداکثر 1800 گرم در راستای تولید محصول با کیفیت و سالم و ارتقای سلامت مصرف کننده اما، این فراورده در خراسان شمالی همچنان بی مشتری است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، در دهه های اخیر با بهره گیری از دانش نوین اصلاح نژاد، مدیریت علمی، تغذیه مناسب و تدابیر بهداشتی دامپزشکی، در بسیاری از کشورها مرغ طی چهار یا پنج هفته به وزن مطلوب کشتار یعنی یک کیلو و 200 تا یک کیلو و 500 گرم می رسد و در بازار عرضه می ‌شود؛ ولی هم اکنون این رقم در ایران بیش از 2 کیلوگرم است.

کارشناسان تاکید دارند که بالابودن سن و وزن مرغ علاوه بر این که برای بخش تولید و اقتصاد ملی هزینه مازادی در بر دارد، احتمال مصرف دارو و آنتی بیوتیک و بالطبع، احتمال وجود باقیمانده های دارویی در گوشت مرغ را هم بالا می برد و اگر دوران پرهیز دارویی پیش از کشتار رعایت نشود، می تواند عوارض نامطلوبی برای مصرف کننده در پی داشته باشد.

از جمله مهم ترین این آثار نامطلوب می توان به افزایش مقاومت دارویی اشاره داشت؛ به این معنا که با مصرف فرآورده های پروتئینی حاوی آنتی بیوتیک مثل گوشت و شیر، میکروب های بیماری زا در بدن بتدریج در برابر این داروها مقاوم می شوند و در نتیجه برای مقابله با عوامل عفونی در انسان باید به دنبال داروهای جدید و به مراتب قوی تر بود.

مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی بتازگی اعلام کرده اند که طرح کاهش وزن کشتار مرغ از ابتدای آذرماه آغاز خواهد شد تا هزینه های سربار اقتصادی و تبعات سوء بهداشتی و سلامتی به حداقل برسد. به نظر می رسد با اجرای این طرح، تولیدکنندگان کشور ما هم باید به ناچار، خود را با معیارهای روز جهان همگام کنند.

در پیوند با این موضوع، شماری از دست اندرکاران زنجیره تولید، نظارت و عرضه مرغ در خراسان شمالی در میزگرد با محوریت مرغ بدون آنتی بیوتیک و با وزن استاندارد (1800 گرم)، به تشریح وضعیت موجود و واکاوی دلایل ناکامی در تولید و ترویج مصرف این فرآورده ها بپردازند.

حاضران در این میزگرد «دکتر علی اکبر دلیرصحرایی» رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی، «ابراهیم شجاعی» معاون اداره طیور سازمان جهاد کشاورزی استان، «رحیم آذری» مدیرعامل اتحادیه مرغداران، «حسین قاسم زاده» رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و لبنیات و «سیدجواد علوی» از مرغداران نمونه بودند.

پرسش اصلی در این میزگرد این بود که چرا با وجود تاکید دستگاه های نظارتی بر تولید نشدن مرغ هورمونی، برخی افراد دانسته یا ندانسته در فضای عمومی جامعه و شبکه های مجازی و گاه حتی در رسانه های رسمی به این شایعات دامن می زنند؛ اما از سوی دیگر، با وجود تلاش همه دست اندرکاران برای تولید و عرضه مرغ بدون آنتی بیوتیک و با وزن استاندارد (حداکثر 1800 گرم) که بالطبع نسبت به مرغ های معمول عرضه شده در بازار، سالم تر است و نقش بسزایی در ارتقای سلامت مصرف کننده دارد، این فرآورده ها در نهایت با استقبال اندک مصرف کنندگان روبرو می شود و بازار فروش مناسبی ندارد؟

آنتی بیوتیک با هورمون تفاوت دارد/ فرهنگ مصرف باید تغییر کند

سید جواد علوی مرغدار نمونه استان خراسان شمالی در ابتدای این نشست با بیان این که از دو سال قبل بدون استفاده از داروهای شیمیایی مرسوم یا هرگونه آنتی بیوتیک، مرغ سالمی را تولید و روانه بازار می کند، گفت: این مرغ را که با زحمت بیشتر اما در بهترین کیفیت تولید شده است، به قیمت مرغ معمولی به بازار عرضه می کنیم؛ چون خیلی از مردم با مزایای آن آشنایی ندارند و حاضر نیستند بهای بیشتری برای تهیه آن بپردازند.

مدیرعامل اتحادیه مرغداران استان نیز با بیان این که رواج شایعاتی مبنی بر استفاده از هورمون برای پرورش مرغ، تآثیر منفی روی مصرف این فرآورده گذاشته است، تصریح کرد: دامن زدن به این شایعات بی اساس و غیرعلمی و تشکیل کمپین هایی در شبکه های مجازی برای تحریم خرید مرغ و امثال آن به ویژه در شرایط رکود بازار، تولیدکنندگان را دچار مشکل کرده است.

رحیم آذری گفت: باید برای مردم روشنگری شود که در حال حاضر با روش های اصلاح نژاد و پیشرفت های علمی روز، مرغ در کمتر از 40 روز به وزن مطلوب و سن کشتار می رسد و با توجه به اهرم های قوی نظارتی از جمله نظارت مستمر دامپزشکی، به جرأت می توان گفت که مرغ نسبت به سایر اقلام پروتئینی موجود در بازار به مراتب سالم تر است.

وی با تأکید بر این که باید مردم از تفاوت های هورمون و آنتی بیوتیک آگاه شوند، افزود: مرغداران بنا به ضرورت برای کنترل بیماری در مرغداری از آنتی بیوتیک های مجاز استفاده می کنند؛ هرچند که مرغداران استان ثابت کرده اند که با اتکا به مدیریت علمی و بهره گیری از تجهیزات روز و البته صرف هزینه ای بیشتر از حد معمول، حتی توان تولید مرغ بدون آنتی بیوتیک را هم دارند و در برخی مواقع مرغ بدون آنتی بیوتیک تولید و به بازار عرضه کرده اند؛ ولی به دلیل ناآگاهی مصرف کنندگان از مزایای این محصول و استقبال اندک مشتریان، این فرآورده باکیفیت را به قیمت مرغ معمولی به فروش رسانده و دچار زیان شده اند.

وی خاطرنشان کرد: قیمت بالاتر مرغ بدون آنتی بیوتیک نسبت به مرغ معمولی به دلیل کیفیت آن است؛ ضمن این که در مزارعی که مرغ معمولی تولید می کنند، در مواقع بروز بیماری با مصرف دارو سریع بیماری و تلفات کنترل می شود ولی در واحدهای پرورشی که مرغ بدون آنتی بیوتیک تولید می کنند، باید از روش های دیگر برای کنترل بیماری استفاده کنند که هزینه بیشتری را به مرغدار تحمیل می کند.

وی با اشاره به طرح مشترک وزارت جهادکشاورزی و سازمان دامپزشکی کشور برای کاهش سن کشتار و وزن مرغ به کمتر از 1800 گرم اظهار کرد: تولید مرغ با وزن استاندارد هم به نفع تولیدکننده است و هم به سود مصرف کننده و در واقع مرغداران اشتیاق زیادی دارند که به این سو حرکت کنند؛ چون امکان دوره های بیشتر جوجه ریزی در طول سال برای آن ها فراهم خواهد شد و بهره وری هم بالاتر می رود، ولی مسئله اصلی این است که باید فرهنگ مصرف این مرغ ها در جامعه جا بیفتد.

به گفته این مرغدار، در بحث صادرات مرغ هم پیش فرض کشورهای هدف صادراتی ما، خریداری مرغ با سایز استاندارد یعنی کمتر از 1800 گرم است؛ چون این مرغ ها دارو و آنتی بیوتیک کمتری دریافت کرده اند و سالم تر هستند و کیفیت گوشت بهتری دارند؛ ولی در کشور ما، مردم تمایلی به خریداری مرغ ریز ندارند و تصور می کنند که مرغ های ریزاندام بیمار بوده اند یا غذای کافی به آن ها نرسیده است.

وی تصریح کرد: بیشتر مردم آگاه نیستند که با خرید مرغ های درشت در واقع مرغ دارای چربی و باقیمانده های یبشتر را تهیه کرده اند؛ بنابراین باید برای کشش بازار و تغییر فرهنگ مصرف کنندگان تبلیغ شود.

آذری ادامه داد: در خراسان شمالی در بحث کشتار مرغ هم مشکلات خاصی وجود دارد؛ از جمله این که در بسیاری مواقع مرغدار برای ارسال مرغ به کشتارگاه در وزن 2 کیلو اعلام آمادگی می کند ولی چون در استان های مجاور ما جوجه ریزی زیاد است و مرغ بیشتری تولید و با قیمت کمتری نسبت به این استان عرضه می شود، محصول مرغدار خراسان شمالی روی دستش می ماند و خریداری پیدا نمی شود.

وی گفت: در نتیجه باید چند روز بیشتر مرغ ها را نگهداری کند تا مشتری پیدا شود که در نتیجه، هم هزینه یبشتری به مرغدار تحمیل می شود و هم مرغ های درشت تری روانه کشتارگاه خواهد شد و حتی نمونه ای داشتیم که مرغ 3.5 کیلویی عرضه کرده است.

وی تأکید کرد: اگر دولت از تولیدکننده انتظار همراهی در این قبیل طرح ها را دارد، از صفر تا صد قضیه باید پیش بینی شود و ابتدا هم باید کشتارگاه های ما به امکانات سورتینگ برای تفکیک و بسته بندی استاندارد تجهیز شوند و در ثانی، در شرایط فعلی که به دلیل کم اطلاعی مردم و رواج فرهنگ خرید مرغ درشت، کمتر کشتارکننده یا واحد صنفی این ریسک را متقبل می شود که مرغ های ریزجثه را کشتار و عرضه کند، باید وظایف همه دستگاه های متولی و دست اندرکاران در قالب بسته کاملی به اجرا درآید تا این مشکلات را شاهد نباشیم.

به گفته وی، بسیاری از مرغداران استان آمادگی دارند که مرغ بدون آنتی بیوتیک و با وزن استاندارد به بازار بفرستند، اما باید ابتدا بسترهای این کار فراهم شود و نوسان قیمت ها هم به حداقل برسد تا مرغداران مدام متضرر نشوند.

شایعه ای که نه علمی است، نه عملی و نه اقتصادی!

در ادامه این میزگرد خبری، رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی با بیان این که کشورمان در مقوله دستیابی به امنیت غذایی به ویژه در بخش تولید مرغ جزو کشورهای پیشرو و صاحب نام محسوب می شود، گفت: در بحث ایمنی غذا که در واقع مباحث مربوط به تضمین کیفیت و سلامت مواد غذایی را در بر می گیرد، هنوز جای کار بیشتری وجود دارد و سازمان دامپزشکی به نوبه خود با نظارت بر چرخه تولید و عرضه فرآورده های خام دامی از مزرعه تا سفره، در این راستا گام بر می دارد و طرح مباحثی مانند مرغ بدون آنتی بیوتیک یا با وزن 1800 گرم به همین منظور بوده است.

دکتر علی اکبر دلیرصحرایی با اشاره به شایعات رواج یافته در فضای مجازی درباره مرغ هورمونی تصریح کرد: در حالی این شایعات بی اساس و افسانه مانند، به محافل خانوادگی و مکالمات روزمره هم راه یافته که مصرف هورمون در پرورش مرغ نه علمی است، نه عملی و نه اقتصادی؛ چون برای مرغدار حتی به لحاظ مالی هم به صرفه نیست که هورمون 12هزار تومانی را برای مرغی مصرف کند که در نهایت 10هزار تومان فروخته می شود.

وی با تأکید بر این که مرغ هورمونی به هیچ وجه وجود خارجی ندارد، ادامه داد: اگر برای مردم این سؤال پیش می آید که چطور جوجه یک روزه طی 40 یا 45 روز به وزن مناسب کشتار می رسد، به دلیل پیشرفت روزافزون در علم ژنتیک، مدیریت پرورش و بهداشت طیور بوده و امروزه در همه جای دنیا این شرایط مرسوم و برقرار است و دنیا مدام به سوی بهبود ضریب تبدیل و افزایش بازدهی در این بخش حرکت می کند.

این مقام مسئول با اشاره به این که تولید مرغ سایز یا همان مرغ 1800 گرمی باعث افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها می شود و در مجموع برای مرغدار توجیه اقتصادی دارد، در عین حال این پرسش را مطرح کرد که آیا بستر لازم برای عرضه این فرآورده در بازار مهیا شده و برای اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این خصوص به نحو مقتضی اقدام شده است؟ وی اضافه کرد: به طور حتم اگر مردم درباره مزایای مصرف مرغ 1800 گرمی و کیفیت بهتر این محصول نسبت به مرغ های معمول عرضه شده در بازار مطلع شوند، از آن استقبال می کنند.

اما درخصوص مرغ بدون آنتی بیوتیک نیز دلیر صحرایی با اشاره به توصیه هایی که برای مصرف فرآورده های بدون آنتی بیوتیک برای اقشار خاصی مثل کودکان، زنان باردار و سالمندان می شود، در عین حال پایش و نظارت سازمان دامپزشکی بر تمامی مراحل تولید و عرضه مرغ را یادآور شد و تصریح کرد: البته تأکید ما برای تولید و عرضه مرغ بدون آنتی بیوتیک به این معنا نیست که مرغ های موجود در بازار ناسالم است، بلکه مرغ بدون آنتی بیوتیک کیفیت بهتری دارد و به خصوص برای افراد خاصی مصرف این نوع فرآورده توصیه می شود.

وی ادامه داد: در پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک با استفاده از تمهیدات خاص، حتی از آنتی بیوتیک های مجاز و معمول هم استفاده نمی شود و ارتقای کیفیت و سلامت فرآورده نتیجه آن است؛ هرچند که تولید این نوع محصول هزینه بیشتری به مرغدار تحمیل می کند.

وی کاهش جوجه ریزی در سالن های پرورش با هدف کاستن از تراکم در واحدها و جلوگیری از شیوع بیماری، هزینه کرد بیشتر در حوزه پیشگیری از بیماری با بهره گیری از تدابیر شدید قرنطینه ای و امنیت زیستی و استفاده از داروهای گیاهی یا مواد پروبیوتیک مفید به عنوان جایگزین انواع آنتی بیوتیک را از دلایل افزایش هزینه تولید مرغ بدون آنتی بیوتیک نسبت به مرغ معمولی ذکر کرد.

به گفته این دامپزشک مسئول، برای رواج مصرف مرغ بدون آنتی بیوتیک و مرغ سایز (با وزن 1800 گرم) در جامعه باید همه دست اندرکاران شرایط لازم را فراهم کنند؛ به گونه ای که با آمادگی موجود در بخش تولید برای پرورش این نوع مرغ، بازار هم باید برای عرضه تدریجی آن بسترهای لازم را فراهم کند.

وی با اشاره به برگزاری کلاس های آموزشی و ترویجی دامپزشکی برای مرغداران استان در همین خصوص گفت: اداره کل دامپزشکی همچنان آمادگی دارد که برای فرهنگ سازی و ترویج مصرف این فرآورده ها کمک کند؛ هر چند که آموزش و اطلاع رسانی در جامعه به کمک رسانه ها نیازمند همکاری بین بخشی هم دست اندرکاران ازجمله واحدهای آموزش و ترویج جهادکشاورزی است.

دستیابی به منافع هم زمان تولیدکننده و مصرف کننده

معاون اداره طیور سازمان جهادکشاورزی استان نیز در این میزگرد از جمله اهداف طرح جدید معاونت امور دام وزارت جهادکشاورزی و سازمان دامپزشکی برای کاهش سن کشتار مرغ را صرفه جویی در هزینه تولید، افزایش تعداد دوره های جوجه ریزی و بهبود ضریب تبدیل خواند و گفت: اجرای این طرح به نفع مرغداران خواهد بود، ولی باید برای فرهنگ سازی در جامعه و ترغیب مصرف کنندگان به خرید مرغ های با سایز کمتر از حد معمول، بیشتر تلاش شود.

ابراهیم شجاعی با اذعان به این که در سازمان جهادکشاورزی هزینه ای برای مباحث اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این زمینه پیش بینی نشده است، از اتحادیه های مرغداران خواست خود در این خصوص اقدام کنند.

وی افزود: برای پوشش هزینه های اضافی هم که احتمال دارد در تولید مرغ بدون آنتی بیوتیک یا مرغ سایز به مرغدار تحمیل شود، باید قیمت این فرآورده ها در کمیته ای بررسی و این نوع محصول با مقداری تفاوت قیمت نسبت به مرغ های معمولی روانه بازار شود تا طرح با شکست مواجه نشود.

تغییر فرهنگ مصرف تدریجی است/ سود همه اجزای زنجیره تضمین شود

در ادامه این میزگرد، رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و لبنیات با بیان این که رسانه ها باید درباره تفاوت هورمون با آنتی بیوتیکی که در پرورش مرغ استفاده می شود و هم چنین در مورد مزایای مصرف فرآورده های بدون آنتی بیوتیک روشنگری کنند، گفت: مشکلات بخش بازار که سایر حضار به آن اشاره کردند، مستقیم به حوزه تولید بر می گردد و از جمله آن ها، نوسان شدید قیمت است که اجازه هر گونه برنامه ریزی را از تولیدکننده سلب می کند.

حسین قاسم زاده با اشاره به اهمیت سیاست های صحیح تنظیم بازار و لزوم رونق دادن به صادرات برای کنترل مازاد تولید در کشور، گفت: به نظر من در شرایط فعلی بازار و فرهنگ غالب مردم که مرغ درشت را می پسندند، طرح تولید و عرضه مرغ زیر 1800 گرم به خوبی اجرایی نخواهد شد.

وی ادامه داد: البته برای توزیع کننده هم مرغ درشت بهتر است، چون در کشتارگاه افت کمتری دارد و به صرفه تر است و از مرغدار هم مرغ درشت مطالبه می کند و در نتیجه، برای تولیدکننده هم چاره ای به جز بالابردن وزن مرغ ها باقی نمی ماند.

وی گفت: واحدهای صنفی هم مرغ را به شکل کیلویی از مباشران توزیع خریداری می کنند اما دانه ای به مصرف کننده می فروشند و با اجرای طرح کاهش سایز و وزن مرغ متضرر می شوند.

این واحد پرورش طیور خاطرنشان کرد: در مورد ممنوع شدن عرضه مرغ فله هم ابتدا با مقاومت اصناف و مردم مواجه بودیم، ولی به تدریج به شرایطی رسیدیم که حالا هیچ کسی مرغ بدون بسته بندی نمی خرد یا با وجود تقاضای اندک بازار برای مرغ منجمد، در سال های قبل که با کمبود شدید مرغ مواجه شدیم، مردم ناچار شدند حتی برای تهیه مرغ منجمد صف بکشند.

این مقام صنفی همچنین پیشنهاد کرد برای این که هم تولیدکننده، هم کشتارورز یا مباشر توزیع و هم اصناف با اجرای طرح کاهش وزن مرغ همراهی کنند، از سود خرده فروشی درصدی کم شود و به سود عمده فروشی اضافه کنند تا مباشران هم مرغ سایز استاندارد را از مرغدار بخرند و برای همه دست اندرکاران این زنجیره به صرفه باشد.

وی اضافه کرد: با این اقدام، به مرور زمان مرغ های درشت از بازار جمع می شود و به تدریج که مردم هم به مرغ های ریزجثه اقبال کافی نشان دادند، عرضه کنندگان هم به دنبال مرغ ریز می روند.

قاسم زاده با تأکید بر این که در حال حاضر در کشور هیچ مشکلی برای تولید کافی و با کیفیت مرغ وجود ندارد و حتی مازاد تولید داریم، پیش نیاز تولید و عرضه مرغ 1800 گرمی را کنترل نوسان های قیمتی و تنظیم عرضه و تقاضا با جمع آوری مازاد تولید از بازار دانست.

وی درباره عرضه مرغ بدون آنتی بیوتیک در استان هم گفت: این نوع مرغ که در مقادیر اندک از خراسان رضوی تهیه و در بازارهای خراسان شمالی عرضه می شود، با مرغ های معمولی بین 1500 تا 2 هزار تومان تفاوت قیمت دارد که خیلی هم مورد استقبال مصرف کننده قرار نمی گیرد و حالا اگر مرغداران استان مرغ بدون آنتی بیوتیک را به قیمتی نزدیک نرخ مرغ معمولی عرضه کنند، شک مصرف کننده را موجب می شود.

وی اندک بودن تقاضای بازار را از دیگر مشکلات این حوزه دانست و بر ضرورت انجام تبلیغات مؤثر برای ترویج مرغ بدون آنتی بیوتیک در جامعه تأکید کرد.

به گزارش ایرنا و بر اساس اعلام اتحادیه مرغداران خراسان شمالی، از 85 واحد پرورش مرغ در این استان هم اکنون 67 واحد فعال است. مصرف سالانه گوشت مرغ در این استان 17 هزار تن برآرود می شود، در حالی که واحدهای موجود فقط قادر به تأمین حدود 10 هزار تن از این فرآورده هستند و مابقی نیاز بازار،از استان های خراسان رضوی و گلستان تأمین می شود.

پیش از این نیز معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی در گفت و گو با ایرنا گفته بود: ظرفیت و بستر تولید مرغ‌ های با وزن کمتر از 1800 گرم و نیز مرغ بدون آنتی بیوتیک در این استان فراهم شده اما اجرای این امر مستلزم استقبال مصرف کنندگان است.

دکتر حمید رمضانی ورود جدی پرورش دهندگان مرغ به این عرصه را نیازمند تغییر فرهنگ تغذیه ای و ذائقه مردم استان دانسته و تصریح کرده بود: گوشت مرغ با وزن کمتر از 1800 گرم چربی کمتر، ارزش غذایی بالاتر و کیفیت بیشتری دارد و طعم و مزه بهتری دارد؛ ضمن این که این مرغ ها سالم تر هستند؛ چون هر چه سن و وزن مرغ ها کمتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری و استفاده از آنتی بیوتیک طی دوره پرورش آن ها کمتر است.